Μετά από πολλαπλούς γύρους διαπραγματεύσεων και διαδοχικές καθυστερήσεις, Αυστραλία και Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται να βρίσκονται πιο κοντά από ποτέ σε μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, με σημαντικές γεωοικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις. Ο πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζε, από τη Ρώμη όπου βρίσκεται για διεθνείς επαφές, δήλωσε ξεκάθαρα: «Είμαστε έτοιμοι για μια συμφωνία – αλλά όχι οποιαδήποτε συμφωνία, σε οποιαδήποτε τιμή».

Η δήλωση αυτή αντανακλά τόσο τη διάθεση επίτευξης προόδου όσο και τη στρατηγική επιφυλακτικότητα της Καμπέρας απέναντι σε θέματα που αγγίζουν κρίσιμους παραγωγικούς τομείς, όπως η γεωργία και η αυτοκινητοβιομηχανία.

Η γεωπολιτική πίσω από τη συμφωνία

Η πιθανή συμφωνία λαμβάνει χώρα σε ένα ιδιαίτερα εύθραυστο διεθνές περιβάλλον, όπου η Δύση επιδιώκει την αποσύνδεση από κινεζικές εξαρτήσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού κρίσιμων υλικών. Η Αυστραλία, με τα εκτεταμένα αποθέματα σπάνιων γαιών και πρώτων υλών για πράσινες τεχνολογίες (όπως λίθιο, νικέλιο και κοβάλτιο), έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο παίκτη στρατηγικής σημασίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία φιλοδοξεί να καταστεί πράσινη και τεχνολογικά ανεξάρτητη οικονομία, αναζητεί αξιόπιστους εταίρους για την προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών, με τρόπο που να εγγυάται σταθερότητα, διαφάνεια και γεωπολιτική συνοχή. Το πλαίσιο συνεργασίας που υπεγράφη πέρυσι για τα κρίσιμα ορυκτά αποτελεί προοίμιο της σημερινής διαπραγμάτευσης.

Η αγροτική πίεση και η αμοιβαιότητα στην αγορά

Ωστόσο, παρά την αμοιβαία γεωπολιτική βούληση, το ζήτημα των γεωργικών εξαγωγών παραμένει αγκάθι. Η Αυστραλία ζητά ευρύτερη πρόσβαση για τα αγροδιατροφικά της προϊόντα στην ευρωπαϊκή αγορά, επικαλούμενη τις αρχές του ελεύθερου και δίκαιου εμπορίου. Σύμφωνα με τη Sydney Morning Herald, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν έως σήμερα επιδείξει επαρκή διάθεση χαλάρωσης των ποσοστώσεων και τελωνειακών περιορισμών.

Αντίστροφα, οι Ευρωπαίοι πιέζουν για κατάργηση ή μείωση του φόρου πολυτελείας 5% που επιβάλλει η Αυστραλία στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα – μια ιδιαίτερα ευαίσθητη πολιτικά αλλαγή για τον Αλμπανέζε, ενόψει και εσωτερικών αντιδράσεων από τον κλάδο της αυστραλιανής αυτοκινητοβιομηχανίας.

Προστατευόμενες ονομασίες και γαστρονομικά brand

Ένα άλλο σημείο τριβής ήταν το καθεστώς των γεωγραφικών ενδείξεων – όπως η φέτα και το prosecco – που η Ε.Ε. θέλει να προστατεύσει από τη χρήση τους από Αυστραλούς παραγωγούς. Σε αυτό το πεδίο, φαίνεται να καταγράφεται μια πρώτη κίνηση εκ μέρους της Ε.Ε., καθώς ο πρέσβης της στην Αυστραλία αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο συμβιβασμού. Δεν αποκλείεται να επιτραπεί η σταδιακή κατάργηση της χρήσης αυτών των ονομασιών, με παράλληλη αποζημίωση ή μεταβατική περίοδο για τους τοπικούς παραγωγούς.

Πρόκειται για αμοιβαία επώδυνο πεδίο, καθώς στην Ευρώπη οι ΠΟΠ ενδείξεις αποτελούν σύμβολο πολιτισμικής και αγροτικής ταυτότητας, ενώ στην Αυστραλία πρόκειται για εγκαθιδρυμένες εμπορικές πρακτικές που υποστηρίζονται και από το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας της χώρας.

Οι προσδοκίες και οι πολιτικές ισορροπίες

Η κυβέρνηση Αλμπανέζε, με ισχυρό προφίλ υπέρ του πολυμερούς εμπορίου, θέλει να παρουσιάσει μια επιτυχία σε διεθνές επίπεδο, αλλά όχι με κάθε κόστος, όπως επανέλαβε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός. Η πίεση στο εσωτερικό της χώρας είναι υπαρκτή, κυρίως από:

  • τους αγρότες, που απαιτούν άνοιγμα αγορών χωρίς νέες υποχρεώσεις,
  • τους αυτοκινητοβιομηχανικούς παράγοντες, που αντιδρούν στην ευρωπαϊκή πίεση,
  • και τους παραγωγούς τροφίμων, που ζητούν σαφή εγγύηση για τα εμπορικά τους σήματα.

Από την άλλη πλευρά, η Ε.Ε. βρίσκεται σε φάση οικονομικής επιβράδυνσης και εμπορικής αναδίπλωσης, υπό την πίεση των δασμολογικών πολιτικών των ΗΠΑ και της Κίνας. Μια συμφωνία με την Αυστραλία θα είχε θετικό αντίκτυπο στην ατζέντα “Ανοικτής Στρατηγικής Αυτονομίας” που προωθεί η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Το επόμενο βήμα: πολιτική βούληση και τεχνικές λεπτομέρειες

Αν και οι δηλώσεις από τη Ρώμη φανερώνουν θετικό κλίμα, το αν η συμφωνία θα ολοκληρωθεί μέσα στο 2025 εξαρτάται από τις τελικές παραχωρήσεις και την αντοχή των πολιτικών ηγεσιών να “πουλήσουν” το αποτέλεσμα στο εσωτερικό τους ακροατήριο.

Η παρουσία του Αλμπανέζε στην Ευρώπη και οι συναντήσεις με παγκόσμιους ηγέτες αναμένεται να επιταχύνουν τις τελικές διπλωματικές διαβουλεύσεις, ωστόσο οι τεχνικές λεπτομέρειες παραμένουν ανοιχτές – ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις ποσοστώσεις, τους δασμούς και τις προστατευόμενες ενδείξεις.

Αν τελικά επιτευχθεί συμφωνία, αυτή θα αποτελέσει όχι μόνο εμπορικό αλλά και γεωπολιτικό βήμα – απέναντι σε έναν κόσμο που επαναχαράσσει τις στρατηγικές του γραμμές με όρους αυτάρκειας, ασφάλειας και φιλτραρισμένων συμμαχιών.

Διαβάστε ακόμη: