ΔΕΗ και κυβέρνηση σε «πόλεμο» με τη ΡΑΕ. «Αντί να επεξεργάζεται πρακτικές προτάσεις και λύσεις ώστε να βοηθήσει την κυβέρνηση να λύσει το …σταυρόλεξο για πολύ λίγους με τις μεγάλες αυξήσεις που θα πληρώσουν τα νοικοκυριά στους λογαριασμούς φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας προσφεύγει στην Κομισιόν ρωτώντας  εάν μπορεί να επιβάλλει επιστροφή  χρημάτων με ωφελημένους τους προμηθευτές ενέργειας και τους βιομηχανικούς καταναλωτές από τις αυξημένες τιμές στην αγορά κατά την έναρξη του target model!»

Με αυτή την κάπως περίπλοκη αλλά άκρως διαφωτιστική παρατήρηση, ανώτατο στέλεχος του Υπουργείου Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ουσιαστικά επισημαίνει πως η Ανεξάρτητη Αρχή περί άλλα τυρβάζει και παριστάνει πως δεν καταλαβαίνει ούτε τον βασικό ρόλο της αλλά ούτε και την «τέλεια καταιγίδα» που έρχεται πολύ σύντομα στα τιμολόγια ρεύματος  και φυσικού αερίου. Ευτυχώς το ένδυμα της κοινωνικής προστασίας φόρεσε ήδη η ΔΕΗ με τις σημαντικές διπλές εκπτώσεις τιμολογίων που ετοιμάζει, ενώ θα ακολουθήσουν και τουλάχιστον τρείς ιδιώτες πάροχοι όπως μαθαίνουμε.

«Το ζήτημα επιστροφής χρημάτων από το κόστος της αγοράς Εξισορρόπησης είχαν θέσει και διάφοροι προμηθευτές αλλά και η ΕΒΙΚΕΝ, στις δημόσιες διαβουλεύσεις για τις παρεμβάσεις αποκλιμάκωσης των Λογαριασμών Προσαυξήσεων, αλλά τώρα είναι πρώτης τάξεως ευκαιρία τα χρήματα αυτά να προστεθούν στα 200 εκατομμύρια που θα δώσει η κυβέρνηση για την ανακούφιση των νοικοκυριών από τις αυξήσεις, έστω και ως προσωρινή διευκόλυνση» συνεχίζει το στέλεχος του ΥΠΕΝ.

«Στο μεταξύ όμως η ΡΑΕ, αντί να πρωτοστατεί στη μάχη προστασίας των νοικοκυριών,  τρέχει στην Κομισιόν, να διερευνήσει αν οι επιστροφές χρημάτων σε προμηθευτές ενέργειας και βιομηχανικούς καταναλωτές είναι συμβατές με τους κανονισμούς της ενιαίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Άλλα αντί άλλων δηλαδή» μας λέει εκπρόσωπος ημικρατικής ενεργειακής εταιρίας και συνεχίζει: «μόνο τυχαίο δεν είναι που οι προτάσεις της ΡΑΕ για αναδιάρθρωση της ενεργειακής αγοράς έχουν απορριφθεί από όλους αναφανδόν, ενώ πλέον αμφισβητείται ξεκάθαρα η  δυνατότητα  του Διαχειριστή να δημοπρατεί τις ανάγκες του για εφεδρείες πριν την επίλυση της αγοράς επόμενης ημέρας».

Πάντως από την «ετυμηγορία»  της Κομισιόν θα κριθεί το κατά πόσο θα δρομολογηθούν ή όχι οι διαδικασίες για την καταβολή μεγάλων αποζημιώσεων  στους δικαιούχους, για χρεώσεις που πλήρωσαν στην έναρξη του Μοντέλου Νέας Αγοράς (Target Model) και έως την εφαρμογή των αμφισβητούμενων μέτρων της ΡΑΕ.

