Άδηλο είναι το ενεργειακό μέλλον της ΕΕ μετά τη λαίλαπα των υψηλών τιμών φυσικού αερίου, ενώ διαφαίνεται σκληρή κόντρα Κομισιόν με κράτη-μέλη «υψηλής επιρροής» όπως η Γερμανία και η Αυστρία, αλλά και στήριξη των πυρηνικών από άλλα ισχυρά κράτη όπως η Γαλλία.

Εν τω μεταξύ η Ευρώπη και φυσικά η Ελλάδα θα παραμένουν έρμαιο των πολύ υψηλών χρεώσεων ενέργειας, με τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να υποφέρουν. «Μια κρίση που θα διαρκέσει σίγουρα ως τον Απρίλιο οπότε και θα μειωθεί η ζήτηση στη Γηραιά Ηπειρο λόγω καιρικών συνθηκών» μας λέει έλληνας τεχνοκράτης των Βρυξελλών και συνεχίζει: «το αδιέξοδο είναι δεδομένο, η Μόσχα θα ανεβοκατεβάζει τις τιμές μέσω αυξομείωσης προσφοράς για λόγους καθαρά εισπρακτικούς αφού έχει ανάγκη από σκληρό νόμισμα ο Πούτιν, για λόγους οικονομοτεχνικούς όπως ο νέος αγωγός Nord Stream-2 που έχει γίνει …γιοφύρι της Αρτας, αλλά και για λόγους καθαρά γεωπολιτικούς αφού μέσω της καυτής πατάτας που λέγεται Ουκρανία θέλει να κερδίσει πόντους στην αναζωπυρωμένη κόντρα με την Ουάσινγκτον, αλλά παράλληλα θέλει να κρατάει στο χέρι και την ΕΕ!».

Σε 10-12 γραμμές αυτή είναι η συνολική εικόνα της …μεγάλης γειτονιάς μας αλλά και οι βασικοί λόγοι για τους οποίους εμείς οι καταναλωτές πληρώνουμε πανάκριβους λογαριασμούς και η κυβέρνηση δεν προλαβαίνει να εκταμιεύει νέες επιδοτήσεις προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Μάλιστα η Ελλάδα δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα απέναντι σε αυτή την έκθεση (άλλωστε είναι πολύ νωρίς) και στις Βρυξέλλες περιμένουν και τη θέση της Αθήνας.

Σε ότι αφορά στην ενδο-ευρωπαϊκή κόντρα για το ενεργειακό μέλλον της ΕΕ, είναι πλέον ξεκάθαρο πως η Κομισιόν και συγκεκριμένα τα πανίσχυρα επιχειρηματικά συμφέροντα του πυρηνικού λόμπι που έχουν και πολλές …ρίζες στο Παρίσι αλλά όχι μόνο, θέλουν να αναγνωρίσουν την πυρηνική ενέργεια πρωτίστως και το φυσικό αέριο αμέσως μετά ως «πράσινες» δραστηριότητες, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, στο πλαίσιο του νέου Ευρωπαϊκού Συστήματος Ταξινόμησης.

Γι αυτό και απέστειλαν ανήμερα Πρωτοχρονιάς (!) ένα κείμενο εργασίας (αλλά ουσιαστικά μια έκθεση σαφών προθέσεων) 60 σελίδων, με το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Σύστημα Ταξινόμησης, που στην ουσία είναι ο «οδικός χάρτης για το ενεργειακό μέλλον της ΕΕ».

Σε αυτό το κείμενο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι όσον αφορά στην πυρηνική ενέργεια και στο φυσικό αέριο, σημειώνονται «ταχείες τεχνολογικές» εξελίξεις και τα βλέπει θετικά, δηλαδή τα προτείνει και τα προωθεί ξεκάθαρα.

Γερμανία και Αυστρία «κηρύσσουν» πόλεμο και απαντουν με ΑΠΕ

Σφόδρα αντέδρασαν Γερμανία και ακόμη περισσότερο η Αυστρία, που απειλεί να προσφύγει στη δικαιοσύνη.

«Εάν αυτό το σχέδιο υποβληθεί επίσημα και αυτούσιο, θα προσφύγουμε στη δικαιοσύνη», διεμήνυσε η αυστριακή υπουργός Δράσης για το Κλίμα κα Λεονόρε Γκεβέσλερ σχεδόν την ίδια στιγμή με τη δημοσιοποίηση, μέσω Twitter μάλιστα συνεχίζοντας: «η πρόταση είναι από αμφιλεγόμενη έως απαράδεκτη και διατυπώθηκε εν μέσω διενέξεων στην Ευρώπη για την έννοια της καθαρής ενέργειας».

