Στη θέσπιση νέας νομοθεσίας που θα διέπει τις ψηφιακές πλατφόρμες και τις δραστηριότητές τους, προσανατολίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι αλλαγές που έρχονται για τα E-shops – Γράφει ο Γεράσιμος Ζώτος

Πρόκειται για μια από τις πιο φιλόδοξες νομοθετικές παρεμβάσεις στον τομέα του Διαδικτύου.

Η ανάγκη ύπαρξης νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες έγινε επιτακτική, την τελευταία διετία, κατά την πανδημία, όταν ο όγκος των συναλλαγών του ηλεκτρονικού εμπορίου και των πωλήσεων μέσω E-Shops αυξήθηκε κατά μεγάλο ποσοστό.

Το 2020, σχεδόν το ένα πέμπτο –για την ακρίβεια το 19%– των επιχειρήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά και το 19,5% στην Ελλάδα πραγματοποίησαν πωλήσεις των E-Shops που έφτασαν τουλάχιστον το 1% του συνολικού κύκλου εργασιών τους, σύμφωνα με την Eurostat.

Στη χώρα μας οι ηλεκτρονικές πωλήσεις μέσα στη διετία 2020-2021 ανήλθαν σε 26 δισ. Ευρώ (12 δισ. Ευρώ για το 2020 και 14 δισ. Ευρώ για το 2021).

Και μόνο η σημαντική αύξηση του όγκου των πωλήσεων ο οποίος πριν μερικά χρόνια ήταν μη μετρήσιμος δείχνει την ανάγκη ρύθμισης και της συγκεκριμένης αγοράς, με ειδική νομοθεσία.

Στοπ στις πωλήσεις απαγορευμένων ειδών

Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, η νέα νομοθεσία αφορά μια σειρά από «καυτά» ζητήματα.

Δηλαδή από την online πώληση παράνομων προϊόντων και υπηρεσιών, μέχρι την αφαίρεση μη νόμιμου διαδικτυακού περιεχομένου, αλλά και τον τρόπο χρήσης των αλγορίθμων από τις ψηφιακές πλατφόρμες.

Ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες, τον οποίο η Γαλλική Προεδρία έχει θέσει ψηλά στην ατζέντα της, αφορά κατά κύριο λόγο τις ψηφιακές πλατφόρμες και επιχειρεί να βάλει τάξη στη λειτουργία τους.

Μεταξύ άλλων, εισάγει μέτρα κατά του παράνομου περιεχομένου, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι πλατφόρμες θα λογοδοτούν για τους αλγόριθμους τους και θα ελέγχουν καλύτερα το περιεχόμενο που δημοσιεύουν.

Επίσης, δίνει περισσότερες επιλογές για προβολή διαφημίσεων χωρίς στόχευση, ενώ απαγορεύει τη χρήση δεδομένων ανηλίκων για στοχευμένες διαφημίσεις.

Παρέχει δε το δικαίωμα για τους καταναλωτές υπηρεσιών να ζητούν αποζημίωση για τυχόν ζημίες.

Ο δρόμος για τη φιλόδοξη νομοθετική μεταρρύθμιση ανοίγει μετά το «πράσινο φως», που έδωσε την περασμένη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την έναρξη των διαπραγματεύσεων επί του νέου νόμου με τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Το κείμενο που ενέκριναν οι ευρωβουλευτές, με 530 ψήφους υπέρ, 78 κατά και 80 αποχές, θα αποτελέσει τη διαπραγματευτική του εντολή για τις συνομιλίες με τη Γαλλική Προεδρία του Συμβουλίου, η οποία εκπροσωπεί τα κράτη – μέλη.

Υποχρεωτικές διαδικασίες αξιολόγησης κινδύνου και μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τους αλγόριθμους, με στόχο την καταπολέμηση του επικίνδυνου περιεχομένου και της παραπληροφόρησης.

Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και οι υποχρεώσεις τους

Ειδική μνεία στην πρόταση νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες έγινε για τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης αλλά και για τις παράλληλες δραστηριότητες τους (διαφήμιση, πωλήσεις κλπ).

Έτσι, η νέα νομοθεσία θα καθορίζει σαφείς υποχρεώσεις και ευθύνες για τους παρόχους ενδιάμεσων υπηρεσιών και ιδίως για τις διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι πλατφόρμες ηλεκτρονικών αγορών.

