Ακόμη και πριν ξεκινήσει ο πόλεμος του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, η περιοχή ήταν ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη του πλανήτη, που περιγράφεται από αξιωματούχους των Ηνωμένων Εθνών ως «υπαίθρια φυλακή». Τώρα, οι ισραηλινές δυνάμεις επεκτείνουν τις επιχειρήσεις τους, στριμώχνοντας τον πληθυσμό της Γάζας σε ένα ολοένα και μικρότερο κομμάτι γης, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το CNN.
Η τελευταία στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ, με την ονομασία «Άρματα του Γεδεών», έχει ως στόχο την «ολοκληρωτική κατάκτηση» της περιοχής, όπως την χαρακτήρισε ένας υπουργός της ισραηλινής κυβέρνησης. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, σχεδόν το 80% της περιοχής έχει λάβει εντολές εκκένωσης ή έχει χαρακτηριστεί ως στρατιωτικοποιημένη ζώνη από τις 18 Μαρτίου, όταν το Ισραήλ παραβίασε την εκεχειρία με τη Χαμάς. Από τότε, το Ισραήλ έχει αναγγείλει μια πολιτική – υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ – για την ενθάρρυνση της μετεγκατάστασης των κατοίκων της Γάζας.
Στο πλαίσιο της «εντατικής επιχείρησης», ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου δήλωσε ότι ολόκληρος ο πληθυσμός της Γάζας – περίπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι – θα εκτοπιστεί στο νότιο τμήμα του εδάφους έκτασης 360 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Ο ισραηλινός στρατός ισχυρίζεται ότι η επιχείρηση έχει ως στόχο την καταστροφή της Χαμάς και την απελευθέρωση των ομήρων. Εν τω μεταξύ, ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ, Μπεζαλέλ Σμοτρίτς, δήλωσε ότι η επιχείρηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε πλήρη κατάληψη της περιοχής.
«Θα κατακτήσουμε επιτέλους τη Λωρίδα της Γάζας», δήλωσε αμέσως μετά την έγκριση της διευρυμένης στρατιωτικής επιχείρησης από το υπουργικό συμβούλιο ασφαλείας του Ισραήλ.
Οι κάτοικοι της Λωρίδας δεν έχουν πλέον μέρος να πάνε
Κάποιοι κάτοικοι της Γάζας στο βόρειο τμήμα του θύλακα αναφέρουν ότι έχουν καταφύγει στην κοντινή ακτογραμμή σε μια τελευταία προσπάθεια να ξεφύγουν από την νέα επιχείρηση του Ισραήλ, εξαντλημένοι από την 19μηνη επίθεση του. Άλλοι κοιμούνται σε σκηνές περιτριγυρισμένοι από τα ερείπια των πρώην σπιτιών τους, φοβούμενοι να φύγουν μη τυχόν και αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τη Γάζα.
Από τότε που το Ισραήλ παραβίασε την εκεχειρία στα μέσα Μαρτίου, τουλάχιστον 2 – 3 χιλιόμετρα από τα χερσαία σύνορα της Γάζας έχουν μετατραπεί σε απαγορευμένη ζώνη, η οποία περιλαμβάνει μια ζώνη ασφαλείας πλάτους 1 χιλιομέτρου δίπλα στο ισραηλινό έδαφος, όπου σπίτια, εργοστάσια και αγροτικές εκτάσεις έχουν ισοπεδωθεί.
Η πρόσβαση στη Μεσόγειο Θάλασσα για ψάρεμα είναι σχεδόν απαγορευμένη. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), τα περισσότερα αλιευτικά σκάφη έχουν καταστραφεί και οι Παλαιστίνιοι που ψαρεύουν λίγα μέτρα από την ακτή έχουν γίνει στόχος.
