Την ώρα που χιλιάδες διαδηλωτές εισέβαλαν στην επίσημη κατοικία της στην πρωτεύουα Ντάκα, η 73χρονη Χασίνα Ουαζέντ διέφευγε με ελικόπτερο στην Ινδία.

Με αυτόν τον τρόπο ήρθε ένα απροσδόκητο τέλος στην εξουσία της μακροβιότερης πρωθυπουργού του Μπανγκλαντές και μίας ηγέτιδας που άλλοτε ήταν σύμβολο δημοκρατίας και πρότυπο πολιτικών μεταρρύθμισης και εκσυγχρονισμού.

Επί διακυβέρνησής της η χώρα της Νότιας Ασίας  γνώρισε εντυπωσιακή οικονομική άνθιση και ενίσχυση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ήταν εμφανής η ολίσθηση στον αυταρχισμό και τη φίμωση κάθε φωνής κριτικής. Συλλήψεις πολιτικών αντιπάλων, περίεργες εξαφανίσεις, εξωδικαστικές εκτελέσεις συνέθεταν το σκηνικό.

Τον Ιανουάριο κέρδισε μια τέταρτη θητεία ως Πρωθυπουργός σε εκλογές, που θεωρήθηκαν ευρέως παρωδία και τις οποίες η αξιωματική αντιπολίτευση μποϊκόταρε. Ας δούμε όμως πώς φτάσαμε εδώ.

Η δολοφονία του «πατέρα του έθνους»

Γεννημένη σε μια μουσουλμανική οικογένεια στην Ανατολική Βεγγάλη το 1947, η Χασίνα είχε στο αίμα της την πολιτική. Ο πατέρας της ήταν ο εθνικιστής ηγέτης Σεΐχης Μουτζιμπούρ Ραχμάν, ο «πατέρας του έθνους» του Μπανγκλαντές, ο οποίος ηγήθηκε της ανεξαρτησίας της χώρας από το Πακιστάν το 1971 και έγινε ο πρώτος πρόεδρός του.

Εκείνη την εποχή, η Χασίνα είχε ήδη εδραιώσει τη φήμη της ως ηγέτιδα φοιτητών στο Πανεπιστήμιο της Ντάκα.

Ο πατέρας της δολοφονήθηκε μαζί με τα περισσότερα μέλη της οικογένειάς της σε στρατιωτικό πραξικόπημα το 1975. Μόνο η Χασίνα και η μικρότερη αδερφή της επέζησαν καθώς ταξίδευαν στο εξωτερικό εκείνη την εποχή.

Η άνοδος στην εξουσία

Αφού έζησε στην εξορία στην Ινδία, η Χασίνα επέστρεψε στο Μπανγκλαντές το 1981 και ανέλαβε την ηγεσία του πολιτικού κόμματος στο οποίο ανήκε ο πατέρας της, του Awami League.

Ένωσε δυνάμεις με άλλα πολιτικά κόμματα για να πραγματοποιήσει διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Χουσέιν Μοχάμεντ Ερσάντ.

Ηγούμενη μίας λαϊκής εξέγερσης έγινε γρήγορα εθνικό σύμβολο.

Εξελέγη για πρώτη φορά στην εξουσία το 1996. Κέρδισε τα εύσημα για την υπογραφή μιας συμφωνίας διανομής νερού με την Ινδία και μια συμφωνία ειρήνης με αντάρτες φυλών στα νοτιοανατολικά της χώρας.

Αλλά την ίδια στιγμή, η κυβέρνησή της επικρίθηκε για πολυάριθμες διεφθαρμένες επιχειρηματικές συμφωνίες και «υποταγή» στην Ινδία.

Η ήττα από τη μεγάλη αντίπαλο

Έχασε από την πρώην σύμμαχό της, που έγινε μεγάλη αντίπαλος, την Χαλέντα Ζία, του Εθνικιστικού Κόμματος του Μπαγκλαντές (BNP), το 2001.

Ως κληρονόμοι πολιτικών δυναστειών, και οι δύο γυναίκες κυριάρχησαν στην πολιτική του Μπανγκλαντές για περισσότερες από τρεις δεκαετίες και ήταν γνωστές ως «οι μαχόμενες μπεγκούμ».

Πολιτικοί παρατηρητές λένε ότι ο αδυσώπητος ανταγωνισμός και η έχθρα μεταξύ τους είχε ως αποτέλεσμα οι βόμβες σε λεωφορεία, οι εξαφανίσεις και οι δολοφονίες να γίνουν «κανονικότητα».

Όσο ήταν στην αντιπολίτευση ήρθε αντιμέτωπη με συλλήψεις, καθώς και πολλές απόπειρες δολοφονίας, συμπεριλαμβανομένης μιας το 2004 που κατέστρεψε την ακοή της.

Είχε επίσης επιζήσει από τις προσπάθειες να την εξαναγκάσουν σε εξορία και από πολλές δικαστικές υποθέσεις στις οποίες έχει κατηγορηθεί για διαφθορά.

Η Χασίνα επέστρεψε τελικά στην εξουσία το 2009.

Τι έχει πετύχει

Το Μπαγκλαντές υπό την Χασίνα παρουσιάζει δύο πολύ διαφορετικές εικόνες. Το έθνος με μουσουλμανική πλειοψηφία, κάποτε ένα από τα φτωχότερα στον κόσμο, έχει επιτύχει σταθερή οικονομική πρόοδο υπό την ηγεσία της από το 2009.

Είναι τώρα μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στην περιοχή, ξεπερνώντας ακόμη και την Ινδία.

Το κατά κεφαλήν εισόδημά της χώρας τριπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία και η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι περισσότεροι από 25 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν βγει από τη φτώχεια τα τελευταία 20 χρόνια.

Μεγάλο μέρος αυτής της ανάπτυξης έχει τροφοδοτηθεί από τη βιομηχανία ενδυμάτων, η οποία αντιπροσωπεύει τη συντριπτική πλειονότητα των συνολικών εξαγωγών από το Μπανγκλαντές και έχει επεκταθεί γρήγορα τις τελευταίες δεκαετίες, τροφοδοτώντας αγορές στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ασία.

Χρησιμοποιώντας ίδια κεφάλαια, δάνεια και αναπτυξιακή βοήθεια της χώρας, η κυβέρνηση της Χασίνα έχει επίσης προωθήσει τεράστια έργα υποδομής, συμπεριλαμβανομένης της γέφυρας Padma στον Γάγγη.

Πώς φτάσαμε στο…ελικόπτερο

Οι μαζικές διαδηλώσεις εναντίον της ήρθαν μετά τις άκρως αμφιλεγόμενες εκλογές. Η αναταραχή ξεκίνησε με το αίτημα να καταργηθούν οι ποσοστώσεις στις θέσεις εργασίας στο δημόσιο, αλλά μετατράπηκε σε ένα ευρύτερο αντικυβερνητικό κίνημα καθώς η ίδια χρησιμοποίησε την αστυνομία για να πατάξει βίαια τους διαδηλωτές.

Στην αιματηρή καταστολή των διαδηλώσεων έπεσαν νεκροί πάνω από 300 άνθρωποι και δεκάδες ακόμη τραυματίστηκαν.

Εν μέσω αυξανόμενων εκκλήσεων για παραίτηση, παρέμενε προκλητική. Καταδίκασε τους ταραξίες ως «τρομοκράτες» και ζήτησε την εξόντωσή τους. Ήταν σαφές πια πως το σύμβολο της δημοκρατίας είχε παραμορφωθεί σε σύμβολο αυταρχισμού. Αυτή ήταν η αρχή του τέλους.