«Πολλά έχουν αλλάξει τα τελευταία 20 χρόνια, από τότε που υιοθετήσαμε την οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες γίνονται ολοένα και σημαντικότερες στην καθημερινότητά μας, το οποίο επιφέρει νέες ευκαιρίες, αλλά και νέους κινδύνους. Καθήκον μας είναι να διασφαλίσουμε πως ό,τι είναι παράνομο στον πραγματικό κόσμο θα είναι παράνομο και στην ψηφιακή σφαίρα», αναφέρει σχετικά στην εισήγησή του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες θεσπίζει μηχανισμό «ειδοποίησης και δράσης», καθώς και εγγυήσεις για την αφαίρεση παράνομων προϊόντων, υπηρεσιών ή περιεχομένου από το διαδίκτυο.

Κάθε φορά που θα λαμβάνουν μια τέτοια ειδοποίηση, οι πάροχοι θα πρέπει να δρουν «χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, λαμβάνοντας υπόψη το είδος του παράνομου περιεχομένου το οποίο κοινοποιείται και την ανάγκη να ληφθεί επειγόντως δράση».

Στην πρότασή τους, οι ευρωβουλευτές εισήγαγαν, επίσης, ισχυρότερες δικλείδες που διασφαλίζουν ότι η επεξεργασία των ειδοποιήσεων θα γίνεται χωρίς αυθαιρεσίες και διακρίσεις και με σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης.

E-Shops – Ειδικές υποχρεώσεις για το περιεχόμενο και αποζημιώσεις

Όσον αφορά ειδικά τις πολύ μεγάλες online πλατφόρμες, αυτές θα υπόκεινται σε ειδικές υποχρεώσεις λόγω των ιδιαίτερων κινδύνων που εγκυμονούν, όσον αφορά τη διάδοση παράνομου και επιβλαβούς περιεχομένου.

Παράλληλα, στην νέα νομοθεσία εισάγεται και η αποζημίωση των χρηστών αφ’ ενός για μη τήρηση υποχρεώσεων και αφ΄ετέρου σε περίπτωση που κάποιος χρήστης ζημιωθεί.

Όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση, το Κοινοβούλιο εισήγαγε αρκετές αλλαγές στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μεταξύ άλλων όσον αφορά:

–την απαλλαγή των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων από ορισμένες υποχρεώσεις που απορρέουν από τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες.

–τη στοχευμένη διαφήμιση: το κείμενο προβλέπει τη θέσπιση διαδικασιών για διαφανή πληροφόρηση και την λήψη αποφάσεων έχοντας λάβει γνώση όλων των σχετικών πληροφοριών για τους αποδέκτες ψηφιακών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο τα προσωπικά τους δεδομένα χρησιμοποιούνται για οικονομικό όφελος. Η άρνηση συγκατάθεσης δεν θα πρέπει να είναι πιο δύσκολη ή χρονοβόρα για τον αποδέκτη από την αντίστοιχη διαδικασία επιβεβαίωσης της. Εάν η συγκατάθεση απορριφθεί ή ανακληθεί, θα πρέπει να παρέχονται στους χρήστες άλλες επιλογές πρόσβασης σε μια διαδικτυακή πλατφόρμα, συμπεριλαμβανομένων των «επιλογών που βασίζονται σε διαφήμιση χωρίς παρακολούθηση».

–την απαγόρευση των τεχνικών στόχευσης ή προώθησης που χρησιμοποιούν δεδομένα ανηλίκων με σκοπό την εμφάνιση διαφημίσεων, καθώς και της στόχευσης ατόμων βάσει ειδικών κατηγοριών δεδομένων που επιτρέπουν τη στόχευση ευάλωτων ομάδων.

–την αποζημίωση: οι αποδέκτες ψηφιακών υπηρεσιών και οι οργανώσεις που τους εκπροσωπούν, πρέπει να μπορούν να ζητούν αποζημίωση για τυχόν ζημίες που προκαλούνται από πλατφόρμες οι οποίες δεν τηρούν τις υποχρεώσεις δέουσας επιμέλειας που υπέχουν.