«Ηταν αναμενόμενο, το σχέδιο οδηγίας της Κομισιόν που προβλέπει να χαρακτηριστούν φιλικές προς το περιβάλλον κάποιες επενδύσεις σε ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς που βασίζονται στην καύση φυσικού αερίου και στην πυρηνική ενέργεια, να βρεί τεράστιες αντιδράσεις από γερμανούς και αυστριακούς, διότι έχουν ήδη επενδύσει δισεκατομμύρια σε αιολικά, ηλιακά και άλλες ΑΠΕ έως και το υδρογόνο, ενώ έχουν και Πράσινους πλέον στην κυβέρνηση οι γερμανοί. Από την άλλη πλευρά, η επιμονή στο φυσικό αέριο ενισχύει το ρόλο της Μόσχας (άλλο πανίσχυρο λόμπι αυτό, του ρωσικού κολοσσού της Gazprom μέσα στις Βρυξέλλες) μέσα στα δρώμενα της ΕΕ, κάτι που δεν αρέσει καθόλου στους αμερικανούς που με τη σειρά τους πιέζουν για πλήρη ενεργειακή απεξάρτηση από τον Βλαντιμίρ Πούτιν, αλλά παράλληλα και οι ίδιοι θέλουν να μας πουλήσουν αμερικανικό σχιστολιθικό αέριο, μύλος δηλαδή» μας λέει ο έλληνας τεχνοκράτης των Βρυξελλών.

Οι υποστηρικτές και το λόμπι της πρότασης της Κομισιόν επιχειρηματολογούν πως εργοστάσια που βασίζονται στην καύση φυσικού αερίου, καθώς εξ ορισμού είναι καθαρότερα από αυτά που καίνε λιγνίτη ή άλλα είδη άνθρακα, θα βοηθούσαν τις ευρωπαϊκές οικονομίες να μπουν στον δρόμο προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Η πυρηνική ενέργεια, κατ’ αυτούς, πρέπει επίσης να χαρακτηριστεί φιλική προς το περιβάλλον (“πράσινη”), αφού τα εργοστάσια που την αξιοποιούν δεν εκπέμπουν αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Όμως οι σφοδροί πολέμιοι της πρότασης αντιτείνουν ότι το αέριο δεν είναι αρκετά καθαρό και υπογραμμίζουν τους μακροπρόθεσμους κινδύνους των ραδιενεργών αποβλήτων αλλά και τις πικρές εμπειρίες τύπου Τσέρνομπιλ και Φουκουσίμα.

Τι λέει το προσχέδιο των Βρυξελλών 

Το σύστημα ταξινόμησης, το οποίο θα καλύπτει βιομηχανίες που παράγουν περίπου το 80% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), είναι η πρώτη προσπάθεια να οριστεί τί θεωρείται πραγματικά βιώσιμη οικονομική δραστηριότητα και να βοηθήσει στην εξάλειψη της λεγόμενης πράσινης εξαπάτησης (Green Washing). Ουσιαστικά διαμορφώνεται ένας (έστω και αμφιλεγόμενος) κατάλογος δραστηριοτήτων που θα καθοδηγεί τις χρηματοπιστωτικές αγορές να αποφασίζουν τελικά ποια επένδυση είναι επιλέξιμη για χρηματοδότηση.

Στο σχέδιο επισημαίνεται πως η πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να θεωρείται βιώσιμη οικονομική δραστηριότητα, εφόσον οι χώρες της ΕΕ που φιλοξενούν σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής μπορούν να απορρίπτουν με ασφάλεια τοξικά απόβλητα και πληρούν κριτήρια που να μην προκαλούν «σημαντική βλάβη» στο περιβάλλον. Δεν διευκρινίζουν όμως πως μπορεί να υπάρξει «ασφαλής διαχείριση πυρηνικών αποβλήτων» αφού αυτό δεν ε΄χει επιτευχθεί πουθενά μέχρι στιγμής.

Η κατασκευή νέων πυρηνικών σταθμών με αυτές τις προϋποθέσεις, όπως αναλύονται στα επιμέρους κριτήρια, θα πρέπει να αναγνωριστεί υπό αυστηρές προϋποθέσεις ως πράσινη για άδειες που θα χορηγούνται έως το 2045, αναφέρει το προσχέδιο.

Όσον αφορά στις προϋποθέσεις για τη συμπερίληψη του φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή, εδώ η προσπάθεια της Επιτροπής εξ αρχής ήταν η πιο δύσκολη, καθώς έμοιαζε σαν να προσπαθεί να «τετραγωνίσει τον κύκλο».

