Ο τελευταίος γύρος των αμερικανικών εμπορικών δασμών θα πλήξει την παγκόσμια οικονομία που μετά βίας έχει ανακάμψει από τη μετα-πανδημική έξαρση του πληθωρισμού, επιβαρύνεται από το χρέος-ρεκόρ και περιδινίζεται στις γεωπολιτικές διαμάχες.
Ανάλογα με το πώς θα προχωρήσουν τώρα ο Ντόναλντ Τραμπ και οι ηγέτες άλλων εθνών, μπορεί επίσης να καταγραφεί ως σημείο καμπής για ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα που μέχρι τώρα θεωρούσε δεδομένη τη δύναμη και την αξιοπιστία της Αμερικής, της μεγαλύτερης συνιστώσας του.
«Οι δασμοί του Τραμπ ενέχουν τον κίνδυνο να καταστραφεί η παγκόσμια τάξη ελεύθερου εμπορίου στην οποία οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες πρωτοστάτησαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», δήλωσε ο Τακαχίντει Κιούτσι, του Nomura Research Institute.
Όμως, τους επόμενους μήνες θα επικρατήσουν οι απλές και ξεκάθαρες επιπτώσεις της αύξησης των τιμών -και επομένως της μείωσης της ζήτησης- των νέων εισφορών που εφαρμόζονται σε χιλιάδες αγαθά που αγοράζουν και πωλούν οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη.
«Το βλέπω ως μια διολίσθηση της αμερικανικής και της παγκόσμιας οικονομίας προς χειρότερες επιδόσεις, περισσότερη αβεβαιότητα και ενδεχομένως να οδεύει προς κάτι που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε παγκόσμια ύφεση», δήλωσε ο Αντόνιο Φατά, του INSEAD.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι θα επιβάλει βασικό δασμό 10% σε όλες τις εισαγωγές και παρουσίασε ένα διάγραμμα που δείχνει υψηλότερους δασμούς σε ορισμένους από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της χώρας, συμπεριλαμβανομένου του 34% στην Κίνα και του 20% στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Νωρίτερα είχε επιβεβαιωθεί η επιβολή δασμού 25% στα αυτοκίνητα και τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων. Ο Τραμπ ισχυρίστηκε ότι οι δασμοί θα επιστρέψουν στρατηγικά ζωτικής σημασίας κατασκευαστικές δυνατότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σύμφωνα με τις νέες παγκόσμιες επιβαρύνσεις που επέβαλε ο Τραμπ, ο δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ για όλες τις εισαγωγές εκτινάχθηκε στο 22% – ένα ποσοστό που παρατηρήθηκε για τελευταία φορά γύρω στο 1910 – από μόλις 2,5% το 2024, δήλωσε ο Όλου Σονόλα της Fitch Ratings.
«Αυτό αλλάζει τα δεδομένα, όχι μόνο για την οικονομία των ΗΠΑ αλλά και για την παγκόσμια οικονομία», δήλωσε ο ίδιος. «Πολλές χώρες πιθανότατα θα καταλήξουν σε ύφεση».
Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, δήλωσε σε εκδήλωση του Reuters πρόσφατα ότι δεν βλέπει προς το παρόν παγκόσμια ύφεση. Προσέθεσε ότι το Ταμείο αναμένει σύντομα να προβεί σε μια μικρή προς τα κάτω «διόρθωση» της πρόβλεψής του για το 2025 για παγκόσμια ανάπτυξη 3,3%.
Αλλά ο αντίκτυπος στις εθνικές οικονομίες θα έχει μεγάλες αποκλίσεις, δεδομένου του φάσματος των δασμών που κυμαίνονται από 10% για τη Βρετανία έως 49% για την Καμπότζη.
Εάν το αποτέλεσμα είναι ένας ευρύτερος εμπορικός πόλεμος, αυτό θα έχει ακόμη μεγαλύτερες επιπτώσεις για παραγωγούς όπως η Κίνα, οι οποίοι θα αναζητήσουν νέες αγορές μπροστά στην αδύναμη εγχώρια κατανάλωση.
Εάν οι δασμοί ωθήσουν τις ίδιες τις ΗΠΑ προς την ύφεση, αυτό θα επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό τις αναπτυσσόμενες χώρες των οποίων οι τύχες είναι στενά συνδεδεμένες με εκείνες της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου.
Οι επιπτώσεις για τις κεντρικές τράπεζες και τις κυβερνήσεις είναι επίσης δυνητικά σημαντικές.
Η αποδιάρθρωση των αλυσίδων εφοδιασμού που για χρόνια περιόριζαν τις τιμές για τους καταναλωτές θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν κόσμο στον οποίο ο πληθωρισμός τείνει να τρέχει «θερμότερα» από το 2%, επίπεδο που οι κεντρικοί τραπεζίτες συμφωνούν ότι είναι ένας διαχειρίσιμος στόχος.
