Η Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσει την ισχυρή οικονομική της ανάπτυξη το 2024, αλλά η δραστηριότητα έδειξε σημάδια επιβράδυνσης το δεύτερο εξάμηνο του 2023, παρατηρεί η BNP Paribas σε νέο σημείωμά της. Το πραγματικό ΑΕΠ παρέμεινε στάσιμο το τρίτο τρίμηνο του 2023 και η απασχόληση μειώθηκε κατά 0,5% σε τριμηνιαία βάση.
Ενώ η έντονη τουριστική δραστηριότητα, σε ένα πλαίσιο υψηλού πληθωρισμού, ενισχύει τα φορολογικά έσοδα, ο αντίκτυπός της στο πραγματικό ΑΕΠ είναι πιο περιορισμένος, ωστόσο. Η απότομη πτώση του ποσοστού ανεργίας (που είναι τώρα κάτω από το 10%), η δραστική βελτίωση των δημόσιων οικονομικών και η μείωση του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους μαρτυρούν τη σταθερή ανάκαμψη της Ελλάδας, η οποία χαιρετίστηκε από την άνοδο των αγορών μετοχών και ομολόγων και από την απότομη μείωση των spreads μεταξύ του ελληνικού δημόσιου χρέους και του γερμανικού.
Ωστόσο, σύμφωνα με την BNP Paribas, η χώρα εξακολουθεί να παλεύει με μακροπρόθεσμες προκλήσεις και άλλες γίνονται πιο δύσκολες να ξεπεραστούν: η δυσμενής δημογραφική και επενδυτική δυναμική εμποδίζει τη δυνητική ανάπτυξη, ενώ η άνοδος των τιμών των ακινήτων τροφοδοτεί νέους κοινωνικούς κινδύνους.
Ανάπτυξη και πληθωρισμός
Η ανάκαμψη της δραστηριότητας μετά την COVID-19 εποχή επέτρεψε στην ελληνική κυβέρνηση να συνδυάσει την οικονομική ανάπτυξη και τη δημοσιονομική εξυγίανση. Πράγματι, η χώρα έχει ξεπεράσει πολύ καλά τα διαδοχικά σοκ στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια.
Το τρίτο τρίμηνο του 2023, το πραγματικό ΑΕΠ ήταν περισσότερο από 6% πάνω από το επίπεδο που καταγράφηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2019, το οποίο είναι διπλάσιο από αυτό της Ευρωζώνης (3%). Ωστόσο, το πραγματικό ΑΕΠ υστέρησε το περασμένο καλοκαίρι, συγκρατήθηκε λόγω της πτώσης της κατανάλωσης των νοικοκυριών (-0,4%) και των επενδύσεων (-1,8%).
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με την BNP Paribas, το 2024, η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να ωφεληθεί από την πρόσφατη ανάκαμψη της αγοράς εργασίας και την πτώση του πληθωρισμού, ο οποίος, αφού κορυφώθηκε σε περισσότερο από 12% ετησίως το καλοκαίρι του 2022, υποχώρησε ξανά στο 3,5% τον Δεκέμβριο. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε επίσης κάτω από 10% το περασμένο φθινόπωρο, υποχωρώντας στο 9,4% τον Νοέμβριο του 2023, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2009.
Οι βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες τάσεις παραμένουν επομένως ενθαρρυντικές και η ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει πάνω από 2% το 2024, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Νοέμβριο του 2023. 
Οι κίνδυνοι
Ωστόσο, αυτή η ανάκαμψη ενέχει κινδύνους: μετά από μια μακρά φάση διόρθωσης, η οποία διήρκεσε σχεδόν οκτώ χρόνια (2009-2017), οι τιμές των ακινήτων στη χώρα αυξήθηκαν και πάλι πολύ απότομα και τα αυξανόμενα επιτόκια δεν ανέτρεψαν αυτή την τάση το 2023. Στην πραγματικότητα, συνέβη ακριβώς το αντίθετο, καθώς η αύξηση των τιμών των κατοικιών είναι πλέον η ταχύτερη στην Ευρωζώνη, φθάνοντας στο 12% σε ετήσια βάση το τρίτο τρίμηνο του 2023.
Η Αθήνα έχει γίνει η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με τον υψηλότερο πληθωρισμό ακινήτων και οι μέσες τιμές βρίσκονται μόλις 3% κάτω από το ιστορικό υψηλό του 2008. Ως απάντηση σε αυτόν τον πληθωρισμό των τιμών των κατοικιών, πέρυσι η κυβέρνηση αποφάσισε να αυστηροποιήσει τις απαιτήσεις επιλεξιμότητας για άδειες διαμονής (γνωστές και ως «χρυσές βίζες»). Από τις αρχές Αυγούστου 2023, το όριο επένδυσης σε ακίνητα που απαιτείται για να πληρούν τις προϋποθέσεις για αυτές τις άδειες έχει διπλασιαστεί και ανέρχεται πλέον σε 500.000 ευρώ.
Επίσης, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας συνεχίζουν να επικαλύπτονται από τα δυσμενή δημογραφικά στοιχεία, τον στάσιμο πληθυσμό σε ηλικία εργασίας και τα σχετικά χαμηλά ποσοστά επενδύσεων σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερο από ό,τι ήταν λίγο πριν από την οικονομική κρίση του 2008 (σχεδόν 17% κάτω από το επίπεδο του 2007, σύμφωνα με τη Eurostat) και το χάσμα με τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, που είχε διευρυνθεί κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης δημόσιου χρέους, μειώθηκε μόνο ελαφρώς το 2021 και το 2022.
Η δημοσιονομική εξυγίανση παραμένει προτεραιότητα
Η βελτίωση των δημοσίων οικονομικών υπήρξε αναμφίβολα μια από τις πιο αξιοσημείωτες υποκείμενες δυναμικές στην Ελλάδα. Αφού σημείωσε πρωτογενές έλλειμμα 10% του ΑΕΠ στο απόγειο της κρίσης στην Ευρωζώνη, η Ελλάδα κατέγραψε πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα 0,1% το 2022. Αυτό το πλεόνασμα αναμένεται να διευρυνθεί περαιτέρω το 2023.
Έτσι, παρά την αύξηση των επιτοκίων, η ανάκαμψη των δημοσιονομικών θα επιτρέψει στη μείωση του δημοσίου χρέος το 2023. Ο δείκτης χρέους διαμορφώθηκε στο 167% του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2023 και αναμένεται περαιτέρω πτώση το 2024, υποστηριζόμενη από τις θετικές προοπτικές ανάπτυξης.
Η ελληνική κυβέρνηση σκοπεύει επίσης να χρησιμοποιήσει ορισμένα από τα ταμειακά της αποθέματα για να αποπληρώσει προκαταβολικά σχεδόν 16 δισεκατομμύρια ευρώ του χρέους της προς τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), κάτι που θα βοηθήσει στην επιτάχυνση της μείωσης του χρέους της χώρας.
Τέλος, η BNP Paribas σχολιάζει και τις εκλογές του 2023, επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση πολλών αναλυτών ότι η νέα κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας σκοπεύει να συνεχίσει το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων με στόχο τη μείωση του δημόσιου χρέους.
Παρά την απότομη πτώση τα τελευταία δύο χρόνια, ο δείκτης χρέους εξακολουθεί να είναι επί του παρόντος ο υψηλότερος στην Ευρώπη. Προκειμένου να επιτύχει τον στόχο του, το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) αποσύρεται σταδιακά από τα κεφάλαια των τραπεζών.
Όλα αυτά τα μέτρα, με στόχο την εξισορρόπηση των δημοσιονομικών και την απελευθέρωση της οικονομίας, καθησύχασαν τις αγορές και μείωσαν το ασφάλιστρο κινδύνου στα ελληνικά κρατικά ομόλογα. Τα επιτόκια στα 10ετή ομόλογα έχουν πέσει κάτω από εκείνα των ιταλικών από την περασμένη άνοιξη και η διαφορά μεταξύ των επιτοκίων της Ελλάδας και της Γερμανίας έχει περιοριστεί σε μόλις 100 μονάδες βάσης τον Ιανουάριο του 2024.
