Η εκτίμηση για ανάκαμψη της παγκόσμιας και της ελληνικής Οικονομίας από το 2021 φαίνεται να είναι αποδεκτή από όλους τους αναλυτές και τους διεθνείς οργανισμούς, ενώ οι αγορές θεωρούν ότι θα προκύψει με σημαντική βεβαιότητα και με σχετικά χαμηλά περιθώρια κινδύνου.

Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης

Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις του ΙΝΣΕΤΕ, στην Ελλάδα εκτιμάται αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,5% το 2021 (2020: -8,0%), με πτώση του κατά -0,5% σε ετήσια βάση στο 1ο 3μηνο 2021 (1ο 3μηνο 2020: -1,48%), +7,0% στο 2ο 3μηνο 2021 (2ο 3μηνο 2020: -15,8%), +6,26% στο 3ο 3μηνο 2021 (3ο 3μηνο 2020: -9,59%) και +5,14% στο 4ο 3μηνο 2021 (4ο 3μηνο 2020: -4,35% ως -5,5%).

Η εκτίμηση αυτή στηρίζεται στην υπόθεση ότι η εξάπλωση του Covid-19 θα αρχίσει να υποχωρεί σταδιακά από το 2ο 3μηνο του 2021, λόγω κυρίως του σταδιακού εμβολιασμού του πληθυσμού.

Η ανωτέρω εκτίμηση για το μέγεθος ανάκαμψης του ΑΕΠ το 2021 στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό στην δέσμευση της κυβέρνησης στην ταχεία προώθηση του εμβολιασμού των πολιτών της χώρας με συγκεκριμένες προτεραιότητες με την προοπτική να έχει εμβολιστεί το 70% του πληθυσμού έως το καλοκαίρι του 2021 και σε αντίστοιχες δηλώσεις κυβερνήσεων σε κύριες χώρες προέλευσης των τουριστών στην Ελλάδα.

Αν και λόγω της επικρατούσας αβεβαιότητας για την πορεία της πανδημίας και της εξέλιξης των εμβολιασμών, η λεπτομερής πρόβλεψη των τουριστικών ροών είναι αυτή τη στιγμή παρακινδυνευμένη, αναμένεται αύξησή τους σε σχέση με το 2020 και η ευμενής εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό, της επιτρέπει να διεκδικήσει αυξημένο μερίδιο αγοράς.

Επιπρόσθετα, το χαμηλό επίπεδο τουριστικών εισπράξεων το 2020 δημιουργεί προϋποθέσεις (base effect) για σημαντική αύξηση των τουριστικών εισπράξεων το 2021 σε σχέση με το 2020.

Μεταφορές, εισαγωγές και εξαγωγές

Επιπλέον των ανωτέρω, σημαντική ανάκαμψη αναμένεται το 2021 και στα έσοδα από τις διεθνείς μεταφορές που επίσης σημειώνουν μεγάλη πτώση το 2020, με το πλεόνασμα του ισοζυγίου των διεθνών μεταφορών να είναι μειωμένο στο 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2020 κατά -32,97% (ή κατά -1,81 δισ. €) και αναμένεται πτώση του κατά -1,95 δισ. € το 2020. To 2021 αναμένεται ανάκαμψη του πλεονάσματος αυτού κατά 23% (ή κατά € 920 εκατ.)

Τέλος, σημαντική άνοδος κατά 5,7% αναμένεται το 2021 και στις εξαγωγές αγαθών, σε συνέχεια της πολύ ικανοποιητικής τους πορείας το 2020, όπου αναμένεται να είναι ελάχιστα αυξημένες κατά 1,1% (9μηνο 2020: 1,0%). Έτσι, το 2021 αναμένεται τώρα αύξηση των εξαγωγών Α&Υ κατά 9,0% (αγαθά: 5,7%, υπηρεσίες: 14,5%), μετά τη μεγάλη πτώση τους κατά -22,1% το 2020 (αγαθά: 1,1%, υπηρεσίες: -40,9%).

Όσον αφορά τις εισαγωγές Α&Υ, η περιορισμένη πτώση τους το 2020 (-6,62%), συνεπάγεται την περιορισμένη επίσης ανάκαμψή τους κατά 5,2% το 2021, δεδομένης της αύξησης των εξαγωγών Α&Υ κατά 9,0% και της εκτίμησης για αύξηση της Εγχώριας τελικής Δαπάνης (ΕΤΔ) στην οικονομία κατά 3,4%, όπως θα αναλυθεί στη συνέχεια.

