Η εικόνα της ελληνικής επιχειρηματικότητας παραμένει κατακερματισμένη και ευάλωτη, με την πλειονότητα των επιχειρήσεων να λειτουργούν χωρίς προσωπικό και να βασίζονται σε χαμηλής έντασης γνώσης υπηρεσίες. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2023 λειτουργούσαν στη χώρα 932.549 ενεργές επιχειρήσεις, αριθμός αυξημένος σε σχέση με το 2022 (917.441). Ωστόσο, οι 697.484 από αυτές –ποσοστό 75%– ήταν ατομικές, ενώ 574.264, δηλαδή 61% του συνόλου, δεν απασχολούσαν κανέναν μισθωτό. 

Οικονομία μικρής κλίμακας και χαμηλής παραγωγικότητας 

Το στοιχείο αυτό αναδεικνύει ένα διαχρονικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας: την κυριαρχία των πολύ μικρών επιχειρήσεων, που δυσκολεύονται να επιτύχουν οικονομίες κλίμακας, τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και εξωστρέφεια. 

Όπως σημειώνει η Alpha Bank στο δελτίο οικονομικών εξελίξεων, σχεδόν 47% των απασχολουμένων στην Ελλάδα εργάζεται σε επιχειρήσεις με λιγότερους από 10 εργαζομένους (όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 30,1%), ενώ οι αυτοαπασχολούμενοι αποτελούν το 27,1% της συνολικής απασχόλησης (Ε.Ε.: 13,7%). 

Η Ελλάδα εξακολουθεί να υστερεί σε ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα, με την ανάπτυξη του ΑΕΠ να προέρχεται κυρίως από την ιδιωτική κατανάλωση και όχι από επενδύσεις ή καινοτομία. 

Οι υπηρεσίες κυριαρχούν, η μεταποίηση μένει πίσω 

Η δομή της ελληνικής οικονομίας παραμένει προσανατολισμένη στις υπηρεσίες. Το χονδρικό και λιανικό εμπόριο συγκεντρώνει 222.793 επιχειρήσεις (23,9% του συνόλου), ενώ οι επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες ακολουθούν με 161.222 επιχειρήσεις (17,3%). 

Στην τρίτη θέση έρχονται οι δραστηριότητες παροχής καταλύματος και εστίασης με 108.413 επιχειρήσεις, ποσοστό 11,6%, επιβεβαιώνοντας ότι ο τουρισμός και η εστίαση αποτελούν τον πυρήνα της νέας επιχειρηματικότητας. 

Αντίθετα, η μεταποίηση αντιπροσωπεύει μόλις το 6,15% των επιχειρήσεων (57.326), εκ των οποίων σχεδόν οι μισές δεν απασχολούν μισθωτούς. Το ποσοστό συμμετοχής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ ανήλθε το 2024 σε 15,1%, από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε.-27. 

Επικίνδυνη εξάρτηση από τουρισμό και εστίαση 

Η εξάρτηση της νέας επιχειρηματικότητας από κλάδους χαμηλής τεχνολογίας και υψηλής εποχικότητας δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους.
Οι τουριστικές και επισιτιστικές δραστηριότητες, που φέρνουν γρήγορα έσοδα, είναι ταυτόχρονα ευάλωτες σε οικονομικές, γεωπολιτικές και κλιματικές αναταράξεις. 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισημάνει ότι περίπου 70% των ΜΜΕ στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται σε κλάδους χαμηλής έντασης γνώσης, απασχολώντας το 76,6% των εργαζομένων και παράγοντας μόλις το 66,3% της προστιθέμενης αξίας. 

Η θέση της Ελλάδας στην παγκόσμια κατάταξη ανταγωνιστικότητας 

Στην Παγκόσμια Επετηρίδα Ανταγωνιστικότητας 2025 του IMD, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 50ή θέση μεταξύ 69 χωρών, με τον δείκτη Επιχειρηματικής Αποτελεσματικότητας να υποχωρεί κατά 9 θέσεις (στην 53η).
Το IMD επισημαίνει την ανάγκη για επενδύσεις στη μεταποίηση και σε κλάδους που δημιουργούν σταθερές θέσεις εργασίας, προκειμένου η ελληνική οικονομία να γίνει πιο ανθεκτική και παραγωγική. 

Γεννήσεις επιχειρήσεων: Πολλές αλλά μικρές 

Από τις 78.754 νέες επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν το 2023, οι 54.193 (69%) ήταν ατομικές, ενώ 61.169 (78%) δεν απασχολούσαν προσωπικό. 

Οι περισσότεροι νέοι επιχειρηματίες δραστηριοποιούνται στους τομείς: 

  • Επαγγελματικές και τεχνικές δραστηριότητες (18,7%) 
  • Χονδρικό και λιανικό εμπόριο (16,5%) 
  • Υπηρεσίες καταλύματος και εστίασης (12,2%) 

Ακόμη και οι λεγόμενες «γαζέλες», δηλαδή επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης, προέρχονται κυρίως από τους ίδιους τομείς. 

Το συμπέρασμα: Ανάγκη για νέα παραγωγική στρατηγική 

Η ελληνική οικονομία χρειάζεται νέα κατεύθυνση παραγωγής και ανάπτυξης, με επενδύσεις σε τεχνολογία, καινοτομία και βιομηχανία.
Η υπερσυγκέντρωση στον τριτογενή τομέα και οι χιλιάδες ατομικές επιχειρήσεις χωρίς προσωπικό συντηρούν ένα μοντέλο χαμηλής απόδοσης και περιορισμένης ανθεκτικότητας. 

Διαβάστε ακόμη: