Λειτουργώντας σε αρκετές περιπτώσεις ως γκαλερί τέχνης και χώροι όπου δοκιμάζονται πρωτοποριακοί σχεδιασμοί, αυτοί οι υπόγειοι κόσμοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν «χρονοκάψουλες» που διατηρούν την ιστορία, τον πολιτισμό και τη μόδα – για αρκετό καιρό αφότου θεωρηθεί ξεπερασμένη.
Κίεβο: Ουκρανία
Εκτός από το γεγονός ότι αποτελεί έναν από τους βαθύτερους υπόγειους σταθμούς στον κόσμο, όντας περισσότερα από 100 μέτρα κάτω από το έδαφος, ο υπόγειος σιδηρόδρομος που δημιουργήθηκε επί Σοβιετικής Ενωσης στο Κίεβο είναι επίσης πανέμορφος.
Ενας από τους ομορφότερους σταθμούς του είναι ο Zoloti Vorota («Χρυσή Πύλη»), ο οποίος έχει σχεδιαστεί ώστε να μοιάζει με κάστρο. Εχει ψηφιστεί πολλές φορές ως ένας από τους πιο όμορφους σταθμούς μετρό στον κόσμο, με τους τείχους του να είναι διακοσμημένοι με περίπλοκα ψηφιδωτά που απεικονίζουν αρχαίους ηγέτες, τους ιδρυτές και τους πολιούχους της πόλης.
Εντυπωσιακός είναι και ο σταθμός Osokorki, ο οποίος διαθέτει οκτώ τεράστιες τοιχογραφίες τις οποίες έχουν δημιουργήσει street artists από όλο τον κόσμο.
Αγία Πετρούπολη, Ρωσία
Οι κατασκευαστικές εργασίες στο μετρό της Αγίας Πετρούπολης ξεκίνησαν για πρώτη φορά το 1942, αλλά σύντομα σταμάτησαν από τη ναζιστική εισβολή στη Σοβιετική Ενωση.
Μερικά από τα υπόγεια τμήματα του που είχαν ήδη κατασκευαστεί έγιναν καταφύγια για τους πολίτες της πόλης που βρίσκονταν στο μένος αεροπορικών επιθέσεων και δεν χρησιμοποιήθηκαν για τον αρχικό τους σκοπό μέχρι το 1955.
Ενώ το Κίεβο διαθέτει τον βαθύτερο σταθμό, ολόκληρο το μετρό της Αγίας Πετρούπολης είναι ένα από τα βαθύτερα υπόγεια σιδηροδρομικά συστήματα στον κόσμο. Είναι επίσης ένα από τα πιο όμορφα διακοσμημένα, με ψηλοτάβανους σταθμούς με μάρμαρο, έργα τέχνης και πολυελαίους.
Μόναχο, Γερμανία
Το μετρό του Μονάχου μοιάζει αρκετά συμβατικό εκ πρώτης όψεως – μέχρι δηλαδή να ταξιδέψει ο επισκέπτης όσο πιο μακριά μπορεί να φτάσει από το κέντρο της πόλης.
Κρυμμένοι στο βόρειο και το νότιο τέρμα της γραμμής U1 υπάρχουν σταθμοί με μία μείξη διαφορετικών στιλ σχεδιασμού και διακόσμησης, από τα πλούσια φωτεινά χρώματα στο Candidplatz και το Georg-Brauchle-Ring έως τον σταθμό Westfriedhof με τα 11 τεράστια φωτιστικά που δημιουργούν ένα «παιχνίδι» σκιών ανάμεσα στις αποχρώσεις του μπλε, του κόκκινου και του κίτρινου.
Λισσαβόνα, Πορτογαλία
Αντικατοπτρίζοντας το χρώμα και τη ζωντάνια των δρόμων που βρίσκονται ακριβώς από πάνω του, το μετρό της Λισσαβόνας είναι αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη γκαλερί τέχνης της πόλης.
Με περισσότερους από 50 σταθμούς σε όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο, οι τοίχοι του μετρό χάρισαν έναν καμβά σε καλλιτέχνες, σχεδιαστές και αρχιτέκτονες που αντανακλούν την ιστορία και τον πολιτισμό της Πορτογαλίας, καθώς και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των περιοχών που βρίσκονται στην επιφάνεια του.
Οπως συμβαίνει με πολλά κτίρια στην πόλη, ορισμένοι σταθμοί είναι διακοσμημένοι με όμορφα πλακίδια azulejo – παραδοσιακά κεραμικά που χρησιμοποιούνται στην Πορτογαλία εδώ και αιώνες – ενώ σε πολλές περιπτώσεις, οι σταθμοί δίνουν στους επισκέπτες την εντύπωση ότι βρίσκονται μέσα σε ένα τεράστιο καλειδοσκόπιο.
Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο
Οντας ο παλαιότερος υπόγειος σιδηρόδρομος στον κόσμο με ηλικία άνω των 150 ετών, το μετρό του Λονδίνου ήταν το παράδειγμα με βάση το οποίο εργάσθηκαν όλες οι πόλεις που απέκτησαν σύστημα υπόγειου σιδηροδρόμου.
Παρά την ηλικία του, έχει διατηρηθεί σε πολύ καλή κατάσταση και έχει ανακαινιστεί κατά τη διάρκεια των δεκαετιών λειτουργίας του, όμως υπάρχουν ακόμη επιρροές παλαιότερων σχεδιαστικών ρευμάτων όπως το Αρ Ντεκό.
Οι νεότεροι σταθμοί, ενώ διαθέτουν πιο μοντέρνο σχεδιασμό, έχουν επίσης την επιρροή διάσημων καλλιτεχνών. Ο Εντουάρντο Παολότζι φιλοτέχνησε με εντυπωσιακές ψηφιδωτές τοιχογραφίες του το σταθμό «Tottenham Court Road», ενώ το – γεμάτο με LED – «art wall» στο King’s Cross συνεχίζει αυτήν την κληρονομιά.
Νάπολη, Ιταλία
Το μετρό της Νάπολης αναπτύσσεται συνεχώς. Εχει γίνει ένα είδος συμβόλου της «αναγέννησης» της πόλης από ένα άθλιο παράκτιο λιμάνι σε μία ακμάζουσα τουριστική περιοχή. Μέρος της επιτυχίας του οφείλεται στο project «Stations of Art», το οποίο επέτρεψε σε πολλούς καλλιτέχνες να εμπλακούν στη διαδικασία σχεδιασμού του.
Περισσότερα από 180 έργα 90 Ιταλών και διεθνών καλλιτεχνών πρωταγωνιστούν σε κεντρικά σημεία των σταθμών της πόλης. Καταλαμβάνοντας συνεχώς την πρώτη θέση ως ο πιο όμορφος υπόγειος σταθμός της Ευρώπης, το Toledo είναι πλέον ένα τουριστικό αξιοθέατο από μόνο του.
Βερολίνο, Γερμανία
Ο σχεδιασμός των σταθμών του μετρό στο Βερολίνο ήταν τόσο πολυτάραχος όσο και η ιστορία της πόλης. Οι μετακινήσεις από το Ανατολικό προς το Δυτικό Βερολίνο σταμάτησαν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, κάτι που δεν επέτρεψε την ολοκλήρωση πολλών σταθμών μέχρι τις αρχές του 1900.
Ο σταθμός Alexanderplatz, για παράδειγμα, διατηρεί ακόμη τα γαλάζια πλακάκια τοίχου από τη δεκαετία του 1920. Αλλοι έχουν αλλάξει ριζικά μετά τις ζημιές που προκλήθηκαν κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Κατευθυνόμενοι σε διαφορετικά σημεία του σιδηροδρόμου, οι επισκέπτες συναντούν διαφορετικά στιλ – από Αρ Νουβό έως επιρροές του Μπρουταλισμού. Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, όλοι οι σταθμοί ενώθηκαν και πάλι, όμως πολλοί παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό «παγιδευμένοι» σε μία παλιά εποχή.
Βαρσοβία, Πολωνία
Το υπόγειο δίκτυο της πολωνικής πρωτεύουσας βρίσκονταν υπό κατασκευή για σχεδόν 80 χρόνια, ανοίγοντας τελικά τις πύλες του μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Με το άνοιγμα των πρώτων σταθμών το 1995, το μετρό της Βαρσοβίας έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο αποδοτικά και πολυχρησιμοποιημένα σιδηροδρομικά δίκτυα στην Ευρώπη.
Δεδομένης της ηλικίας του, μεγάλο μέρος του σχεδιασμού του θεωρείται αρκετά φουτουριστικό σε σύγκριση με πολλά από τα παλαιότερα μετρό της Ευρώπης. Περπατώντας κατά μήκος των πλατφορμών στους σταθμούς Plac Wilsona και Nowy Świat-Uniwersytet, για παράδειγμα, ο επισκέπτης αισθάνεται ότι βρίσκεται σε κάποια άλλη πόλη.
Παρίσι, Γαλλία
Μια αίσθηση ρομαντισμού και νοσταλγίας θα αποπνέει πάντα από τους σταθμούς στο μετρό του Παρισιού. Η σημασία του σιδηροδρόμου κάτω από την Πόλη του Φωτός που έχει επηρεάσει τη λαϊκή κουλτούρα, αφού εμφανίζεται ακόμη και σε διάσημες ταινίες όπως το Amélie.
Με τις εμβληματικές εισόδους επηρεασμένες από το καλλιτεχνικό κίνημα Αρτ Νουβό, τις ρετρό πινακίδες και αφίσες, οι σταθμοί του μετρό στο Παρίσι είναι από τους πιο «πολυφωτογραφημένους» στον κόσμο.
Υπάρχουν εκείνοι που ξεχωρίζουν για τη διαφορετικότητα τους, συμπεριλαμβανομένου του Concorde, στους τοίχους του οποίου υπάρχει το κείμενο της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, ενώ ο σταθμός Arts et Métiers είναι διακοσμημένος με χαλκό για να μοιάζει με το εσωτερικό ενός υποβρυχίου.
Μόσχα, Ρωσία
Από όλα τα υπόγεια σιδηροδρομικά δίκτυα της Σοβιετικής εποχής, η Μόσχα έχει σίγουρα το πιο εντυπωσιακό από άποψη αισθητικής. Ως ένα από τα πιο φιλόδοξα κατασκευαστικά έργα της ΕΣΣΔ – όταν άνοιξε το 1935 – έγινε ένα από εκθέματα για τα οποία υπερηφανεύονταν το σταλινικό καθεστώς.
Εκτός από τους εσωτερικούς χώρους που θυμίζουν παλάτια, μουσεία ή αίθουσες χορού, πολλοί από τους σταθμούς διαθέτουν τοιχογραφίες και ανάγλυφα που απεικονίζουν τη ζωή στη Σοβιετική Ενωση και είχαν σχεδιαστεί για να ενσταλάξουν τις κομμουνιστικές αξίες στους επισκέπτες.
Το μετρό διαθέτει σήμερα πάνω από 200 σταθμούς και είναι το πιο πολυσύχναστο υπόγειο σιδηροδρομικό δίκτυο της Ευρώπης.
Στοκχόλμη, Σουηδία
Οι σταθμοί του μετρό στη Στοκχόλμη – το οποίο θεωρείται η μεγαλύτερη γκαλερί τέχνης στον κόσμο – ξεχωρίζουν όχι μόνο λόγω των ασυνήθιστων πέτρινων τοίχων που τους κάνουν να μοιάζουν με τεράστιες σπηλιές, αλλά και επειδή αποτελούν μέρος μίας έκτασης 100 μιλίων στην οποία εκτίθενται μοναδικά έργα τέχνης.
Σχεδόν όλοι οι σταθμοί του σιδηροδρομικού δικτύου – ο ένας πιο όμορφος από τον άλλο – είναι γεμάτοι με πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, ψηφιδωτά, τοιχογραφίες και δημιουργίες 100 διαφορετικών καλλιτεχνών.
