Δυναμίτη στα θεμέλια ενός από τους μεγαλύτερους οίκους δημοπρασιών του κόσμου, του Christie’s, έβαλε η αποκάλυψη του Έλληνα αρχαιολόγου και επί σειρά ετών «κυνηγού» παράνομων αρχαιοτήτων, Χρήστου Τσιρογιάννη, πως τέσσερα αρχαιοελληνικά αντικείμενα που σκόπευε να δημοπρατήσει χθες, αλλά τελικά απέσυρε την τελευταία στιγμή, συνδέονται με τον καταδικασμένο από το 2011, Ιταλό αρχαιοκάπηλο Τζιανφράνκο Μπεκίνα.
Πρόκειται για ένα μελανόμορφο αττικό κύπελλο με μορφές πολεμιστών, του 570-560 π.Χ, με τιμή εκτίμησης 15.000-20.000 δολάρια, ένα κάλυμμα αγγείου με απεικονίσεις Σφιγγών, του 570-550 π.Χ., με τιμή εκτίμησης 8.000-12.000 δολαρίων, μια υδρία με τον Διόνυσο, του 520 π.Χ., η εμπορική τιμή του οποίου κυμαίνεται μεταξύ 7.000 και 9.000 δολαριών και μια λήκυθος που απεικονίζει τον Θησέα, έργο του 500-490 π.Χ., αξίας 20.000-30.000 δολαρίων.
Ο δρ. Χρήστος Τσιρογιάννης ο οποίος έχει νομίμως στην κατοχή του έναν τεράστιο κατάλογο με δεκάδες χιλιάδες κλεμμένες αρχαιότητες που έχουν εντοπιστεί κατά το παρελθόν από τις ιταλικές αρχές – το πολύτιμο αυτό υλικό τού είχε παραδώσει ο Ιταλός εισαγγελέας που είχε διαχειριστεί ανάλογες υποθέσεις αναγνωρίζοντας τη σημαντική συνεισφορά του στις έρευνες – ανάγκασε τον κορυφαίο οίκο δημοπρασιών να αποσύρει τα αρχαία ελληνικά αντικείμενα αποδεικνύοντας την σύνδεσή τους με την παράνομη συλλογή Μπεκίνα ενώ τον κατηγόρησε και για σκόπιμη παραπλάνηση.
Συγκεκριμένα ο Έλληνας αρχαιολόγος αποκάλυψε, μιλώντας στον Guardian, είπε πως ενώ ο κατάλογος της δημοπρασίας του οίκου Christie’s ανέφερε ότι είχε πουλήσει τρία από τα αντικείμενα αυτά σε δημοπρασία του στη Γενεύη το 1979, απέκρυπτε πως τα είχε προμηθευτεί από τον Μπεκίνα, όπως αποδεικνύεται από την μεταξύ τους αλληλογραφία, και δήλωνε μόνον πως προέρχονται από τη συλλογή του Μάνφρεντ Τσίμερμαν. Ο τελευταίος, μάλιστα, είχε αγοράσει το τέταρτο αντικείμενο, την λήκυθο με τον Θησέα, επίσης από τον καταδικασμένο αρχαιοκάπηλο Μπεκίνα, το 1990, όπως προκύπτει από τις χειρόγραφες σημειώσεις του ίδιου.
«Αυτό είναι ένα καινούργιο κόλπο που χρησιμοποιείται στα υψηλά κλιμάκια της αγοράς τέχνης. Αποκρύπτουν, σκοπίμως, την σύνδεση των αρχαιοτήτων με παράνομο διακινητή παρότι την γνωρίζουν εδώ και 45 ολόκληρα χρόνια» εξηγεί ο Χρήστος Τσιρογιάννης κατηγορώντας ευθέως τον οίκο Christie’s για αδιαφάνεια και προσθέτει με νόημα: «Ούτε ο οίκος δημοπρασιών, ούτε ο συλλέκτης ή η οικογένειά του, ούτε καν τα μουσεία μπαίνουν στον κόπο να συνεργαστούν με τις αρχές για να διαπιστώσουν αν εμπλέκονται στην έκθεση παράνομων αντικειμένων».
Η αντίδραση του οίκου Christie’s και η απάντηση του υπουργείου Πολιτισμού
Από την πλευρά του το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, με σχετική ανακοίνωσή του, δηλώνει πως το αρμόδιο τμήμα του πραγματοποίησε έλεγχο σχετικά με τα αντικείμενα της συγκεκριμένης δημοπρασίας, όπως εξάλλου κάνει πάντα σε αντίστοιχες περιπτώσεις, αλλά «δεν προέκυψαν στοιχεία που να τεκμηριώνουν την παράνομη διακίνηση, από τον σημερινό ελλαδικό χώρο, κάποιου από τα αντικείμενα αυτά». Υπογραμμίζει δε πως «οι οίκοι δημοπρασιών σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας των Art Dealers, όπως έχει διαμορφωθεί από την UNESCO, οφείλουν να δίνουν αναλυτικά στοιχεία σχετικά με την προέλευση των αντικειμένων που δημοπρατούν».Προσθέτει επίσης ότι «η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών αξιοποιεί κάθε πληροφορία σχετικά με την παράνομη διακίνηση ελληνικών αρχαιοτήτων που έρχεται σε γνώση της από κάθε πηγή». Προφανώς, όμως, δεν υπήρξε απευθείας επικοινωνία με τον με τον Χρήστο Τσιρογιάννη αλλά ούτε και έλεγχος στα αντικείμενα του αρχείου Μπεκίνα το σύνολο του περιεχομένου του οποίου δεν κατέχει το υπουργείο Πολιτισμού.
Γι’ αυτό και η ανακοίνωση κάνει λόγο για ελέγχους που γίνονται σχετικά με αντικείμενα παρανόμως διακινηθέντα από την ελληνική επικράτεια. Πιθανότατα τα τέσσερα αγγεία που αποσύρθηκαν από την δημοπρασία να έχουν βρεθεί σε άλλες χώρες, οπότε το ελληνικό κράτος δεν μπορεί να προβάλλει αξιώσεις ιδιοκτησίας, παρόλα αυτά, πρόκειται για δημιουργήματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης.
