Ο Δεκαπενταύγουστος, η μεγαλύτερη γιορτή της Παναγίας, αποτελεί το πνευματικό και πολιτιστικό αποκορύφωμα του ελληνικού καλοκαιριού. Αποκαλείται όχι τυχαία «Πάσχα του Καλοκαιριού», καθώς συνδυάζει τη βαθιά θρησκευτική κατάνυξη με τη λαϊκή παράδοση, τη χαρά, το γλέντι και τη συλλογική μνήμη.
Η Παναγία, στοργική μάνα και προστάτιδα, συνοδεύει τους Έλληνες από γενιά σε γενιά με εκατοντάδες προσωνύμια που αποτυπώνουν τον πόνο, την ελπίδα, την ευλογία και τη θαυματουργική της παρουσία: Παναγία η Ελεούσα, η Φιδούσα, η Γοργοϋπήκοος, η Ξυλοπαναγιά, η Μυρτιδιώτισσα, η Πόνου, η Ψυχοσώτρια… Κάθε όνομα και μια ιστορία, κάθε εικόνα και ένα θαύμα, κάθε ναός και ένα προσκύνημα.
Όλη η Ελλάδα κινείται στον ρυθμό των εορτασμών. Από την Κεφαλονιά, όπου εμφανίζονται τα “φιδάκια της Παναγίας”, μέχρι την Πάρο, όπου η Παναγία η Εκατονταπυλιανή φωτίζει το Αιγαίο με βεγγαλικά και καΐκια στολισμένα, το μήνυμα της Κοίμησης γίνεται αφορμή για μυσταγωγία και πανηγύρι.
Η Ικαρία, γνωστή για τη μακροζωία των κατοίκων της, στήνει ολονύκτιο χορό με βιολιά και τσαμπούνες κάτω από τα πλατάνια. Στη Σέριφο, γύρω από την παλιά ελιά της Παναγιάς, αναβιώνει τοπικό έθιμο γάμου, ενώ στην Κρήτη, κάθε χωριό μεταμορφώνεται σε σκηνικό γιορτής, από το Ψυχρό της Ιεράπετρας μέχρι τα υψίπεδα του Οροπεδίου Λασιθίου.
Στην ηπειρωτική Ελλάδα, η μαγευτική Σαμαρίνα στήνει τσιάτσιο με κλαρίνα σε υψόμετρο 1.650 μέτρων. Η Τεγέα της Αρκαδίας φιλοξενεί τη μεγαλύτερη εμποροπανήγυρη του καλοκαιριού, ενώ στις πλαγιές του Βερμίου, χιλιάδες Πόντιοι προσκυνούν την εικόνα της Παναγίας Σουμελά και συνεχίζουν με χορούς και τραγούδια που ταξιδεύουν στις ρίζες τους.
Από τα καζάνια με το στιφάδο στον Οξύλιθο Ευβοίας μέχρι τις παραδοσιακές ευρωπαϊκές μελωδίες στη Μακρινίτσα, ο Δεκαπενταύγουστος δεν είναι απλώς μια γιορτή. Είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η θρησκευτική πίστη, ο λαϊκός πολιτισμός και η κοινότητα δεν έπαψαν ποτέ να συνομιλούν στην Ελλάδα.
Για όσους επιστρέφουν κάθε χρόνο «στο χωριό», αλλά και για εκείνους που το ανακαλύπτουν για πρώτη φορά, τα πανηγύρια αυτά αποτελούν γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, ανάμεσα στην προσευχή και τον χορό.
Όπου κι αν βρεθείτε αυτό τον Δεκαπενταύγουστο, υπάρχει ένα τραπέζι στρωμένο, μια εκκλησιά ανοιχτή, κι ένας χορός που σας περιμένει.
