Ένα υδάτινο σύστημα ηλικίας 800.000 ετών με νερό χαμηλής αλατότητας ανακαλύφθηκε στα ιζήματα κάτω από τον πυθμένα του Κορινθιακού Κόλπου, από διεθνή ομάδα επιστημόνων από τη Μάλτα και την Ιταλία.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Hydrogeology Journal της Διεθνούς Ένωσης Υδρογεωλόγων, αποκαλύπτει ότι το νερό εγκλωβίστηκε σε βάθη έως και 700 μέτρων και παρέμεινε εκεί για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, προστατευμένο μέσα σε στρώματα ιζημάτων χαμηλής διαπερατότητας.
Ο Κορινθιακός ως “φυσικό εργαστήριο”
Η επικεφαλής της έρευνας, Σενάι Χοροζάλ (Senay Horozal), εξηγεί ότι ο Κορινθιακός αποτελεί «ιδανικό φυσικό εργαστήριο» λόγω της έντονης τεκτονικής δραστηριότητας και του μεγάλου ρυθμού συσσώρευσης ιζημάτων.
«Η λεκάνη έχει υποστεί σημαντικές διακυμάνσεις της στάθμης της θάλασσας τα τελευταία εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, «και αυτό την καθιστά εξαιρετικό σημείο για να κατανοήσουμε πώς σχηματίζονται και διατηρούνται τα παράκτια συστήματα υπόγειων υδάτων».
Νερό ηλικίας χιλιάδων ετών
Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι παγετώδεις περίοδοι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο:
όταν η στάθμη της θάλασσας έπεφτε, το νερό της βροχής και των ποταμών εισχωρούσε βαθιά στα ιζήματα, εγκλωβίζοντας ποσότητες γλυκού νερού που διατηρήθηκαν ως σήμερα.
Το αποθηκευμένο νερό εντοπίστηκε:
- Σε βάθη 20 έως 700 μέτρων στην κεντρική λεκάνη του Κορινθιακού,
- Σε βάθη 15 έως 150 μέτρων στην ανατολική περιοχή των Αλκυονίδων.
Εκτιμάται ότι τα πλευρικά στρώματα ιζημάτων ενδέχεται να περιέχουν έως και 250 κυβικά χιλιόμετρα αυτού του υποθαλάσσιου νερού χαμηλής αλατότητας.
Προηγμένες μέθοδοι και υπολογιστικά μοντέλα
Η ομάδα των ερευνητών συνδύασε:
- Σεισμικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης,
- Πυρήνες γεωτρήσεων από διεθνή προγράμματα, όπως η Αποστολή 381 του IODP (στην οποία συμμετείχε και το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών),
- Και υδρογεωλογική μοντελοποίηση,
ώστε να εντοπίσει με ακρίβεια πού και πώς αποθηκεύεται το νερό κάτω από τον πυθμένα.
Οι προσομοιώσεις, που καλύπτουν τα τελευταία 800.000 χρόνια, απέδειξαν ότι το νερό κατανεμήθηκε κυρίως κατά τις παγετώδεις περιόδους, όταν η θάλασσα είχε υποχωρήσει και μεγάλες εκτάσεις της υφαλοκρηπίδας είχαν αποκαλυφθεί.
Η σταθερότητα του συστήματος
Παρά το πέρασμα των χιλιετιών, το υπόγειο υδάτινο σύστημα παρέμεινε σε χαμηλή αλατότητα.
Όπως εξηγεί η Χοροζάλ, «αν και το γλυκό νερό δεν είναι πλήρως αμετάβλητο, το σύνολο του συστήματος έχει σταθεροποιηθεί μακροπρόθεσμα, αναμειγνυόμενο με το θαλασσινό νερό στις διαδοχικές ανόδους και πτώσεις της στάθμης».
Αυτό σημαίνει ότι το αποθεματικό νερού διατηρείται ενεργό, λειτουργώντας σαν «υπόγεια δεξαμενή» που γεμίζει και εκτονώνεται με τον χρόνο.
Περιβαλλοντική σημασία και προοπτικές
Για χώρες όπως η Ελλάδα, που αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεση στους υδάτινους πόρους, τέτοιες ανακαλύψεις έχουν στρατηγική σημασία.
Η χαρτογράφηση και κατανόηση των υπόγειων υδάτων μπορεί να καθοδηγήσει τις πολιτικές διαχείρισης και να συμβάλει στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Η Χοροζάλ υπογραμμίζει:
«Η γνώση του πού βρίσκονται αυτά τα σώματα χαμηλής αλατότητας και πόσο νερό περιέχουν είναι κρίσιμη για τη μακροπρόθεσμη στρατηγική διαχείριση. Όμως οποιαδήποτε αξιοποίηση πρέπει να γίνει με απόλυτη προσοχή λόγω της περιβαλλοντικής ευαισθησίας των παράκτιων συστημάτων».
Ένα παράθυρο στο παρελθόν – και στο μέλλον
Η ανακάλυψη στον Κορινθιακό Κόλπο δεν αφορά μόνο το παρελθόν της Γης, αλλά και το μέλλον της βιώσιμης χρήσης των υδάτων.
Η ύπαρξη ενός τόσο παλιού συστήματος γλυκού νερού δείχνει ότι η φύση διαθέτει μηχανισμούς αποθήκευσης και διατήρησης νερού σε βάθος χρόνου, προσφέροντας πολύτιμα δεδομένα για τη σημερινή εποχή της κλιματικής πίεσης.
Η επιστημονική δημοσίευση είναι διαθέσιμη στο περιοδικό Hydrogeology Journal.
