Συνεχίζονται με αμείωτη ένταση τα επικίνδυνα φαινόμενα στην αγορά ρεύματος, που συνιστούν περίοδο κρίσης για τους καταναλωτές.
Ασπίδα προστασίας οι επιδοτήσεις, αλλά πλέον δεν ισχύουν για όλους, εφαρμόζονται σε όλο και λιγότερο και ουδείς γνωρίζει πόσο θα διαρκέσουν.
Τις τελευταίες ημέρες, η αγορά επανήλθε σε ρυθμούς κρίσεις με τις ακραίες τιμές να κάνουν την επανεμφάνισή τους και το κοντέρ της τιμής του ρεύματος να εκτινάσσεται.
Μέσα σε μια ημέρα, η τιμή είναι αυξημένη κατά 69,52% στα 124,13 ευρώ η μεγαβατώρα με το μέγιστο της ημέρας να είναι στις 8 το βράδυ στα 326,18 ευρώ η μεγαβατώρα.
Η κυβέρνηση έχει αναλάβει να διεθνοποιήσει το πρόβλημα της περιφερειακής έξαρσης των τιμών στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Είναι όμως σαφές ότι οι προσδοκίες για αποκλιμάκωση και ομαλοποίηση της αγοράς ηλεκτρισμού δεν επιβεβαιώνονται από πουθενά.
Το αντίθετο μάλιστα, καθώς σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου η μέση τιμή στη χώρα μας είναι στα 128,52 ευρώ η μεγαβατώρα, όταν τον Αύγουστο ήταν στα 129,83 ευρώ η μεγαβατώρα.
Αυτό σημαίνει ότι εάν δεν υπάρξει βελτίωση της εικόνας και αλλαγή δεδομένων θα χρειαστεί και για τρίτο συνεχόμενο μήνα να επιδοτηθούν τα τιμολόγια των καταναλωτών προκειμένου οι τιμές λιανικής να παραμείνουν κάτω από τα 15 λεπτά η κιλοβατώρα.
Το γεγονός ότι η κρίση είναι περιφερειακή και πλήττει την περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία για τις πανευρωπαϊκές τιμές.
Περίπλοκο και ίσως ανεφάρμοστο το σύστημα για τον απλό καταναλωτή
Το σύστημα με τα δυναμικά, πορτοκαλί τιμολόγια θεωρείται από τους έμπειρους παρατηρητές της αγοράς, περίπλοκο και ίσως ανεφάρμοστο.
Ο καταναλωτής θα ενημερώνεται από τον πάροχό του, μέσω e mail κάθε μεσημέρι στις 15.00, για την καμπύλη τιμολόγησης της επόμενης μέρας. Δηλαδή με τις χρεώσεις που θα προσφέρει ο προμηθευτής του ανά ώρα, που στη πορεία θα γίνουν ανά 15 λεπτά.
Σε ό,τι αφορά τις χρεώσεις των δυναμικών τιμολογίων, θα έχουν ως αναφορά τη χρηματιστηριακή τιμή (DAM), πάνω στην οποία θα μπαίνει ένα «καπέλο» που θα συμπεριλαμβάνει τα κόστη του παρόχου από την αγορά εξισορρόπησης, τα λειτουργικά του έξοδα, καθώς και το εύλογο κέρδος του.
Στην πράξη τα πορτοκαλί τιμολόγια, έχουν σκοπό να εισάγουν ένα μοντέλο Demand Response, δηλαδή προσαρμογή της κατανάλωσης ηλεκτρισμού από τους τελικούς χρήστες (νοικοκυριά, εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις) με βάση τα σήματα της αγοράς.
Μια διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης που είναι κρίσιμη για την απρόσκοπτη λειτουργία κάθε συστήματος, τη θεραπεία των ανισορροπιών και την αποφυγή μπλακ – άουτ, ενός σημαντικού κινδύνου όσο θα αυξάνεται η παρουσία των ΑΠΕ.
Η Ελλάδα στις 7 ακριβότερες χώρες της Ευρώπης στην ενέργεια
Στην πρώτη δεκάδα των ακριβότερων αγορών της Ευρώπης φιγουράρουν 9 χώρες από την ευρύτερη περιοχή μας και η μοναδική εξαίρεση είναι η νησιωτική Μάλτα που έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες.
Η ακριβότερη αγορά στην Ευρώπη μέχρι στιγμής το Σεπτέμβριο είναι η Ρουμανία και ακολουθούν η Αλβανία, το Κόσοβο, η Βουλγαρία, η Μάλτα, η Ουγγαρία, η Ελλάδα, η Σερβία και η Βόρεια Μακεδονία.
Όλες οι χώρες τις περιοχής με μέσες τιμές Σεπτεμβρίου πάνω από τα 125 ευρώ η μεγαβατώρα όταν στην κεντρική Ευρώπη οι τιμές κινούνται κάτω από τα 90 ευρώ η μεγαβατώρα (Γερμανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία Πορτογαλία) ή και ακόμη χαμηλότερα (Ισπανία, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία).
Η επιδότηση της κυβέρνησης αντιμετωπίζει προς το παρόν τις επιπτώσεις της κρίσης για τα νοικοκυριά.
Αλλά την ίδια στιγμή ο παραγωγικός ιστός της χώρας, οι επιχειρήσεις και οι βιομηχανίες μένουν ακάλυπτες και εκτεθειμένες στις υψηλές τιμές της χονδρεμπορικής. Και αυτό διότι οι επιδοτήσεις δεν ισχύουν για τα επαγγελματικά τιμολόγια, ούτε για τα τιμολόγια των επιχειρήσεων της μέσης και της υψηλής τάσης.
Αυτό εξηγεί και την έντονη αντίδραση από πλευράς επιχειρηματικών συνδέσμων, μέσω της πρόσφατης ανακοίνωσης που βγήκε κάτω από την ομπρέλα του ΣΕΒ με τη συμμετοχή συνολικά 12 συνδέσμων για το ενεργειακό κόστος.
Είναι σαφές ότι όσο παρατείνεται η κρίση, τόσο το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και οι βιομηχανίες της χώρας θα επιτείνεται, με ορατό τον κίνδυνο, για νέα επιδημία λουκέτων.
Στη μάχη πλέον και τα πορτοκαλί τιμολόγια
Εν τω μεταξύ, η ενεργειακή καθημερινότητά μας ανατρέπεται και υπάρχουν νέα δεδομένα σε όσα είχαμε συνηθίσει επί 70 χρόνια στο ρεύμα!
Αυτό επειδή η κυβέρνηση ξεκινά τα πορτοκαλί τιμολόγια. Πρόκειται για το παιχνίδι της «δυναμικής» τιμολόγησης ρεύματος ανά ώρα, πρώτα για τις επιχειρήσεις και σε δεύτερο χρόνο για τα νοικοκυριά, φέρνοντας ανατροπές.
Η αρχή θα γίνει από τις επιχειρήσεις που διαθέτουν ήδη έξυπνους μετρητές, άρα υπάρχει εικόνα σε real time πόσο ακριβώς καταναλώνουν, και οι οποίες θα γνωρίζουν από τη προηγούμενη μέρα, τις χρεώσεις ανά ώρα της επομένης.
Αυτοί, θα μπορούν να επιλέξουν τις ζώνες με τις φθηνότερες τιμές, εν προκειμένω τα μεσημέρια, όπου λόγω των φωτοβολταικών, τα κόστη διαμορφώνονται πολύ χαμηλά, μέσω ενός δυναμικού, πορτοκαλί χρώματος, τιμολογίου.
Τα πολυζωνικά τιμολόγια, με χρεώσεις καταρχήν ανά ώρα και στην πορεία ανά μισάωρο ή και ανά 15 λεπτά, όπως δηλαδή θα λειτουργεί σύντομα και το ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας, κατά το μοντέλο των μεγάλων ευρωπαϊκών αγορών, φιλοδοξούν να μπουν στη ζωή των επιχειρήσεων ακόμη και εντός του 2024.
Σε σύσκεψη που έγινε πολύ πρόσφατα, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στο εγχείρημα, πλευρών (ΥΠΕΝ, ΡΑΕΕΥ, ΔΕΔΔΗΕ), η κυβέρνηση έκανε σαφές ότι πιέζει ώστε το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το Νοέμβριο, ώστε αμέσως μετά οι πάροχοι να βάλουν σε κίνηση τα πρώτα τέτοια τιμολόγια.
Η δομή αυτού του συστήματος, είναι ότι βιοτεχνίες, σούπερ-μάρκετ, μεγάλα εμπορικά καταστήματα, φούρνοι, ζαχαροπλαστεία και γενικά όσες επιχειρήσεις διαθέτουν έξυπνους μετρητές και ευελιξία στη κατανάλωση, θα έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόσουν τη παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας σε εκείνες τις ζώνες της ημέρας με τις φθηνότερες τιμές ρεύματος. Δηλαδή στις μεσημεριανές, όπου οι τιμές στο χρηματιστήριο ενέργειας είναι μακράν οι χαμηλότερες του 24ωρου.
Σε αυτές τις ώρες, όσοι διαθέτουν ήδη έξυπνους μετρητές θα μπορούν να μεταφέρουν εκεί τον κύριο όγκο της κατανάλωσής τους, εάν διαθέτουν ευελιξία, γεγονός που εφόσον πάρει διαστάσεις, με την είσοδο στο παιχνίδι και των νοικοκυριών, θα επαναπροσδιορίσει αναπόφευκτα το μοντέλο λειτουργίας και παραγωγής των επιχειρήσεων και τις καταναλωτικές συμπεριφορές των καταναλωτών.