Η άποψη της ΡΑΕ – Η κόντρα με ΑΔΜΗΕ

Απευθυνθήκαμε σε ανώτατο στέλεχος της ΡΑΕ που παρατήρησε πως  «όλα αυτά γίνονται επειδή τα βήματα προσφορών που δεν υπακούουν στους τεχνικούς περιορισμούς μίας μονάδας, και επομένως δεν μπορούν να παραδοθούν από αυτήν, δεν σηματοδοτούν απλώς έλλειψη ωφέλειας για το Σύστημα αλλά  πρόκληση βάρους, κατά  τρόπο που αντίκειται στην αρχή της οικονομικότητας και της αποτελεσματικότητας. Επομένως, εμείς τα θεωρούμε  στρέβλωση της αγοράς που πρέπει να διορθωθεί».

Εκεί ακριβώς προέκυψε και κόντρα της ΡΑΕ με τον Διαχειριστή (ΑΔΜΗΕ) ζητώντας αναλυτικά στοιχεία «ώστε να αξιολογήσει την ενδεικνυόμενη διευθέτηση, προς  θεραπεία του ζητήματος, κατά τρόπο που προσιδιάζει στο δημόσιο συμφέρον της λειτουργίας της  αγοράς», όπως αναφερόταν σε επιστολή της Αρχής.

Στο θέμα αυτό παράγοντες από τους ιδιώτες παρόχους μας έλεγαν πως «η εφαρμογή των δύο μέτρων αποτελεί έμμεση παραδοχή από τη ΡΑΕ για την ύπαρξη καταχρηστικών συμπεριφορών στο χρονικό διάστημα που προηγήθηκε. Ας καταγραφεί αυτό και τα κονδύλια προσωρινά ας πάνε μαζί με τα 200 εκατομμύρια στην ελάφρυνση των λογαριασμών των νοικοκυριών αρκεί να …ξυπνήσει η ΡΑΕ. Η διεκδίκηση των κονδυλίων  για αναδρομική εφαρμογή από την έναρξη του Target Model άρα και αναδρομική εκκαθάριση των λογαριασμών και  εξορθολογισμός των ακραίων χρεώσεων δεν είναι αντίθετη με την προσωρινή ενίσχυση των ευάλωτων καταναλωτών».

Αναφορικά με τη ρήτρα πρόωρης αποχώρησης, οι προμηθευτές θέλουν να αποφύγουν συνεχείς μετακινήσεις των καταναλωτών από εταιρία σε εταιρία όπως συνέβη παλαιότερα  στην αγορά κινητής τηλεφωνίας.

«Οι ρήτρες αυτές συνιστούν πολύτιμο εργαλείο για τη διαμόρφωση μιας ανταγωνιστικής εμπορικής πολιτικής προς το συμφέρον του τελικού καταναλωτή και η κατάργησή τους θα αποβεί εις βάρος των υποψήφιων πελατών μειώνοντας τα περιθώρια δημιουργίας ελκυστικών προσφορών» τονίζει μάνατζερ ιδιώτη παρόχου.

Η θέση της ΔΕΗ για την αναδιάρθρωση της ενεργειακής αγοράς

Απολύτως αρνητικές είναι οι θέσεις που υπέβαλαν οι προμηθευτές στη διαβούλευση της ΡΑΕ για την αγορά προμήθειας σε μια σειρά από βασικά θέματα, όπως τη ρήτρα πρόωρης αποχώρησης και τη χρέωση παγίου, παρότι αναγνωρίζουν την υποχρέωσή τους να παρέχουν διαφάνεια στους καταναλωτές.

Η ΔΕΗ έχει ολοκληρωμένη άποψη και προτείνει τη  δημιουργία μιας διακριτής αγοράς εφεδρειών πριν από την επίλυση της Αγοράς Επόμενης Ημέρας ως λύση για την μείωση των ποσοτήτων ενέργειας ανακατανομής στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης της ΡΑΕ με θέμα τη διάκριση ενέργειας εξισορρόπησης και ενέργειας λόγω ανακατανομής.