Αυτό θα περιέπλεκε τις αποφάσεις για την Τράπεζα της Ιαπωνίας, η οποία μπορεί να αντιμετωπίσει πιέσεις να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό με περισσότερες αυξήσεις επιτοκίων, την ώρα που οι μεγαλύτεροι ομόλογοί της εξετάζουν μειώσεις και καθώς ο εξαγωγικός της τομέας δέχεται πλήγμα από τους αμερικανικούς δασμούς.
Αλλά οι χώρες μπορούν να κάνουν ελάχιστα πράγματα πέρα από το να μετριάσουν το οικονομικό πλήγμα και να ζητήσουν από την Ουάσινγκτον εξαιρέσεις. Οι εξαγωγείς αυτοκινήτων, όπως η Ιαπωνία, που χτυπήθηκε με αμοιβαίο δασμολογικό συντελεστή 24%, και η Νότια Κορέα, στην οποία επιβλήθηκε συντελεστής 25%, έχουν δηλώσει ότι σχεδιάζουν να λάβουν έκτακτα μέτρα για τη στήριξη των επιχειρήσεων που επηρεάζονται.
Παρά το γεγονός ότι είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ και οι δύο χώρες επιλέχθηκαν από τον Τραμπ ως οι χειρότεροι παραβάτες αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.
Ο υπουργός Εμπορίου της Ιαπωνίας προειδοποίησε ότι οι αμερικανικές εισφορές θα μπορούσαν να παραβιάσουν τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), αλλά δήλωσε μόνο ότι το Τόκιο θα εξετάσει «διάφορες επιλογές» για το πώς θα αντιδράσει. «Δεδομένων των ισχυρών δεσμών εθνικής ασφάλειας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία δεν έχει κανένα χαρτί να παίξει για να κερδίσει παραχωρήσεις», δήλωσε ο Κιούτσι της Nomura.
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας επέκρινε τους δασμούς ως «όχι κάτι που θα έκανε ένας φίλος», αλλά απέκλεισε το ενδεχόμενο λήψης αμοιβαίων μέτρων.
Η αδύναμη οικονομική παραγωγή θα αφήσει ορισμένες κυβερνήσεις να αγωνίζονται ακόμη περισσότερο για να αποπληρώσουν το παγκόσμιο χρέος-ρεκόρ των 318 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και να βρουν χρήματα για τις προτεραιότητες του προϋπολογισμού, όπως η άμυνα, η δράση για το κλίμα και η κοινωνική πρόνοια.
Άγνωστο παραμένει το τι θα γίνει αν οι δασμοί δεν επιτύχουν τον στόχο του Τραμπ για επενδύσεις στην εγχώρια μεταποίηση των ΗΠΑ, δεδομένης της εγχώριας έλλειψης εργατικού δυναμικού που ήδη αντιμετωπίζει μια χώρα με σχεδόν πλήρη απασχόληση.
Κάποιοι τον βλέπουν να αναζητά άλλους τρόπους για την εξάλειψη του παγκόσμιου εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ που τον εξοργίζει τόσο πολύ – για παράδειγμα, απαιτώντας από τους άλλους να συμμετάσχουν σε μια επανεξισορρόπηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών προς όφελος των αμερικανών εξαγωγέων.
«Θα συνεχίσουμε να τον βλέπουμε να θέτει δυνητικά πιο ριψοκίνδυνους τρόπους αντιμετώπισης της συνεχούς αντοχής του δολαρίου», δήλωσε η Φρέγια Μπίμις, επικεφαλής οικονομολόγος της εταιρείας επενδυτικής στρατηγικής TS Lombard.
Τέτοιες κινήσεις θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την προνομιακή θέση του δολαρίου ως το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα επιλογής – ένα αποτέλεσμα που λίγοι προβλέπουν, έστω και μόνο επειδή δεν υπάρχουν πραγματικές εναλλακτικές λύσεις.
Παρ’ όλα αυτά, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε πρόσφατα σε εκδήλωση στην Ιρλανδία ότι η Ευρώπη πρέπει να δράσει τώρα και να επιταχύνει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις για να ανταγωνιστεί σε έναν «ανεστραμμένο κόσμο», όπως τον χαρακτήρισε.
«Όλοι ωφελήθηκαν από έναν ηγεμόνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, που ήταν δεσμευμένος σε μια πολυμερή, βασισμένη σε κανόνες τάξη», τόνισε για την εποχή μετά τον Ψυχρό Πόλεμο με τον χαμηλό πληθωρισμό και το αυξανόμενο εμπόριο σε μια ανοικτή παγκόσμια οικονομία.
«Σήμερα πρέπει να αντιμετωπίσουμε το κλείσιμο, τον κατακερματισμό και την αβεβαιότητα», συμπλήρωσε χαρακτηριστικά.