Αυτά συνεπάγονται τη διαμόρφωση του λόγου {ΔΜ/Δ(ΕΤΔ+Χ)=χ} στο 31,2% το 2021, που είναι υψηλότερο από το 24,32% του 2020, αλλά σημαντικά χαμηλότερο από το 72% της περιόδου 2014-2019.

Η εξέλιξη αυτή στηρίζεται στα σημαντικά αποτελέσματα βάσης το 2020, που ευνοούν τη μεγαλύτερη αύξηση των εξαγωγών Α&Υ το 2021, αλλά όχι τόσο την αύξηση των εισαγωγών Α&Υ, μετά τις πρωτόγνωρες εξελίξεις στους τομείς αυτούς το 202032.

Η αύξηση της ΕΤΔ κατά 3,3% το 2021 οφείλεται:

(i) Στην εκτιμώμενη αύξηση των επενδύσεων ΠΚ κατά 12,3%.

Η εκτίμηση αυτή στηρίζεται στις ακόλουθα:

(1) Στην εκτιμώμενη ελάχιστη μείωση των επενδύσεων ΠΚ κατά -1,44% το 2020, πράγμα που συνεπάγεται ένα σχετικά περιορισμένο αποτέλεσμα βάσης (base effect).

(2) Στην εκτιμώμενη σχετικά ισχυρή αρνητική επίπτωση στις επενδύσεις ΠΚ από τον Covid-19 στο 1ο 4μηνο 2021.

(3) Στην υπόθεση ότι τα σημαντικά επενδυτικά σχέδια που αναβλήθηκαν για μια ακόμη φορά το 2020, ή ακόμη και στο 1ο 4μηνο 2021 θα εισέλθουν σε φάση εντατικής υλοποίησης από το 2ο 3μηνο 2021, ιδιαίτερα δε όσον αφορά τις επενδύσεις της ΓΚ, τις επιχειρηματικές επενδύσεις και τις επενδύσεις που απορρέουν από το Πρόγραμμα Ιδιωτικοποιήσεων.

Όσον αφορά τις επενδύσεις της ΓΚ, αλλά και του ιδιωτικού τομέα σημαντική ενίσχυση και προώθηση αναμένεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility ή RRF), από το οποίο η Ελλάδα αναμένεται να εισπράξει κεφάλαια για επενδύσεις ύψους € 32 δισ. στην περίοδο 2021-2024, εκ των οποίων € 19 δισ. σε επιχορηγήσεις και τα € 13 δισ. σε επιδοτούμενα δάνεια.

Επίσης, αναμένεται να επιταχυνθεί η απορρόφηση των επιχορηγήσεων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ-27 για την συνέχιση και ολοκλήρωση του ΕΣΠΑ 2014-2020, όπου η απορρόφηση των σχετικών πόρων αναμένεται να ανέλθει στο 50% στο τέλος του 2020, από 38,4% στις αρχές Ιουλίου 2020.

Τέλος, αναμένεται και η έναρξη της υλοποίησης του ΕΣΠΑ 2021-2027, από το οποίο η Ελλάδα θα πρέπει να απορροφήσει επιπλέον Κοινοτικούς επενδυτικούς πόρους ύψους άνω των € 19,2 δισ. (€ 25 δισ. με την εθνική συμμετοχή) έως το 2029 33.

(ii) Στην αύξηση της (μετρούμενης) ιδιωτικής κατανάλωσης (ΜΙΚ) κατά 2,7% (μετά την μείωση της κατά -4,2% το 2020) και με την επαναφορά των καταναλωτικών προτύπων των Ελληνικών νοικοκυριών σε πιο φυσιολογικά επίπεδα με αύξηση της ιδιωτικής αποταμίευσης.

Ειδικότερα, όπως προαναφέρθηκε, εκτιμάται τώρα ότι το Ακαθάριστο Διαθέσιμο Εισόδημα (ΑΔΕ) σε σταθερές τιμές 2015 θα σημειώσει πτώση κατά -0,27% (ή κατά -0,33 δισ. €) το 2020. Παρόλα αυτά, λόγω του καταποντισμού της ΜΙΚ κατά -4,2% (ή κατά -5,35 δισ. €), η ιδιωτική αποταμίευση εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά € 5,02 δισ. το 2020 (παρά την ύφεση στην οικονομία), μετά τη μεγάλη αύξησή της κατά € 1,92 δισ. το 2019.