«Τελικά, στο προσχέδιο, το φυσικό αέριο θα είναι μια μεταβατική επένδυση συμβατή με την ταξινομία για νέες άδειες εγκαταστάσεων που θα χορηγηθούν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2030, με αυστηρά κριτήρια, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής εκπομπών λιγότερο από 270 γραμμάρια CO2 ανά κιλοβατώρα και μόνο εφόσον αντικαθιστούν παραδοσιακά ορυκτά καύσιμα, όπως τον άνθρακα και το πετρέλαιο» εξηγεί καθηγητής του Πολυτεχνείου που ασχολείται με το θέμα και συνεχίζει: «οι διατυπώσεις ελήφθησαν αφού μια ομάδα χωρών όλο το προηγούμενο διάστημα τάχθηκε υπέρ των δύο αυτών πηγών ενέργειας. Συγκεκριμένα, για τα πυρηνικά, μία ομάδα χωρών με επικεφαλής τη Γαλλία πίεσε πάρα πολύ, ενώ ξεκάθαρα υπέρ του φυσικού αερίου τάχθηκαν κυβερνήσεις στη νότια και ανατολική Ευρώπη».

Οι Βρυξέλλες αναγκάστηκαν να καθυστερήσουν το κείμενο με την απόφασή τους σχετικά με τον τρόπο ταξινόμησης των δύο αυτών πηγών ενέργειας νωρίτερα αυτό το έτος, μετά από έντονες διαφωνίες ακόμα και μεταξύ των Επιτρόπων για το πού θα πρέπει να αποδοθεί πράσινη σήμανση. Η μάχη για την αναγνώριση της πυρηνικής ενέργειας και του φυσικού αερίου ως «πράσινων» επιλογών είχε ενταθεί και άλλο τους τελευταίους μήνες καθώς οι χώρες της ΕΕ αντιμετώπισαν τιμές ρεκόρ ηλεκτρικής ενέργειας αυτόν τον χειμώνα, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για εισαγωγές φυσικού αερίου. Σημειώνεται ότι η ΕΕ εισάγει περίπου τα τρία τέταρτα των αναγκών της σε φυσικό αέριο, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων παρέχεται από τη Ρωσία, με πολλούς να υποστηρίζουν πως και αυτή η κρίση έπαιξε σημαντικό ρόλο ώστε να περάσει τελικά το φυσικό αέριο στις «πράσινες» δραστηριότητες.

Αντιδρούν οι Γερμανοί και οι οικολογικές οργανώσεις αλλά…

Την πλήρη αντίδρασή τους στην πρόταση εκφράζουν και κορυφαίοι πολιτικοί των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), που έχουν το πάνω χέρι στη νέα κυβέρνηση του Βερολίνου.

«Η Γερμανία πρέπει να αντιταχθεί με όλες της τις δυνάμεις και να εξαντλήσει όλες τις πιθανότητες για να αποτρέψει την προώθηση αυτής της τεχνολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο» τόνισε στο Γερμανικό Πρακτορείο ο Ματίας Μίερς, αναπληρωτής επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών και συνέχισε: «Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι βιώσιμη και σε καμία περίπτωση δεν έχει νόημα από οικονομική σκοπιά».

Επισήμανε ακόμη το κόστος της αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων και το ότι νέα πυρηνικά ηλεκτροπαραγωγικά εργοστάσια δεν θα μπορούσαν να κατασκευαστούν χωρίς «μαζική δημόσια χρηματοδότηση» και συμπλήρωσε: «το μέλλον πρέπει να ανήκει μόνο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – ειδικά σε επίπεδο ΕΕ» υπογράμμισε ο κ. Μίερς, το κόμμα του οποίου ηγείται του κυβερνητικού συνασπισμού με τους Πράσινους και τους Ελεύθερους Δημοκράτες.

“Εάν προστεθούν ενισχύσεις για την πυρηνική ενέργεια στην τιμολόγηση (σ.σ. των εκπομπών διοξειδίου) του άνθρακα, το αποτέλεσμα θα είναι η τεράστια στρέβλωση του ανταγωνισμού. Αντ’ αυτού, χρειαζόμαστε να γίνει διάλογος για την ανάλογη τιμολόγηση της πυρηνικής ενέργειας”, πρόσθεσαν άλλοι υψηλόβαθμοι πολιτικοί των Σοσιαλδημοκρατών.

Επίσης, η οικολογική οργάνωση Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF) επέκρινε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: «Το απόφθεγμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο μοιάζει να είναι …κλείσε τα μάτια και έλπιζε ότι όλα θα πάνε καλά» ανέφερε ο Ματίας Κοπ, αρμόδιος για τις επενδύσεις σε βιώσιμα έργα στο γερμανικό παράρτημα της WWF.

Έπειτα από μήνες καθυστερήσεων, η Επιτροπή έδωσε στις ομάδες των εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών προθεσμία μόλις οκτώ εργασίμων ημερών για να αντιδράσουν στο σχέδιο, πρόσθεσε. Κατηγόρησε τις Βρυξέλλες πως προσπαθούν να αποφύγουν κριτικές φωνές από το επιστημονικό πεδίο.