Στις αρχές Απριλίου δημιουργήθηκε ένας άλλος στρατιωτικοποιημένος διάδρομος — ο «Διάδρομος Μοράγκ» στη Ράφα, ο οποίος οριοθετήθηκε από το Ισραήλ — με την δηλωμένη πρόθεση να «διαχωριστεί η Λωρίδα». Αποτελεί έναν από τους τουλάχιστον τέσσερις διαδρόμους που δημιουργήθηκαν για τον έλεγχο της Γάζας από τον ισραηλινό στρατό, ο οποίος κατεδαφίζει και εκκαθαρίζει όλα τα κτίρια και τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις για τον σκοπό αυτό.
Από τις 18 Μαρτίου του τρέχοντος έτους, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν εκδώσει τουλάχιστον 31 εντολές εκκένωσης που καλύπτουν μεγάλες περιοχές της Λωρίδας της Γάζας, εκδίδοντας ορισμένες φορές και δύο την ημέρα. Ως αποτέλεσμα, περίπου 600.000 άνθρωποι στη Γάζα έχουν εκτοπιστεί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου (ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει άτομα που ενδέχεται να έχουν εκτοπιστεί περισσότερες από μία φορές), σύμφωνα με το Site Management Cluster των Ηνωμένων Εθνών.
Οι εντολές εκκένωσης δεν είναι απαραίτητα μόνιμες, αλλά το Ισραήλ δεν έχει δηλώσει για πόσο διάστημα θα ισχύουν. Το CNN έχει απευθύνει ερώτημα στον ισραηλινό στρατό για το εάν οι εντολές αυτές έχουν ημερομηνία λήξης και για το πώς ενημερώνονται οι κάτοικοι στη Γάζα, αλλά, όπως επισημαίνει, δεν έχει λάβει απάντηση.
Στο βόρειο τμήμα της Γάζας, αυτές οι εντολές συνοδεύτηκαν πρόσφατα από οδηγίες να μετακινηθούν προς τα νότια, παρά το γεγονός ότι και εκεί συνεχίζονται οι επιθέσεις. Αυτή την εβδομάδα, ο ισραηλινός στρατός εξέδωσε εντολές εκκένωσης για το μεγαλύτερο μέρος της νότιας Γάζας με οδηγίες να κατευθυνθούν προς την περιοχή Al-Mawasi, λίγο πριν ο εκπρόσωπος των Δυνάμεων Άμυνας του Ισραήλ αναφερθεί στην επικείμενη «πρωτοφανή επίθεση».
Ομάδες ανθρωπιστικής βοήθειας έχουν επικρίνει το Ισραήλ για τις εντολές εκκένωσης, χαρακτηρίζοντάς τις ως «συγκεχυμένες, συχνά ανακριβείς και υπερβολικά εξαρτημένες από μια σύνδεση στο διαδίκτυο», στην οποία οι περισσότεροι κάτοικοι της Γάζας έχουν μόνο περιορισμένη πρόσβαση. Ο μηχανισμός παράδοσης των εντολών είναι ποικίλος, με ορισμένους να λαμβάνουν SMS ή τηλεφωνικές κλήσεις πριν από μια επίθεση, ενώ για άλλους το πρώτο «σημάδι» είναι τα ισραηλινά πυρά.
Στο έδαφος, η Γάζα δεν μοιάζει πλέον οικεία στους κατοίκους, καθώς τα περισσότερα μνημεία έχουν καταστραφεί ή υποστεί ζημιές, συμπεριλαμβανομένων καταστημάτων, δέντρων και δρόμων, καθιστώντας πολύ πιο δύσκολη την περιήγηση. Για να μετακινηθούν, οι άνθρωποι πρέπει να περάσουν από βαριά οχυρωμένα σημεία ελέγχου, συνήθως με τα πόδια.
«Δεν υπάρχει μέρος για να κοιμηθούμε τα παιδιά μου και εγώ, και δεν ξέρω τι να κάνω», είπε την περασμένη εβδομάδα στο CNN η Ιμάν Αλ Αγκά, μητέρα έξι παιδιών, η οποία δήλωσε ότι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη βόρεια πόλη Μπεϊτ Λαχία όταν ισραηλινά drone άρχισαν να πυροβολούν εναντίον της και της οικογένειάς της.