«Η ΔΕΗ ήταν ανέκαθεν υπέρ της  θέσπισης κανόνων για την διάκριση ενέργειας και ενέργειας εξισορρόπησης λόγω ανακατανομής στο πλαίσιο της αγοράς εξισορρόπησης, τονίζοντας, όμως πως η εν λόγω προτεινόμενη προσέγγιση δεν εστιάζει στη μείωση των ποσοτήτων ενέργειας ανακατανομής, παρά μόνο στον τρόπο θα γίνει η διάκριση της ενέργειας αυτής από την ενέργεια εξισορρόπησης» μας λένε από την επιχείρηση.

Όμως η ξαφνική χρησιμοποίηση  μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας σε περιόδους αιχμής, επιβαρύνει οικονομικά υπέρογκα  το όλο σύστημα και αυξάνει υπερβολικά τις τιμές, που αλυσιδωτά καταλήγουν και στον καταναλωτή. Αυτό αντίκειται στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που αναφέρει ξεκάθαρα πως «οι προσφορές ενέργειας εξισορρόπησης που χρησιμοποιούνται για τη ανακατανομή (redispatching) δεν πρέπει να αυξάνουν την τιμή ενέργειας εξισορρόπησης και φυσικά να μην την μετακυλίουν στην κατανάλωση».

Το στέλεχος της  ΔΕΗ, προτείνει (για λογαριασμό της επιχείρησης φυσικά) λύση-πακέτο στην αγορά: «το ζήτημα θα αντιμετωπιστεί με την δημιουργία διακριτής Αγοράς Εφεδρειών, πριν την επίλυση της αγοράς Επόμενης Ημέρας. Με αυτόν τον τρόπο, οι συμμετέχοντες θα μπορούν να δηλώνουν σε κατάλληλη πλατφόρμα του Διαχειριστή την κατανομή των εφεδρειών που τους έχουν απονεμηθεί καθώς και τις αρχικές θέσεις στην Αγορά Εξισορρόπησης για τις μονάδες που εκπροσωπούν. Ετσι οι ποσότητες αιχμής θα είναι αναλυτικά προγραμματισμένες και δεν θα έχουν υπέρογκα υψηλό κόστος για το τελικό καταναλωτή».

Αντίστοιχα και η ΕΒΙΚΕΝ αναφέρει στην επιστολή της χαρακτηριστικά «Είναι προφανές ότι παραμένει προς επίλυση το θέμα της δυνατότητας του Διαχειριστή να δημοπρατεί τις ανάγκες του για εφεδρείες πριν την επίλυση της αγοράς επόμενης ημέρας».

Η πηγή της κακοδαιμονίας – το πρόβλημα με τις πάγιες χρεώσεις

Από πού ξεκινά όμως το πρόβλημα που καταλήγει στους καταναλωτές;

Το κορυφαίο στέλεχος της ΔΕΗ ξεκαθαρίζει πως «οι αιτίες πρέπει να αναζητηθούν στον αρχικό σχεδιασμό της Αγοράς Εξισορρόπησης (εφαρμογή μοντέλου κεντρικής κατανομής και συν-βελτιστοποίηση ενέργειας και ισχύος εξισορρόπησης) , θέση που μοιράζεται τόσο ο ΑΔΜΗΕ όσο και η ΕΒΙΚΕΝ».

Ο ΑΔΜΗΕ από την πλευρά του αναφέρει στην πρότασή του προς την ΡΑΕ πως «Δεδομένου ότι το κανονιστικό πλαίσιο για την Αγορά Εξισορρόπησης στην Ελλάδα προβλέπει την εφαρμογή μοντέλου κεντρικής κατανομής και την τελειοποίηση ενέργειας και ισχύος εξισορρόπησης, δεν υπάρχει ακριβής τρόπος να γίνει διάκριση του σκοπού ενεργοποίησης των ποσοτήτων ενέργειας στην Διαδικασία Ενοποιημένου Προγραμματισμού (ΔΕΠ)».

Η ΕΒΙΚΕΝ σημειώνει πως «σε κάθε περίπτωση είναι φανερό ότι οι ποσότητες ανακατανομής (activated energy) που προκύπτουν είναι σημαντικά μεγάλες λόγω του μοντέλου κεντρικής κατανομής (central dispatch) που έχει επιλεγεί και της δυνατότητας των παραγωγών να ενεργοποιήσουν προς όφελος τους εντολές ανακατανομής προσαρμόζοντας τις προσφορές τους ανάλογα στην αγορά επόμενης ημέρας και στην αγορά εξισορρόπησης».

«Η  ύπαρξη προκαθορισμένης μεθοδολογίας που θα τυποποιεί το κόστος προμηθευτή για την απόκτηση πελάτη, άρα και το ύψος της ρήτρας, θεωρείται ότι περιορίζει την ελευθερία του προμηθευτή να καθορίσει την τιμή στην οποία προσφέρει ηλεκτρική ενέργεια στους πελάτες» μας λέει το στέλεχος του ΥΠΕΝ και συνεχίζει: «Ο κάθε προμηθευτής έχει ξεχωριστή εμπορική πολιτική και διαφορετικό κόστος για τα προϊόντα που προσφέρει και αφετέρου η αγορά συνεχώς εξελίσσεται και μεταβάλλεται και θα ήταν ατυχής η απόπειρα τυποποίησης της σχετικής ζημιάς οριζοντίως. Επιπλέον, θεωρούμε ότι η τυποποιημένη μεθοδολογία οδηγεί έμμεσα σε ρύθμιση τιμολογίων».

Η κατάργηση της χρέωσης παγίου είναι μια ακόμη πρόταση της ΡΑΕ που βρίσκει αντίθετους τους προμηθευτές.

«Η διαφάνεια επιτυγχάνεται με τη διαφάνεια στο σύστημα των τιμών και όχι με την προσθήκη πλαφόν, που παρεμβαίνει παράνομα στην εμπορική πολιτική του προμηθευτή» μας λέει ο μάνατζερ του μεγάλου ιδιώτη παρόχου.

Ολοι οι παράγοντες της αγοράς  θεωρούν ότι το πάγιο αποτελεί βασικό συστατικό της εμπορικής πολιτικής των εταιρειών και η κατάργησή του επιφέρει τυποποίηση προϊόντων και οδηγεί σε περιορισμό του ανταγωνισμού. Στο επίκεντρο βρίσκονται κατηγορίες πελατών είτε με μικρές καταναλώσεις, είτε με εποχιακή κατανάλωση που επιβαρύνουν τον προμηθευτή με σημαντικά διαχειριστικά κόστη. Στις περιπτώσεις αυτές, η χρέωση παγίου αποτελεί το μόνο έσοδο των προμηθευτών και στην κατάργησή του ελλοχεύει ο κίνδυνος περιορισμού των επιλογών, καθώς θα γίνει ζημιογόνα η προμήθειά τους με ηλεκτρική ενέργεια.

Άλλο ρυθμιστικό στοιχείο είναι οι ρήτρες αναπροσαρμογής, οι οποίες στο σημερινή περιβάλλον χρησιμοποιούνται από τους προμηθευτές ως αντασφάλιση ελλείψει άλλων εργαλείων στη χονδρεμπορική αγορά, όπως θα ήταν τα προθεσμιακά συμβόλαια.

«Ως εκ τούτου, η επιβολή ορίου προσαύξησης της χρέωσης προμήθειας κατά την ενεργοποίηση της ρήτρας προσαρμογής θεωρείται ότι περιορίζει τη βιωσιμότητα των προμηθευτών» λένε οι ιδιώτες πάροχοι στην επικοινωνία τους με ΥΠΕΝ και ΡΑΕ.