Για την αυστριακή υπουργό για το Κλίμα κυρία Γκεβέσλερ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να φορέσει “οικολογικό προσωπείο” στην πυρηνική ενέργεια και στο φυσικό αέριο. “Η πυρηνική ενέργεια είναι επικίνδυνη και δεν αποτελεί λύση στον αγώνα για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής”, προσθέτει η ίδια.

Οι Ιταλοί με τη Λέγκα του Βορρά μπαίνουν στο παιχνίδι

Το σχέδιο οδηγίας προκαλεί αντεγκλήσεις και στην Ιταλία, όπου ο Ματέο Σαλβίνι, ο ηγέτης της Λέγκας (άκρα δεξιά), έριξε ξανά στο τραπέζι την πιθανότητα να ανεγερθούν πυρηνικά ηλεκτροπαραγωγικά εργοστάσια στο ιταλικό έδαφος. Η Ρώμη έπαψε να αξιοποιεί την πυρηνική ενέργεια μετά το δυστύχημα στο Τσερνόμπιλ, στα τέλη της δεκαετίας του 1980.

“Η Ιταλία δεν μπορεί να μείνει άπραγη”, επιχειρηματολόγησε ο Ματέο Σαλβίνι μέσω Twitter. “Η Λέγκα είναι έτοιμη να αρχίσει συλλογή υπογραφών για να οργανωθεί δημοψήφισμα ώστε η χώρα μας να κατευθυνθεί προς ένα ανεξάρτητο, ασφαλές και καθαρό ενεργειακό μέλλον”.

Το 2011, οι Ιταλοί είχαν απορρίψει την επιστροφή της πυρηνικής ενέργειας. Άλλες παρατάξεις που συμμετέχουν στον πολυκομματικό κυβερνητικό συνασπισμό στη χώρα, όπως το Κίνημα Πέντε Αστέρων, απορρίπτουν ρητώς την πυρηνική ενέργεια. Ωστόσο, η δραματική αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου έχει φέρει το ζήτημα στο επίκεντρο του πολιτικού διαλόγου.

Τα επόμενα βήματα

Τώρα η Κομισιόν θα ακολουθήσει διαδικασία “διαβούλευσης” , όπου τα κράτη μέλη και μια ομάδα εμπειρογνωμόνων θα δώσουν σχόλια στις επόμενες 2 εβδομάδες (μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου). Είναι πιθανό οι χώρες υπέρ του φυσικού αερίου και οι φιλοπυρηνικές χώρες να είναι αρκετές για την έγκριση του τελικού κειμένου, παρά τις διαμαρτυρίες από τους Πράσινους στην Γερμανία και αρκετές περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Κατόπιν, το κείμενο της ταξινομίας θα χρειαστεί έγκριση από την πλειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ και των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Κρίσιμο είναι και ένα άλλο σημείο σε αυτή την πορεία προς την διαμόρφωση του τελικού κειμένου. Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη προχωράει η συζήτηση για την υιοθέτηση ενός νέου «χρυσού πράσινου κανόνα», που θα εξαιρεί τις επενδύσεις για την κλιματική αλλαγή από τους οικονομικούς δείκτες που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της πορείας προσαρμογής των δημοσιονομικών των εθνικών κυβερνήσεων.

Μάλιστα, ειδικοί από το Ινστιτούτο Bruegel προσπαθούν να αποτυπώσουν έναν τέτοιο «χρυσό κανόνα», που μπορεί να μετεξελιχθεί στη μορφή ενός νέου Πράσινου Δημοσιονομικού Συμφώνου. «Ουδείς γνωρίζει τι θα γίνει αν τελικά οι νέες επενδύσεις για πυρηνικά και φυσικό αέριο θεωρούνται πράσινες και εξαιρούνται από τους δημοσιονομικούς δείκτες των χωρών;» λέει ο καθηγητής του Πολυτεχνείου.

Η πρόταση της Κομισιόν περιλαμβάνει όρους για να χαρακτηρίζονται οι επενδύσεις φιλικές προς το περιβάλλον. Για παράδειγμα, οι επενδύσεις σε ηλεκτροπαραγωγικά εργοστάσια που αξιοποιούν πυρηνικούς αντιδραστήρες θα χαρακτηρίζονται πράσινες εάν αξιοποιούν σύγχρονα τεχνολογικά πρότυπα και συμπεριλαμβάνουν πλήρη σχέδια για τα απόβλητα, καθώς και εάν τίθενται σε λειτουργία ως το 2050 το αργότερο.

Θα πρέπει επίσης να έχουν εξασφαλίσει άδειες κατασκευής ως το 2045, σύμφωνα με το προσχέδιο, το οποίο διέρρευσε νωρίτερα στο Γερμανικό Πρακτορείο.