Τι γίνεται σήμερα στην κατανάλωση ανά ώρα
Σήμερα, μεταξύ 12.00 -15.00, οι τιμές στο ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας κινούνται λίγο πάνω από τα 8 λεπτά/ κιλοβατώρα, όταν τις απογευματινές ώρες ξεπερνούν τα 15 λεπτά, και τις βράδυνες, μετά τις 20.00, υπερβαίνουν και τα 30 λεπτά.
Τα σημερινά ωστόσο «πράσινα» και «κίτρινα» τιμολόγια ρεύματος των παρόχων, τιμολογούν τους πελάτες τους με το μήνα, ακριβώς λόγω της απουσίας έξυπνων μετρητών, δηλαδή μέτρησης της κατανάλωσης σε real time.
Ανάλογα με τη ταχύτητα εγκατάστασης των έξυπνων μετρητών, η πολυζωνική τιμολόγηση θα επεκταθεί και στα νοικοκυριά, όπως ισχύει ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, κάτι που ίσως αρχίσουμε να βλέπουμε σταδιακά από το 2025 και μετά.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, ο πολύκλαυστος μεγάλος διαγωνισμός του ΔΕΔΔΗΕ, ύψους 1,2 δισ ευρώ, για την αντικατάσταση των 7,5 παλαιών οικιακών ρολογιών πανελλαδικά, με καινούργια, έξυπνα μετά από μήνες καθυστερήσεων βρίσκεται στη τελική ευθεία.
Απομένει ο ανταγωνιστικός διάλογος με τους πλειοδότες και η παράδοση των πρώτων παρτίδων smart meters στον ΔΕΔΔΗΕ, που ίσως φτάσουν τα δύο εκατομμύρια.
Η κυβέρνηση και το ΥΠΕΝ, δεν έχουν βρει ακόμη μέσω της «δυναμικής» τιμολόγησης ένα τρόπο να αντιμετωπίσει τους κινδύνους που προκαλεί η μαζική και ραγδαία διείσδυση των ΑΠΕ στο σύστημα.
Σήμερα, ενώ η προσφορά κορυφώνεται μεταξύ 12.00 και 16.00, η ζήτησης παραμένει εστιασμένο στα βράδια, με την επιστροφή των καταναλωτών στο σπίτι. Μια ανισορροπία που αποτελεί την ιδανική συνταγή για μικρά ή μεγαλύτερα μπλακ άουτ και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης που ο κος Σκυλακάκης και το ΥΠΕΝ δεν έχουν ακόμη βρεί.
Οι περικοπές πράσινης ενέργειας δεν αρκούν. Επείγει αλλαγή όλου του μοντέλου, και η κυβέρνηση προσδοκά ότι ίσως τα πορτοκαλί τιμολόγια συμβάλουν ώστε να μεταφερθεί η αιχμή της ζήτησης, από τα βράδια όπου η ενέργεια είναι πανάκριβη, αφού βασίζεται στις ακριβές μονάδες φυσικού αερίου και ως ένα ακόμη βαθμό στο λιγνίτη, στα μεσημέρια, όπου είναι φθηνή, και συχνά πετάμε ένα μέρος της.
Στο ΥΠΕΝ υπάρχει η εκτίμηση ότι τα πολυζωνικά τιμολόγια, εφόσον υιοθετηθούν μαζικά, καταρχήν από τις επιχειρήσεις, και μετά από τα νοικοκυριά, θα συμβάλλουν και στη μείωση των περικοπών πράσινης ενέργειας.
Την εκτίμηση ενισχύει το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις της Υψηλής και της Μέσης Τάσης, που διαθέτουν σήμερα έξυπνους μετρητές και αποτελούν δυνητικούς χρήστες πορτοκαλί τιμολογίων, απορροφούν κοντά στο 50% των συνολικών φορτίων πανελλαδικά.
Το 40% η Μέση Τάση και το 10% η Υψηλή.
Στο πολύ αισιόδοξο σενάριο, τα πορτοκαλί τιμολόγια θα μπορούσαν να καλύψουν ακόμη μεγαλύτερα φορτία, συνυπολογίζοντας το γεγονός ότι ο ΔΕΔΔΗΕ τοποθετεί ήδη σε κτίρια και επιχειρήσεις με μεγάλη κατανάλωση τους 360.000 έξυπνους μετρητές, που παρέλαβε μέσω ενός μικρότερου διαγωνισμού.
Ο στόχος, που είναι η δυνατότητα των καταναλωτών να απολαμβάνουν χαμηλότερες τιμές, δεν έχει επιτευχθεί.
Υπάρχουν και τεχνικά σημεία τα οποία μένει να οριστικοποιηθούν σε νέα σύσκεψη που θα γίνει, με τη συμμετοχή και των παρόχων.