Το 2021 αναμένεται αύξηση του ΑΔΕ σε σταθερές τιμές κατά 3,2% (ή κατά € 3,88 δισ. ) και αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 2,7% (ή κατά € 3,29 δισ. ). Αυτό συνεπάγεται μικρή αύξηση της ιδιωτικής αποταμίευσης κατά € 0,59 δισ.

Η ΜΙΚ το 2021 ενισχύεται και από την αύξηση της μετρούμενης αποταμίευσης το 2020. Ειδικότερα, η αύξηση του ΑΔΕ κατά 3,0% σε τρέχουσες τιμές (3,2% σε σταθερές τιμές) το 2021 εκτιμάται ότι θα προσδιοριστεί από τα ακόλουθα:

(α) Από την αύξηση των εισοδημάτων από εξαρτημένη εργασία κατά 3,8% σε τρέχουσες τιμές, μετά την εκτιμώμενη πτώση τους κατά -1,4% το 2020 (9μηνο 2020: -1,0%).

(β) Από τη σημαντική αύξηση των δηλούμενων εισοδημάτων από επιχειρηματική δραστηριότητα και από την περιουσία κατά 3,7% και 7,6% αντίστοιχα το 2021, μετά τον εκτιμώμενο καταποντισμό τους το 2020 κατά -5,0% (9μηνο 2020: -4,5%) και κατά -12,3% (9μηνο: -14,2%) αντίστοιχα, από τα ήδη χαμηλά επίπεδά τους το 201934.

(γ) Από τις αυξημένες πληρωμές για φόρους εισοδήματος και πλούτου κατά 6,9% το 2021, μετά την εκτιμώμενη μεγάλη πτώση τους το 2020 κατά -16,8% (9μηνο 2020: -21,2%).

(δ) Από την μικρή αύξηση των πληρωμών για ασφαλιστικές εισφορές κατά 1,2% το 2021, μετά την εκτιμώμενη πτώση τους κατά -3,3% το 2020 (9μηνο 2020: -5,7%). Μια μεγαλύτερη αύξηση των πληρωμών ασφαλιστικών εισφορών (παρά την ανάκαμψη του ΑΕΠ) θα αποτραπεί λόγω της μείωσης των εισφορών κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες.

(ε) Από τις μειωμένες κατά -0,7% κρατικές παροχές και συντάξεις το 2021, μετά την εκτιμώμενη ελάχιστη πτώση τους κατά -0,9% το 2020, μετά την αναπάντεχη πτώση τους, σύμφωνα με τις μετρήσεις της ΕΛΣΤΑΤ, κατά -2,2% στο 9μηνο 2020. Τα στοιχεία αυτά προσδιορίζουν την εκτίμηση του ΙΝΣΕΤΕ για αύξηση του ΑΔΕ κατά 3,0% σε τρέχουσες τιμές και κατά 3,2% σε σταθερές τιμές 2015 το 2021, και στηρίζουν την εκτιμώμενη αύξηση της ΜΙΚ κατά 2,7% το ίδιο έτος35.

(iii) Στην εκτιμώμενη νέα μικρή αύξηση των επενδύσεων σε αποθέματα και των στατιστικών διαφορών κατά € 0,58 δισ. το 2021, μετά την εκτιμώμενη αύξησή τους κατά € 1,1 δισ. το 2020 (9μηνο 2020: € 1,53 δισ. ).

Η εκτίμηση αυτή προκύπτει με βάση το νέο υπόδειγμα της ΕΛΣΤΑΤ (που εφαρμόζεται μετά την πρόσφατη αναθεώρηση των στοιχείων του ΑΕΠ) για τον προσδιορισμό των επενδύσεων σε αποθέματα.(iv) Στην ελάχιστη μείωση της κατανάλωσης της ΓΚ κατά -0,3% το 2021, μετά την μικρή σχετικά αύξησή της κατά 1,43% το 202037.

Τα ανωτέρω συνεπάγονται την αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,5% το 2021 (ΕΕΠ2021: 4,8%), με αύξηση της ΜΙΚ κατά 2,7% και με μείωση της κατανάλωσης της ΓΚ κατά -0,3%, με αύξηση των επενδύσεων ΠΚ κατά 12,3% και των επενδύσεων σε αποθέματα συν τις στατιστικές διαφορές κατά € 0,65 δισ. και με αύξηση των εξαγωγών Α&Υ κατά 9,0% και των εισαγωγών Α&Υ κατά 5,2%.

Η θετική επίπτωση των καθαρών εξαγωγών στην αύξηση του ΑΕΠ το 2021 εκτιμάται τώρα στις 0,88 ποσοστιαίες μονάδες (2020: -5,86 π.μ.).