«Είμαι στο δρόμο με τα παιδιά μου εδώ και τρεις ημέρες και δεν μπορώ να βρω ένα μέρος για να εγκατασταθώ», είπε. «Εύχομαι για τον θάνατο. Δεν ξέρω τι να κάνω με τα παιδιά μου ή πού θα μας οδηγήσει αυτή η ζωή. Δεν υπάρχει λύση».
Τα καταφύγια στη Γάζα είναι πλέον εξαιρετικά σπάνια
Από τότε που το Ισραήλ ξεκίνησε τον πόλεμο στη Γάζα μετά τις φονικές επιθέσεις της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023, οι κάτοικοι της Λωρίδας της Γάζας έχουν εκτοπιστεί κατά μέσο όρο έξι φορές – μερικοί έως και 19 φορές – σύμφωνα με το Δανικό Συμβούλιο Προσφύγων.
Οι περισσότερες από τις υπόλοιπες περιοχές για τις οποίες δεν έχουν εκδοθεί εντολές εκκένωσης ή δεν έχουν στρατιωτικοποιηθεί, έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές. Μια εκτίμηση του Κέντρου Μεταπτυχιακών Σπουδών του CUNY διαπίστωσε ότι το 60% των κτιρίων έχουν καταστραφεί, ενώ η Υπηρεσία Αρωγής και Έργων των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (UNRWA) ανέφερε ότι το 92% των σπιτιών έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί. Σύμφωνα με το Δορυφορικό Κέντρο των Ηνωμένων Εθνών, το 68% των δρόμων έχει επίσης υποστεί ζημιές, γεγονός που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη μεταφορά της βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας.
Σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσιεύθηκε στο Journal of Science of Remote Sensing, περίπου το 80% των δενδρωδών καλλιεργειών — όπως ελιές και οπωροφόρα δέντρα — έχουν πιθανώς υποστεί ζημιές, καθώς και το 65% των θερμοκηπίων που χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια τροφίμων όπως ντομάτες, αγγούρια, πιπεριές και φράουλες. Ο FAO έχει επίσης αναφέρει ότι όλες οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις στη Ράφα και σχεδόν όλες οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις στις βόρειες επαρχίες είναι αδύνατο να προσεγγιστούν.
Το Αλ-Μαουάσι, στο οποίο ο ισραηλινός στρατός έχει δώσει εντολή να μεταβούν πολλοί άνθρωποι, είναι μια στενή παράκτια λωρίδα στο νότιο τμήμα της Γάζας. Σύμφωνα με το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, η περιοχή που κάποτε ήταν αγροτική γη, τον Φεβρουάριο είχε μετατραπεί στην πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της Γάζας, με περίπου 116.000 ανθρώπους, σχεδόν το 6% του πληθυσμού του θύλακα, να έχουν εκτοπιστεί εκεί.
Τα κατάλληλα καταφύγια είναι πλέον εξαιρετικά σπάνια στη Γάζα. Ο Ομάρ Αλσάκκα, κάτοικος της Γάζας που εργάζεται για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στη Χαν Γιούνις, δήλωσε σε ανακοίνωση του προς το CNN ότι δεν υπάρχουν πλέον σκηνές και δεν υπάρχει χώρος για να εγκατασταθούν οι άνθρωποι.
Πιο νότια, οι εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις δηλώνουν ότι είναι υπερβολικά καταπονημένοι, εξαντλημένοι και φοβούνται ότι δεν θα είναι σε θέση να παρέχουν επαρκή φροντίδα σε έναν πιθανό «κύμα» περισσότερων εκτοπισμένων ανθρώπων.
