Σε μια σαφή κίνηση ενίσχυσης της θεσμικής πειθαρχίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να επεκτείνει τη σύνδεση ανάμεσα στη χρηματοδότηση των κρατών-μελών και τη συμμόρφωση με τις αρχές του κράτους δικαίου, σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του POLITICO. Το νέο πλαίσιο, το οποίο θα αποτυπωθεί στον πολυετή προϋπολογισμό 2028–2034, εισάγει γενικευμένη αιρεσιμότητα σε όλα τα κονδύλια της ΕΕ.

Με απλά λόγια, όσες κυβερνήσεις αποκλίνουν από τις θεμελιώδεις αξίες της Ένωσης, κινδυνεύουν πλέον να χάσουν ευρωπαϊκές ενισχύσεις, όχι μόνο από επιμέρους ταμεία, όπως συνέβαινε έως σήμερα, αλλά από το σύνολο του κοινοτικού προϋπολογισμού.

Η Ουγγαρία στο επίκεντρο του νέου μηχανισμού

Η πρωτοβουλία δεν είναι αόριστη ούτε τυπική. Στόχος της είναι κυρίως η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν, η οποία έχει δεχθεί επανειλημμένες προειδοποιήσεις για παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη, περιορισμό της ελευθερίας των ΜΜΕ και θεσμική αποδόμηση. Ήδη έχουν «παγώσει» 18 δισεκατομμύρια ευρώ προς τη Βουδαπέστη, ενώ ο Όρμπαν διατηρεί τεταμένες σχέσεις με τις Βρυξέλλες και ακολουθεί σκληρή, αντιευρωπαϊκή ρητορική ενόψει των εκλογών του 2026.

Ευρωπαίος διπλωμάτης ανέφερε στο POLITICO πως η Επιτροπή «βλέπει παράθυρο ευκαιρίας», καθώς ο Όρμπαν υστερεί στις δημοσκοπήσεις απέναντι στον φιλοευρωπαίο συντηρητικό αντίπαλό του, Πέτερ Μαγκιάρ. Το ενδεχόμενο πολιτικής αλλαγής δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για τη θεσμοθέτηση αυστηρότερων κανόνων.

Νέο μοντέλο: Αιρεσιμότητα οριζόντια και μόνιμη

Μέχρι σήμερα, μόλις ένα μικρό ποσοστό των 1,2 τρισ. ευρώ του προϋπολογισμού της ΕΕ ήταν άμεσα συνδεδεμένο με τη συμμόρφωση στο κράτος δικαίου. Το νέο σχέδιο της Επιτροπής προβλέπει οριζόντια εφαρμογή αιρεσιμότητας, με στόχο να αποτραπεί η καταστρατήγηση των όρων μέσω τεχνικών μετακινήσεων κονδυλίων από τα κράτη-μέλη.

Στο πλευρό της Κομισιόν τάσσονται αρκετές κυβερνήσεις, οι οποίες σε πρόσφατες εισηγήσεις τους υπογράμμισαν την ανάγκη δημοσιονομικής υπευθυνότητας με θεσμικές εγγυήσεις. Αντίθετα, Ουγγαρία και Σλοβακία αντιδρούν, καταγγέλλοντας την πρόταση ως εργαλείο πολιτικής πίεσης που υπερβαίνει – όπως λένε – τις προβλεπόμενες αρμοδιότητες της Ένωσης.

Μαραθώνιος διαπραγματεύσεων έως το 2027

Η πρόταση για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο αναμένεται να δημοσιευθεί εντός του 2025, αλλά η τελική έγκριση δεν αναμένεται πριν το 2027, καθώς προϋποθέτει επίπονες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στα κράτη-μέλη.

Αυτό σημαίνει ότι το νέο πλαίσιο μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή μετά τις εκλογές στην Ουγγαρία, ενδεχομένως με άλλη κυβέρνηση. Στελέχη της Επιτροπής εκφράζουν αισιοδοξία ότι μια νέα πολιτική ηγεσία υπό τον Μαγκιάρ θα επαναφέρει τη χώρα σε τροχιά θεσμικής ομαλότητας και θα διεκδικήσει την απελευθέρωση των δεσμευμένων κονδυλίων, εφαρμόζοντας τις μεταρρυθμίσεις που απαιτεί η ΕΕ.

Μήνυμα χωρίς περιθώρια παρερμηνείας

Το μήνυμα της Κομισιόν είναι ρητό και αυστηρό:

Η τήρηση του κράτους δικαίου δεν αποτελεί επιλογή, αλλά προϋπόθεση συμμετοχής στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Η νέα στρατηγική καθιστά σαφές ότι η εποχή των συμβιβασμών έχει παρέλθει, και ότι στο εξής η πρόσβαση στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα συνοδεύεται από ανταλλάγματα θεσμικής υπευθυνότητας και λογοδοσίας.

Διαβάστε ακόμη: