Η ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα καταγράφει πλέον σαφή υποχώρηση, σύμφωνα με το Επικαιροποιημένο Σχέδιο Δράσης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 2023 οι ενεργειακά φτωχές οικογένειες μειώθηκαν κατά 21% σε σχέση με το 2016, αποτυπώνοντας μια σταδιακή βελτίωση που οφείλεται τόσο στη στήριξη των νοικοκυριών όσο και στα στοχευμένα προγράμματα εξοικονόμησης και ενεργειακής αναβάθμισης.

Το σχέδιο θέτει έναν φιλόδοξο αλλά ρεαλιστικό στόχο:
Μείωση της ενεργειακής φτώχειας στο 4% έως το 2030,
από 12,6% το 2023 (540.000 νοικοκυριά) και 15,9% το 2016 (690.000 νοικοκυριά).

Για να επιτευχθεί ο στόχος, το ΥΠΕΝ αναπτύσσει έναν τριπλό άξονα δράσεων, ο οποίος συνδυάζει άμεση προστασία, δομικές παρεμβάσεις και συστηματική ενημέρωση των πολιτών.

  1. Άμεση προστασία των πιο ευάλωτων – Νέα μέτρα «ασφαλείας» για τα νοικοκυριά

Ο πρώτος άξονας αφορά μέτρα άμεσης ανακούφισης, τα οποία λειτουργούν συμπληρωματικά με τα υφιστάμενα εργαλεία, όπως το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο. Προβλέπεται:

Καθορισμός ελάχιστης κατανάλωσης ως “κόκκινη γραμμή”

Απαγόρευση αποσύνδεσης ρεύματος σε ευάλωτα νοικοκυριά όταν βρίσκονται κάτω από ένα καθορισμένο όριο ελάχιστης ετήσιας κατανάλωσης.

Νέο ευέλικτο πλαίσιο διακανονισμών

Δίνεται η δυνατότητα:

  • τμηματικής και άτοκης εξόφλησης οφειλών,
  • προσαρμογής των δόσεων σε ποσοστό της μηνιαίας δαπάνης,
    ιδιαίτερα για οικογένειες που βρίσκονται αντιμέτωπες με ακραίες συνθήκες ενεργειακής ένδειας.

Τα μέτρα αυτά στοχεύουν στο να μην οδηγηθεί κανένα ευάλωτο νοικοκυριό σε ενεργειακό αποκλεισμό, ειδικά σε περιόδους υψηλών τιμών ενέργειας ή έκτακτων κρίσεων.

  1. Δομική αντιμετώπιση: ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και αύξηση ΑΠΕ

Ο δεύτερος άξονας περιλαμβάνει τις πιο κρίσιμες παρεμβάσεις: ανακαίνιση, εξοικονόμηση και ανάπτυξη ΑΠΕ στα νοικοκυριά που βρίσκονται σε ενεργειακή φτώχεια.

✔ Επιδότηση παρεμβάσεων έως και 100%

Για νοικοκυριά όπου οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης υπερβαίνουν το 150% του εισοδήματος, η επιδότηση αναβάθμισης μπορεί να φτάσει στο 100%.

✔ Προτεραιότητα στα πιο ενεργοβόρα κτίρια

Το μέτρο στοχεύει στην ανακαίνιση κατοικιών με πολύ χαμηλή ενεργειακή απόδοση, συμπεριλαμβάνοντας:

  • μονώσεις,
  • εγκατάσταση αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης & ψύξης,
  • παραγωγή ζεστού νερού με νέες τεχνολογίες,
  • μικρές μονάδες ΑΠΕ.

✔ Προστασία των ενοικιαστών

Για πρώτη φορά περιλαμβάνεται μέριμνα ώστε η ενεργειακή αναβάθμιση ενός μισθωμένου ακινήτου να μην οδηγήσει σε αύξηση ενοικίου ή εξώσεις.
Το κράτος επιδιώκει να αποτρέψει το φαινόμενο της μετακύλισης του κόστους ανακαίνισης στους ενοικιαστές.

  1. Ενημέρωση, εκπαίδευση και υποστήριξη των πολιτών

Ο τρίτος άξονας επικεντρώνεται στη διάχυση πληροφόρησης, την εκπαίδευση για εξοικονόμηση ενέργειας και την ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών σε προγράμματα αναβάθμισης.
Στόχος είναι η μόνιμη καλλιέργεια κουλτούρας ενεργειακής υπευθυνότητας.

Τι δείχνουν τα γεωγραφικά στοιχεία για την ενεργειακή φτώχεια

Η ανάλυση του σχεδίου δράσης αποκαλύπτει σημαντικές περιφερειακές διαφοροποιήσεις:

Περιοχές με τα χαμηλότερα ποσοστά (2023):

  • Αττική: 6,7%
  • Νότιο Αιγαίο: 9%

Περιοχές με τα υψηλότερα ποσοστά:

  • Δυτική Μακεδονία: 20,9%
  • Θεσσαλία: 20,4%

Οι διαφοροποιήσεις αυτές συνδέονται με το κλίμα, τις τοπικές οικονομικές συνθήκες, την κατάσταση του κτιριακού αποθέματος και το υψηλό ενεργειακό κόστος, ιδίως στις βόρειες περιφέρειες.

Ένα σχέδιο που απαντά στις κρίσεις της προηγούμενης δεκαετίας

Η ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα εντάθηκε ιδιαίτερα την περίοδο της οικονομικής κρίσης και σε μικρότερο βαθμό κατά την περίοδο της ενεργειακής κρίσης – κυρίως χάρη στα κρατικά μέτρα επιδότησης των τιμολογίων.

Το νέο Σχέδιο Δράσης επιδιώκει:

  • μόνιμη προστασία,
  • ενεργειακή θωράκιση των κατοικιών,
  • δομική μείωση του κόστους ενέργειας,
    χωρίς να εξαρτάται η λύση από προσωρινές επιδοτήσεις.

Διαβάστε ακόμη: