Στο βιβλίο του Αλέξανδρου Μασσαβέτα, “Η Τρίτη Ρώμη – Η Μόσχα και ο Θρόνος της Ορθοδοξίας”, περιγράφεται με τον πλέον επεξηγηματικό τρόπο, πόσο στενά συνδεδεμένες είναι οι σχέσεις μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας στη Ρωσία.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 2019, αναλύοντας τη ρωσική στρατηγική διείσδυσης στον ορθόδοξο κόσμο, και εστιάζει στις φιλοδοξίες της Μόσχας να “εκθρονίσει” το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και να σφετεριστεί τις εξουσίες του.
Αφορμή για το βιβλίο ήταν ο “πόλεμος” που κήρυξε η Μόσχα στον Οικουμενικό Πατριάρχη, εξαιτίας της χορήγησης του Τόμου της Αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας, υπό τον Μητροπολίτη κ. Επιφάνιο.
Πριν λίγες ημέρες παρουσιάστηκε η δεύτερη -επικαιροποιημένη με τις τελευταίες εξελίξεις- εκτύπωση του.
Όπως εξηγεί ο συγγραφέας, “η εισβολή στη χώρα που η Ρωσία επιμένει να θεωρεί πνευματική και πολιτική της “αποικία”, έκανε πολλούς να θεωρήσουν το βιβλίο προφητικό. Ταυτόχρονα, επέβαλε την επικαιροποίηση του”.
Στην παρουσίαση του βιβλίου, καλεσμένοι να μιλήσουν για αυτό ήταν ο Μητροπολίτης Λαοδικείας Θεοδώρητος, εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών, Καθηγητής Συνταγματικού ΔΙκαίου ΑΠΘ, ο δημοσιογράφος Τάσος Τέλογλου, η δημοσιογράφος Κατερίνα Οικονομάκου, και η Όλγα Σαπολάγεβα, μεταφράστρια και διερμηνέας ρωσικής και ουκρανικής γλώσσας, ομογενής από τη Μαριούπολη.
Ακούστηκαν πολλά και ενδιαφέροντα από όλους τους ομιλητές. Χαρακτηριστικές ήταν οι δηλώσεις του Μητροπολίτη Λαοδικείας αναφορικά με το εύρος της διείσδυσης της Ρωσίας στους κόλπους της Εκκλησίας.
Ανέφερε χαρακτηριστικά: “Με έχει εκπλήξει το Άγιο Όρος, τα Ιεροσόλυμα, η Αντιόχεια, και ορισμένες Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος (…) Έστελναν βοήθεια οι Ρώσοι, για να προσεγγίσουν την ελληνική κοινωνία. Ήθελαν να δημιουργήσουν κλίμα και στην Τουρκία κατά του Οικουμενικού Πατριάρχη, για να απελαθεί από την Τουρκία. Αλλά το τουρκικό ΥΠΕΞ ενημέρωσε τον Πατριάρχη ότι δεν πιστεύει αυτά που λέγονται”.
Εξιστόρησε μάλιστα και ένα περιστατικό στο οποίο ήταν και ο ίδιος παρών, στο Φανάρι.
“Είχε έρθει το 2018 ο Κύριλλος (Πατριάρχης Μόσχας) και ο Ιλαρίωνας (Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ) με μια συνοδεία 10 μυστικών πρακτόρων. Τους προσέφεραν νερό και γλυκό. Κανείς τους δεν άγγιξε τίποτα. Μόνο ένας της συνοδείας του Κύριλλου, του έφερε κάποια στιγμή λίγο νερό. Και σκέφτηκα, μα τι φοβούνται;”.
Ο Μητροπολίτης Λαοδικείας είπε ότι στη συνάντηση, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ρώτησε τον Πατριάρχη Μόσχας: “Πόσο καιρό έχεις να πας στην Ουκρανία; Έχω αρκετό, δεν μου επιτρέπεται, του απάντησε ο Κύριλλος. Ε, και πώς θα διοικείς έναν τόπο που δεν μπορείς να πας, ρώτησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Απάντηση δεν πήραμε”.
Από την πλευρά του ο Ευάγγελος Βενιζέλος, έκανε λόγο για ανεκτική, σχεδόν ενδοτική στάση της Δύσης και του Οικουμενικού Πατριαρχείου απέναντι στη Ρωσία.
Όπως δήλωσε, υπάρχει ρωσοφιλισμός στην Ελλάδα, ο οποίος εκδηλώνεται μέχρι τώρα, σε κάθε περίπτωση. Το Φανάρι έκανε πολλή υπομονή, τόνισε χαρακτηριστικά.
Και εξήγησε: “Ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχε αποδεχθεί τη ρωσική δικαιοδοσία στην Ουκρανία. Είχε κατακρίνει τον Φιλάρετο που έφυγε από τη ρωσική εκκλησία, είχε αποδεχθεί την εκλογή του Ονουφρίου. Μάλιστα, είχε στείλει τον τότε Μητροπολίτη Γαλλίας, τον τωρινό Γέροντα Χαλκηδόνος κ. Εμμανουήλ να παραστεί ως εκπρόσωπος, ο οποίος ωστόσο αποχώρησε από τη Θεία Λειτουργία, καθώς ο Ονούφριος ήθελε να έχει εκ δεξιών του τον Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα, και όχι τον εκπρόσωπο του Οικουμενικού Πατριαρχείου όπως έπρεπε”.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, συνέχισε ο κ. Βενιζέλος, ανέχθηκε και το ότι δεν ήρθαν οι Ρώσοι στην Κρήτη. Και μετά από όλα αυτά, και ύστερα από μεγάλη επιμονή της τότε ουκρανικής κυβέρνησης, προχώρησε στην χορήγηση της Αυτοκεφαλίας.
Κατά τον Ε. Βενιζέλο, “ο πόλεμος έγινε και για την Αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας, διότι έτσι αμφισβητείται η ταυτότητα, εκκλησιαστική και κοινωνική, της Ουκρανίας”.
Εξέφρασε δε την πίκρα του που μετά από τόσα εγκλήματα πολέμου που (κατά δήλωση του) έχουν τελεστεί στην Ουκρανία, καμία Εκκλησία δεν έχει αναγνωρίσει τον Μητροπολίτη Επιφάνιο.
“Ούτε η Αλβανία, ούτε τα Ιεροσόλυμα, ούτε η Αντιόχεια. Αλλά πώς να το κάνουν, όταν στηρίζονται (σ.σ. οι δύο τελευταίες) για την άμυνα τους στη Ρωσία;”.
Αναφέρθηκε δε και στην πρόσφατη προ-συνέλευση του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών στην Κύπρο, όπου ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας συναντήθηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρυσόστομο.
“Αυτό κάτι μπορεί να σημαίνει. Και ας μην παραβλέπουμε ότι στην προσυνέλευση του WCC την προηγούμενη εβδομάδα, επικεφαλής ήταν ο Επίσκοπος Ιώβ Τελμησού, του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο οποίος είναι ουκρανικής καταγωγής”, συμπλήρωσε ο Ε. Βενιζέλος.
