Οι ελλείψεις σε προϊόντα είναι πλέον ένα παγκόσμιο φαινόμενο, κυρίως λόγω της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. Αλλά δεν είναι οι μόνες αιτίες του προβλήματος. Τοπικά χαρακτηριστικά επιβαρύνουν κατά πολύ την πρόσβαση σε αγαθά, που συχνά ειναι ζωτικής σημασίας.

Το BBC καταγράφει την λίστα των ελλείψεων σε 6 χώρες.

Κίνα: Ζητείται… άνθρακας

Το πρόβλημα  στην Κίνα πηγάζει κυρίως από κρίση ηλεκτρικής ενέργειας, με περισσότερες από 20 επαρχίες να βρίσκονται ήδη «στο σκοτάδι» λόγω της διακοπή ρεύματος.

Πάνω από το μισή παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος  στην χώρα προέρχεται από τον άνθρακα, του οποίου η τιμή ως γνωστόν έχει εκτοξευτεί παγκοσμίως. Αλλά με την κυβέρνηση να ελέγχει αυστηρά τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, οι  παραγωγοί ενέργειας με καύση άνθρακα δεν είναι πρόθυμοι να λειτουργήσουν με απώλειες.

Παράλληλα, η παραγωγή άνθρακα έχει «πληγεί» από τους νέους ελέγχους ασφαλείας στα ορυχεία, τους αυστηρότερους περιβαλλοντικούς κανόνες αλλά και τις πρόσφατες πλημμύρες. 

Έτσι, παρότι η ζήτηση για κινεζικά προϊόντα αυξάνεται, μεγάλες βιομηχανίες έχουν κληθεί να μειώσουν τη χρήση ενέργειας σε περιόδους αιχμής της ζήτησης ή να περιορίσουν τον αριθμό των ημερών που λειτουργούν.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι διακοπές του ρεύματος θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού, ειδικά προς το τέλος του έτους, όταν η ζήτηση αυξάνεται λόγω των εορτών

  ΗΠΑ: Παιχνίδια και χαρτί υγείας

Τα Χριστούγεννα “θα υπάρχουν προϊόντα που οι καταναλωτές  δεν θα μπορούν να πάρουν”, προειδοποίησε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου .

Τα αποθέματα των παιχνιδιών θα επηρεαστούν, αλλά το ίδιο θα συμβεί και με βασικά προϊόντα όπως χαρτί υγείας και εμφιαλωμένο νερό, ρούχα και τροφές για κατοικίδια.

Βασική αιτία του προβλήματος είναι η συμφόρηση στα λιμάνια των ΗΠΑ. Τα τέσσερα από τα 10 εμπορευματοκιβώτια που εισέρχονται στις ΗΠΑ περνούν από δύο μόνο λιμάνια: του Λος Άντζελες και του Λονγκ Μπιτς της Καλιφόρνια.

Χαρακτηριστικό είναι πως υπήρξε μέρα του Σεπτεμβρίου κατά την οποία 73 πλοία περίμεναν στην ουρά για το λιμάνι του Λος Άντζελες, αριθμός ρεκόρ

Και τα δύο λιμάνια έχουν πλέον περάσει σε λειτουργία 24/7 (24 ώρες επί 7 ημέρες της εβδομάδας) για να μειώσουν τις πιέσεις.

Οι ελλείψεις βεβαίως σχετίζονται άμεσα και από τα συνεχιζόμενα προβλήματα που προκαλεί η πανδημία σε τρίτες χώρες.

Παράδειγμα η Nike, που παράγει πολλά από τα προϊόντα της σε χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, όπως το Βιετνάμ, όπου έχουν κλείσει τα εργοστάσια.

Ακόμη και όταν παράγονται προϊόντα, η παράδοσή τους στους λιανοπωλητές έχει γίνει πιο δύσκολη, λέει ο καθηγητής Willy Shih του Harvard Business School.

Ινδία: Αυτοκίνητα και τσιπ υπολογιστών

Η παγκόσμια έλλειψη ημιαγωγών (τσιπς) έπληξε τον μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανια  της Ινδίας, Maruti Suzuki. Οι ελλείψεις που εντάθηκαν λόγω της πανδημίας σε χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, προυπήρχαν πάντως και στην προ-covid εποχή εξαιτίας της υιοθέτησης της τεχνολογίας 5G.

Πρόβλημα αντιμετωπίζει η χώρα και  στην παραγωγή υπολογιστών και κινητών καθώς η τηλεργασία οδήγησε σε   αύξηση της ζήτησης φορητών υπολογιστών και καμερών.

Η έλλειψη εξαρτημάτων έχει επιδεινωθεί από την ενεργειακή κρίση της ίδιας της χώρας.