Οι ιατρικές υπηρεσίες είναι υπερφορτωμένες
Οι ιατρικές εγκαταστάσεις αντιμετωπίζουν ήδη κρίσιμες ελλείψεις σε «σχεδόν όλα τα απαραίτητα υλικά, από βασικά αναλώσιμα έως μέσα πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων και φάρμακα που σώζουν ζωές», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα στο CNN η Σάμερ Αλ Τζαμάλ, η οποία εργάζεται στο νοσοκομείο Νάσερ στα περίχωρα του Χαν Γιούνις για την βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση Medical Aid for Palestinians.
«Εάν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις συνεχιστούν, οι υπάρχουσες υγειονομικές εγκαταστάσεις απλά δεν θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τον αριθμό των εκτοπισμένων», δήλωσε η Άλ Τζαμάλ.
Αντιμετωπίζουν επίσης έναν «τεράστιο αριθμό περιπτώσεων που απαιτούν επείγουσα, εξειδικευμένη ιατρική περίθαλψη. Περίθαλψη που δεν μπορούμε πλέον να παρέχουμε», πρόσθεσε η Αλ Τζαμάλ, υπενθυμίζοντας πώς ένα 10χρονο αγόρι που υπέστη πρόσφατα κρανιοεγκεφαλική κάκωση σε αεροπορική επιδρομή που σκότωσε την οικογένειά του δεν μπόρεσε να λάβει θεραπεία, καθώς τα φάρμακα που χρειαζόταν δεν είναι πλέον διαθέσιμα στη Γάζα.
Το σύστημα παροχής νερού χρειάζεται σημαντική αναδιάρθρωση
Εκτός από την ιατρική βοήθεια, οι ειδικοί λένε ότι τα σχέδια εκτοπισμού του Ισραήλ θα απαιτήσουν σημαντική αναδιάρθρωση του συστήματος παροχής νερού της Γάζας, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου έχει ήδη καταστραφεί ή υποστεί ζημιές από την έναρξη του πολέμου.
«Αναγκάζοντας τον πληθυσμό να μετακινηθεί… θα περιπλέξει περαιτέρω την πρόσβαση στο νερό, επειδή θα πρέπει να δημιουργηθούν νέα σημεία ύδρευσης, νέες διαδρομές, νέες μεταφορές νερού με φορτηγά», δήλωσε στο CNN ο Γουίμ Ζβινενμπουργκ, ο οποίος αναλύει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των συγκρούσεων για την ολλανδική ειρηνευτική οργάνωση PAX.
Στο νότιο τμήμα της Γάζας, τα 140.000 λίτρα καυσίμων που απαιτούνται κάθε εβδομάδα για τη διατήρηση της παροχής νερού δεν παραλήφθηκαν την περασμένη εβδομάδα, με αποτέλεσμα οι τοπικές αρχές να προειδοποιήσουν για επικείμενη πλήρη διακοπή της λειτουργίας, σύμφωνα με αναφορά του ΟΗΕ στις 21 Μαΐου.
Στο νότιο τμήμα της Γάζας, τα 140.000 λίτρα καυσίμων που απαιτούνται κάθε εβδομάδα για τη διατήρηση της παροχής νερού δεν παραλήφθηκαν την περασμένη εβδομάδα, με αποτέλεσμα οι τοπικές αρχές να προειδοποιήσουν για επικείμενη πλήρη διακοπή της λειτουργίας, σύμφωνα με αναφορά του ΟΗΕ στις 21 Μαΐου.
«Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα σοβαρή στο Αλ-Μαουάσι, το οποίο δεν είναι συνδεδεμένο με το δίκτυο ύδρευσης», ανέφερε ο ΟΗΕ, προσθέτοντας ότι η περιοχή εξαρτάται εξ ολοκλήρου από την παροχή νερού μέσω φορτηγών.
Υπάρχουν εκατοντάδες φορτηγά γεμάτα με νερό, είδη υγιεινής και καθαριότητας που έχουν κολλήσει έξω από τη Λωρίδα της Γάζας, έτοιμα να περάσουν τα σύνορα «ανά πάσα στιγμή, μόλις τους επιτραπεί η είσοδος», ανέφερε η UNICEF στο CNN την Πέμπτη.
