«Ένας ξένος – και Οίος επιπλέον ονομάζεται από τον Όμηρο, δηλαδή μόνος – ένα ανθρώπινο ράκος μετά το ύστατο ναυάγιο του, συντετριμμένο μετά την άνιση πάλη του με το πέλαγος, πεταμένο σε μιαν ακτή … (Αλήθεια, μας θυμίζει τίποτα από το σήμερα αυτή η εικόνα; Την έχει πάρει – έστω ξώφαλτσα – το μάτι μας πουθενά στον σύγχρονο κόσμο που μας περιβρέχει;). Εδώ, σε μια ξένη ακτή που δεν διάλεξε, του ορίστηκε να αναζητήσει και να ξαναβρεί το σώμα, το πρόσωπο και το όνομά του …»: Με την παραπάνω γλαφυρή περιγραφή, δίνει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός το στίγμα της νέας του παράστασης με τίτλο «ζ-η-θ, ο Ξένος». Μια επιστροφή στις πηγές: επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες της Οδύσσειας», μια συμπαραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, που παρουσιάζεται απόψε, Παρασκευή, και αύριο, Σάββατο, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου με τη σύμπραξη, μεταξύ άλλων, των ηθοποιών Χάρη Φραγκούλη, Έλενας Τοπαλίδου αλλά και της Κλέλιας Ανδριολάτου στην παρθενική της εμφάνιση στο αργολικό θέατρο.

Μέσα από αυτή τη νέα, απρόσμενη θεατρική του πρόταση ο Μιχαήλ Μαρμαρινός μάς παίρνει από το χέρι και μάς πηγαίνει πίσω, πολύ πίσω στον χρόνο, στην εποχή του Ομήρου, μάς ξεναγεί στις αρχαίες πηγές με στόχο να υπογραμμίσει τα διαχρονικά μηνύματα που εκπέμπουν. Συγκεκριμένα μάς ξεναγεί σε τρεις ραψωδίες του έπους της «Οδύσσειας» αποκαλύπτοντας πως οι ιστορίες που διηγείται είναι απόλυτα επίκαιρες και διδακτικές καθώς είναι διαχρονικά συνυφασμένες με την ανθρώπινη ύπαρξη.

«Αλήθεια, τι θυμόμαστε απ’ το έπος; Σε ποιον βαθμό εκείνη η Εποχή του Χαλκού – οι νόστοι και η πνευματικότητα, η ωμότητα και το ήθος της – θα μπορούσαν, ιδεατά, να συνομιλήσουν, να εγχύσουν κάποιου είδους φως στα δικά μας σημερινά σκιερά;

Κατά πόσον εκείνος, ο πολιτισμός της Αιδούς, η σχέση με τη Φύση, με τον θεό, το θείο και το θαύμα, η σχέση με τον ξένο – ή με εκείνο το βαθύ μυστήριο της φιλοξενίας – μπορεί να έχουν κάποιον λόγο σήμερα, πάνω στον δικό μας, πολιτισμό; Πάνω στις δικές μας σημερινές απορίες;» διερωτάται ο διακεκριμένος σκηνοθέτης εισάγοντας τον θεατή στη θεματική και την ατμόσφαιρα της παράστασης.

Ο κεντρικός ήρωας, όπως ο ίδιος εξηγεί, «για 1263 στίχους παραμένει άγνωστος, απρόσωπος, ξένος, και μόνο μετά το πρώτο του δάκρυ – και το μετέπειτα γοερό κλάμα – αρχίζει μια διαδρομή «αναγνώρισης». Προσπαθώντας να τον τιμήσουν, (σε έναν ξένο πάντα υπαινίσσεται η θεότητα), να διασκεδάσουν τις οδύνες του με Ωδές από ιστορίες ηρώων και θεών, δεν γνωρίζουν ότι τραγουδούν τη ζωή του … Κι όταν μέσα από την αξιοπρέπεια των δακρύων ζητά να επιτρέψουν σε εκείνον, έναν ξένο, να συνεχίσει ο ίδιος την ιστορία – μπαίνοντας, δραματικό πρόσωπο πια / είδωλο, στο θέατρο της ζωής του – η “αναγνώριση” δεν θα αργήσει να επιτελεσθεί. Χάρη σε μια μοναδικής δραματουργικής έμπνευσης ίντριγκα του ποιητή της οδύσσειας, (μοναδική σχεδόν στο παγκόσμιο ρεπερτόριο), τα δάκρυα τον έκαναν θεατή, αφηγητή Ραψωδό, ποιητή – της ίδιας του της ζωής . Μαζί με την “αναγνώριση” ανακτά και το όνομα του…».
Ποιο είναι ο βασικό μήνυμα που επιχειρεί να περάσει ο Μαρμαρινός μέσα από αυτή την παράστασή του; Να βάλει τους θεατές να αναμετρηθούν με ένα θεμελιώδες και βαθιά ανθρώπινο και υπαρξιακό ερώτημα: «Μπορεί άραγε η συμπάθεια – αυτή με την οποία γενναιόδωρα μπορεί να μας ελεήσει η σκηνική εμπειρία του έπους – να λειτουργήσει σαν μια τρυφερή αφή, μια κατανόηση για το δράμα του Άλλου”; Τη δυσχερή θέση του ξένου, όπου – όπως διακαώς μας διδάσκει η Ιστορία – τίποτα δεν διασφαλίζει πως ο οποιοσδήποτε από εμάς, δεν θα βρεθεί σε ανάλογη θέση σε μια επόμενη, απότομη στροφή της;».

Τη μετάφραση των αποσπασμάτων της «Οδύσσειας» υπογράφει ο Δημήτρης Μαρωνίτης ενώ στην παράσταση παίζουν επίσης οι ηθοποιοί Γαλάτεια Αγγέλη, Ερατώ Μανδαλενάκη, Χριστίνα Μπακαστάθη, Στέλλα Παπανικολάου, Ηλέτρα Γωνιάδου, Κλειώ Δανάη Οθωναίου, Χρήστος Παπαδημητρίου, Γιάννης Χαρίσης, Φωτεινή Τιμοθέου, Νίκος Καπέλιος, Γιάννης Βάρσος, Νικόλας Γραμματικόπουλος, Νεκτάριος Θεοδώρου, Κωστής Καπελλίδης, Νίκος Κουκάς, Τίτος Μακρυγιάννης, Γιάννης Τομάζος και Λένια Ζαφειροπούλου ενώ μουσική παίζουν ζωντανά επί σκηνής οι Εύη Καζαντζή, Άλμπα Λυμτσιούλη και Αλίκη Μάρδα.