Τα αποθέματα άνθρακα εξαντλούνται επικίνδυνα. καθώς η ανάκαμψη της οικονομίας μετά το β΄κύμα της πανδημίας  οδήγησε σε αύξηση της ζήτησης ενέργειας.

Η κατανάλωση ενέργειας μόνο τους τελευταίους δύο μήνες αυξήθηκε σχεδόν κατά 17%, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019.

Ταυτόχρονα, οι παγκόσμιες τιμές άνθρακα αυξήθηκαν κατά 40% και οι εισαγωγές της Ινδίας μειώθηκαν σε χαμηλό δύο ετών. Η χώρα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας άνθρακα στον κόσμο, παρά το γεγονός ότι έχει το τέταρτο μεγαλύτερο απόθεμα άνθρακα στον κόσμο.

Οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που συνήθως βασίζονται στις εισαγωγές εξαρτώνται τώρα σε μεγάλο βαθμό από την τοπική παραγωγή, προσθέτοντας περαιτέρω πίεση στις ήδη τεντωμένες εγχώριες προμήθειες

Ο αντίκτυπος ήταν ευρέως διαδεδομένος, δήλωσε η Zohra Chatterji, πρώην επικεφαλής της Coal India Limited.

“Ολόκληρος ο τομέας της μεταποίησης – τσιμέντο, χάλυβας, κατασκευές – όλα επηρεάζονται από τη στιγμή που υπάρχει έλλειψη άνθρακα”.

Βεβαίως από την κρίση δεν γλυτώνουν τα νοικοκυριά, καθώς το υψηλό κόστος του ρεύματος  μετακυλίεται σε βασικά πρόϊόντα όπως τα τρόφιμα και το πετρέλαιο που ήδη οι τιμές τους έχουν πάρει την ανιούσα.

Βραζιλία: Καφές και νερό

Η πλέον σοβαρή ξηρασία της Βραζιλίας εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, σε συνδυασμό με τον παγετό και τον φυσικό κύκλο συγκομιδών, συνέβαλε σε σημαντική πτώση της παραγωγής καφέ.

Οι προκλήσεις για τους παραγωγούς επιδεινώθηκαν περαιτέρω από το υψηλό κόστος των μεταφορών και την έλλειψη εμπορευματοδοχείων

Η άνοδος των τιμών θα επηρεάσει ολόκληρη την διεθνή κοινότητα  καθώς η Βραζιλία ως γνωστόν είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός και εξαγωγέας καφέ.

Παράλληλα η ξηρασία επέφερε και  μείωση των αποθεμάτων ερού. Με το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας να προέρχεται από την υδροηλεκτρική ενέργεια, η έλλειψη νερού έχει άμεσο αντίκτυπο στον ενεργειακό εφοδιασμό της χώρας.

Και καθώς οι τιμές ανεβαίνουν, οι αρχές ζητούν από τους πολίτες να περιορίσουν τη χρήση  του ηλεκτρικού ρεύματος ενώ  τον ίδιο δρόμο ακολουθει και το Δημόσιο, που σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας προχώρησε σε μείωση της χρήσης κατά 20%.

Νιγηρία: Υγραέριο

Η Νιγηρία αντιμετωπίζει έλλειψη υγροποιημένου πετρελαίου (LPG), το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για μαγείρεμα.

Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η χώρα έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στην Αφρική

Η τιμή του υγραερίου αυξήθηκε σχεδόν κατά 60% μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου με αποτέλεσμα  νοικοκυριά και επιχειρήσεις να στραφούν στα ρυπογόνα κάρβουνο και καυσόξυλα. Εξ΄ού και προειδοποίηση των ειδικών για τον κίνδυνο επιπτώσεων    στην υγεία και το περιβάλλον.

Λίβανος: Νερό και φάρμακα

Τους τελευταίους 18 μήνες η χώρα ζει μια τεράστια οικονομική κρίση, η οποία έχει οδηγήσει τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της στη φτώχεια, κατέστρεψε το νόμισμά της και πυροδότησε μεγάλες διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης και του πολιτικού συστήματος του Λιβάνου.

Η οικονομία της χώρας είχε ήδη προβλήματα πριν χτυπήσει ο Covid. Αλλά η πανδημία έκανε τα πράγματα χειρότερα. Τον Αύγουστο, ο συντονιστής ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ για τον Λίβανο Najat Rochd δήλωσε ότι “ανησυχεί βαθιά για τον αντίκτυπο της κρίσης καυσίμων στην πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και παροχή νερού για εκατομμύρια ανθρώπους στον Λίβανο”.

Οι ελλείψεις καυσίμων έχουν οδηγήσει σε συχνές διακοπές ρεύματος, με επιχειρήσεις και νοικοκυριά να βασίζονται σε ακριβές ιδιωτικές γεννήτριες ντίζελ, αν έχουν την οικονομική δυνατότητα.