Ολοένα και περισσότερες φιάλες με έντονα χρώματα, που πωλούνται σε βενζινάδικα, περίπτερα και καταστήματα καπνού στις ΗΠΑ, ανησυχούν τις υγειονομικές αρχές. Πίσω από την ετικέτα «ενεργειακά σφηνάκια» ή «ενισχυτικά της διάθεσης», τα προϊόντα περιέχουν στην πραγματικότητα την τιανεπτίνη – ένα μη εγκεκριμένο φάρμακο που μιμείται τις επιδράσεις των οπιοειδών και μπορεί να προκαλέσει εθισμό, κρίσεις και αναπνευστική καταστολή.

Ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων (FDA) δεν έχει εγκρίνει τη χρήση της τιανεπτίνης για καμία θεραπευτική ένδειξη, ούτε την επιτρέπει ως συστατικό σε συμπληρώματα διατροφής ή ποτά. Ωστόσο, διάφορες μικρές εταιρείες πωλούν το μόριο –συχνά με εμπορικές ονομασίες όπως Zaza, Tianaa, Pegasus ή Neptune’s Fix– σε φόρμουλες αμφιβόλου περιεκτικότητας. Η κυκλοφορία αυτών των σκευασμάτων παραμένει ουσιαστικά ανεξέλεγκτη, καθώς τα συμπληρώματα δεν υπόκεινται σε προέγκριση από τον FDA.

Η τιανεπτίνη, που κυκλοφορεί με ιατρική ένδειξη ως αντικαταθλιπτικό σε χώρες της Ευρώπης και της Ασίας, έχει συνδεθεί στις ΗΠΑ με δραματική αύξηση των κλήσεων στα κέντρα δηλητηριάσεων. Ανάλυση δεδομένων έδειξε αύξηση 525% στις αναφορές μεταξύ 2018 και 2023. Σε περίπου 40% των περιστατικών απαιτήθηκε νοσηλεία, με τους μισούς ασθενείς να χρειάζονται εντατική φροντίδα.

Όπως σημείωσε η δρ. Diane Calello από την Υπηρεσία Δηλητηριάσεων του Νιου Τζέρσεϊ, «το πρόβλημα δεν είναι μόνο η διάδοση, αλλά και η αυξανόμενη τοξικότητα των σκευασμάτων. Συχνά περιέχουν επιπλέον επικίνδυνες ουσίες, όπως συνθετική κάνναβη».

Πολλά από τα σκευάσματα διαφημίζονται ψευδώς ως αγχολυτικά, αναλγητικά ή ενισχυτικά της διάθεσης. Το 2018, ο FDA είχε αποστείλει προειδοποιητική επιστολή σε εταιρεία που προωθούσε προϊόν με την υπόσχεση ότι βοηθά στην απεξάρτηση από οπιοειδή, χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση.

Αν και η τιανεπτίνη δεν είναι οπιοειδές, ενεργοποιεί παρόμοιους υποδοχείς στον εγκέφαλο, προκαλώντας ευφορία και σωματική εξάρτηση. «Οι χρήστες το παίρνουν για να αυτοθεραπευτούν ή για να πετύχουν οπιοειδές αποτέλεσμα, αλλά μπορεί να οδηγηθούν σε επικίνδυνη αναπνευστική καταστολή», εξηγεί η δρ. Hannah Hays από την Παιδιατρική Κλινική του Οχάιο.

Νομοθετικά κενά και απουσία ελέγχου

Η τιανεπτίνη δεν περιλαμβάνεται στον ομοσπονδιακό κατάλογο απαγορευμένων ουσιών, γεγονός που καθιστά δύσκολη την πανεθνική ρύθμισή της. Περίπου 12 Πολιτείες, ανάμεσά τους η Αλαμπάμα, το Οχάιο και η Τενεσί, έχουν προχωρήσει σε τοπική απαγόρευση ή περιορισμό.

Η εμπειρία της Αλαμπάμα δείχνει ότι τέτοια μέτρα μπορούν να έχουν αποτελέσματα: μετά την απαγόρευση το 2021, οι κλήσεις για τιανεπτίνη μειώθηκαν, ενώ στις γειτονικές Πολιτείες συνέχισαν να αυξάνονται.

Ωστόσο, η απαγόρευση οδηγεί ορισμένους εξαρτημένους χρήστες σε στερητικά συμπτώματα και ανεξέλεγκτη αναζήτηση εναλλακτικών.

Για τους ειδικούς, το μήνυμα είναι σαφές: το περιεχόμενο αυτών των σκευασμάτων είναι συχνά άγνωστο και μεταβλητό. «Ακόμη κι αν κάποιος έχει χρησιμοποιήσει το ίδιο προϊόν στο παρελθόν, η επόμενη φιάλη μπορεί να περιέχει κάτι εντελώς διαφορετικό», προειδοποιεί η Calello.

Οι υγειονομικές αρχές καλούν όσους πάσχουν από κατάθλιψη, εθισμό ή χρόνιο πόνο να αναζητούν επιστημονικά τεκμηριωμένες θεραπείες από επαγγελματίες υγείας — και όχι λύσεις του βενζινάδικου.

Διαβάστε ακόμη: