Η μείωση της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου απειλεί την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενόψει του δύσκολου επερχόμενου χειμώνα και της ενεργειακής κρίσης που έχει προκληθεί.

Οι ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να κρατήσουν μία κοινή γραμμή αντιμετώπισης απέναντι στην εργαλειοποίηση της ενέργειας από τον Putin και τον πόλεμο στην Ουκρανία αλλά οι διχασμένες απόψεις τους τώρα πια θυμίζουν τα προβλήματα του  ευρωπαϊκού βορρά και νότου κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.

Τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη συμφώνησαν στη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου τους κατά 15% για τους επόμενους οκτώ μήνες. Η συμφωνία αυτή επιτεύχθηκε μόνο μετά από την αντίδραση των νότιων οικονομιών της Ε.Ε. ενάντια στο αρχικό σχέδιο της Κομισιόν.

Η αντιπρόεδρος της ισπανικής κυβέρνησης Teresa Ribera είχε χαρακτηρίσει το ευρωπαϊκό σχέδιο ως «δυσανάλογη θυσία» ενώ τόνισε πως «σε σχέση με άλλες χώρες, εμείς οι Ισπανοί δεν καταναλώνουμε περισσότερη ενέργεια απ’ ό,τι χρειαζόμαστε».

Η Γερμανία, με την ενεργοβόρα βιομηχανία της, αποτελεί το στόχο της μνησικακίας αυτής. Η χώρα η οποία εδώ και χρόνια κατηγορούσε την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία τώρα απαιτεί αλληλεγγύη από την Ένωση έτσι ώστε να περιορίσει τις ελλείψεις των μειωμένων ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία. 

Ορισμένα από τα κράτη-μέλη μπορεί να αποδειχθούν απρόθυμα για θυσίες χάρη του Βερολίνου, αφού η Γερμανία έχει αποτύχει στη διαφοροποίηση των ενεργειακών της πηγών τη στιγμή που -από την άλλη- «κουνά το δάχτυλο» στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου για βελτίωση των οικονομικών τους.

Σύμφωνα με ανώτατες διπλωματικές πηγές που μίλησαν στο Bloomberg, η διχόνοια της οικονομικής και μεταναστευτικής κρίσης μπορεί να φανεί και πάλι κατά τη διάρκεια της ενεργειακής.

Η Ε.Ε. «γύρισε σελίδα» κατά τη διάρκεια της πανδημίας όταν αποφάσισε για την ισότιμη κατανομή προστατευτικού εξοπλισμού, εμβολίων και οικονομικής βοήθειας, ενώ δημιούργησε και μία κοινή τακτική αντιμετώπισης του πολέμου στην Ουκρανία μέσω των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Αρκετά είναι, επίσης, τα στελέχη της Κομισιόν όπως και ορισμένοι εκ των ανώτατων στελεχών κρατών-μελών που τονίζουν πως -όπως οι τράπεζες το 2008- η γερμανική οικονομία είναι «too big to fail». Εάν η γερμανική βιομηχανία δεν καταφέρει να τα βγάλει πέρα κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, η οικονομική κρίση που θα δημιουργηθεί θα πλήξει ολόκληρη την ευρωπαϊκή αγορά.

«Μία οικονομική κρίση στη Γερμανία θα πλήξει όλη την ευρωπαϊκή οικονομία», τόνισε πρόσφατα ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ Robert Habeck, υπογραμμίζοντας πως η Ευρώπη έχει μετατραπεί σε «μία κοινότητα με κοινό πεπρωμένο».

Παρόμοια άποψη έχει η Simone Tagliapetra, αναλυτής του think-tank Bruegel η οποία υποστηρίζει πως ήρθε η ώρα για συνεργασία.

«Ο βορράς έδειξε αλληλεγγύη προς το νότο κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το ίδιο πρέπει να γίνει και από την ανάποδη αλλά με τέτοιο τρόπο όπου θα αποφευχθεί ο προστατευτισμός και η διάσπαση της ενιαίας αγοράς».

Η Tagliapetra τόνισε πως η εφαρμογή ενός μηχανισμού στήριξης προς την αγορά φυσικού αερίου θα βοηθήσει στην ενίσχυση των ευάλωτων χωρών από τις λιγότερο ευάλωτες.
Από την άλλη, ανώτατη γερμανική διπλωματική πηγή υποστηρίζει πως η ενότητα της Ε.Ε. ενδέχεται να διασπαστεί το φετινό χειμώνα λόγω της σημαντικής έλλειψης φυσικού αερίου. Γι αυτό το λόγο, η «διψασμένη» για ενέργεια Γερμανία έχει επενδύσει 15 δισ ευρώ στην αγορά φυσικού αερίου για αναπλήρωση των αποθεμάτων της, προκαλώντας αντιδράσεις από λοιπές ευρωπαϊκές χώρες αφού η αγορά αυτή αύξησε δραματικά τις τιμές.

Μία ολική άρση της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου θα σηματοδοτήσει μείωση των αποθεμάτων των ευρωπαϊκών χωρών στο 65%-71%, αρκετά υπό του στόχου του 80%, ενώ τα αποθέματα θα αδειάσουν μέχρι τον επόμενο Απρίλιο.

Εάν λάβει χώρα το δυσμενές αυτό σενάριο, ο χειμώνας  του 2023 θα είναι ακόμα δυσκολότερος, αφού τα ευρωπαϊκά αποθέματα θα φτάσουν μόλις το 50% μέχρι τον Οκτώβριο του επόμενου έτους.

Σε τηλεφωνική του συνέντευξη, ο αναπληρωτής ΥΠΕΞ της Ελλάδας Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης υποστήριξε πως ο καιρός της διχόνοιας μεταξύ του ευρωπαϊκού βορρά και νότου έχει περάσει, ενώ υπογράμμισε πως μία επιστροφή σε τέτοιες καταστάσεις θα αποτελούσε οπισθοδρόμηση.