Οι εικόνες συνωστισμού, υπερβολικής δόμησης και απώλειας της τοπικής ταυτότητας, που κάποτε συνδέονταν με ευρωπαϊκούς προορισμούς όπως η Βαρκελώνη και η Βενετία, επαναλαμβάνονται πλέον στην Ασία.
Πόλεις και νησιά γνωστά για την πολιτιστική και φυσική τους ομορφιά αντιμετωπίζουν ασφυκτική πίεση από την τουριστική έκρηξη, που απειλεί να αλλοιώσει τον χαρακτήρα τους.
Από τα ιερά του Κιότο και τους ορυζώνες του Μπαλί, μέχρι τους κόλπους του Βιετνάμ και τις παραλίες της Ταϊλάνδης, ο υπερτουρισμός έχει μετατραπεί σε κοινωνικό και περιβαλλοντικό φαινόμενο με διεθνείς διαστάσεις.
«Όλοι πηγαίνουν στα ίδια μέρη»
Η Ασία, μια ήπειρος τεράστιων αποστάσεων και πολιτισμών, δεν υποφέρει από έλλειψη χώρου, αλλά από συγκέντρωση.
Ο αναλυτής ταξιδιωτικών τάσεων Γκάρι Μπάουερμαν, μιλώντας στο CNN, επισημαίνει ότι «πολύς κόσμος πηγαίνει στα ίδια μέρη, την ίδια στιγμή».
Προορισμοί όπως το Μπαλί, το Κιότο και το Πουκέτ δέχονται εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως, ξεπερνώντας κατά πολύ τη φέρουσα ικανότητά τους.
Η Αμερικανίδα τουρίστρια Σάνον Κλερκ, που επισκέφθηκε πρόσφατα την Ιαπωνία, περιγράφει ότι χρειάστηκε να ξυπνήσει στις 5 το πρωί για να προλάβει τα πλήθη στο ιερό Φουσίμι Ινάρι του Κιότο — ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο της τουριστικής υπερφόρτωσης που πλήττει τη χώρα.
Η μετά-Covid «έκρηξη» ταξιδιών
Η πανδημία αποδείχθηκε απλώς μια προσωρινή παύση.
Μετά την άρση των περιορισμών, η ζήτηση για ταξίδια εκτοξεύτηκε, τροφοδοτούμενη από:
- φθηνές αεροπορικές προσφορές,
- διεύρυνση της μεσαίας τάξης σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία,
- και εντατικές καμπάνιες τουριστικής προβολής.
Σύμφωνα με την Ένωση Ταξιδιών Ασίας–Ειρηνικού (PATA), η Βορειοανατολική Ασία (Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα) κατέγραψε αύξηση 20% στις αφίξεις το πρώτο εξάμηνο του 2025, ενώ στη Νοτιοανατολική Ασία το Βιετνάμ σημείωσε άνοδο 21%, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού του ΟΗΕ.
Το Βιετνάμ στην παγίδα της επιτυχίας
Το Βιετνάμ αποτελεί σήμερα παράδειγμα «ευλογημένης κατάρας».
Προορισμοί όπως η Χαλόνγκ Μπέι και το Χόι Αν, και οι δύο μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, έχουν μετατραπεί σε τουριστικά κορεσμένες ζώνες.
«Μόλις ένας τόπος πάρει το σήμα της UNESCO, όλοι θέλουν να πάνε», εξηγεί ο Μπάουερμαν, σημειώνοντας ότι η χώρα έχει 100 εκατομμύρια κατοίκους, οι περισσότεροι από τους οποίους ταξιδεύουν επίσης εντός συνόρων.
Ταϊλάνδη: Παράδεισος με προβλήματα
Παρά τη μικρή πτώση 6% στους ξένους επισκέπτες, περιοχές όπως το Πουκέτ παραμένουν υπερκορεσμένες.
Οι τοπικές αρχές παλεύουν με κυκλοφοριακή συμφόρηση, λείψυδρία και ανεξέλεγκτη χρήση κάνναβης, μετά την αποποινικοποίησή της το 2022.
Η τουρίστρια Γκάμπι Χιμένεθ περιγράφει σκηνές χάους:
«Πάνω από 100 σκάφη έκαναν την ίδια διαδρομή στα νησιά Πι Πι. Στον κόλπο Μάγια χρειαζόταν πάνω από μία ώρα για να περάσουμε μέσα από το πλήθος».
Μπαλί: Ένας παράδεισος υπό πίεση
Το Μπαλί είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Η Νίκι Σκοτ, ιδρύτρια του περιοδικού South East Asia Backpacker, εξηγεί ότι ο υπερτουρισμός προκαλεί:
- περιβαλλοντική καταστροφή,
- έλλειψη υδάτινων πόρων,
- και απώλεια τοπικής κουλτούρας.
Οι πρόσφατες πλημμύρες, οι χειρότερες εδώ και δεκαετίες, αποδίδονται εν μέρει στην εξαφάνιση των ορυζώνων για χάρη ξενοδοχείων και βιλών, γεγονός που έχει επιβαρύνει τα συστήματα αποστράγγισης.
Ανάλογες εμπειρίες είχε και το Μπορακάι στις Φιλιππίνες, που έκλεισε το 2018 για έξι μήνες προκειμένου να «ανασάνει». Από τότε εφαρμόζονται όρια αφίξεων, απαγόρευση μη αδειοδοτημένων καταλυμάτων και αυστηρότερη περιβαλλοντική προστασία.
Πόλεις που ασφυκτιούν – το παράδειγμα του Κιότο
Το Κιότο, με 1,5 εκατομμύριο κατοίκους, υποδέχθηκε το 2024 πάνω από 56 εκατομμύρια τουρίστες.
Η πίεση είναι ασφυκτική: τα μέσα μεταφοράς υπερφορτώνονται, οι παραδοσιακές συνοικίες γεμίζουν ξένους επισκέπτες, ενώ οι κάτοικοι διαμαρτύρονται για τη συμπεριφορά ορισμένων τουριστών.
Σύμφωνα με την εφημερίδα Yomiuri Shimbun, το 90% των κατοίκων δηλώνει ενοχλημένο, ενώ η δημοτική αρχή έχει ήδη απαγορεύσει την είσοδο σε ιδιωτικά σοκάκια της περιοχής Γκιόν και φωτογραφήσεις χωρίς άδεια, με πρόστιμα έως 10.000 γιεν.
Ο καθηγητής Γιούσουκε Ισιγκούρο από το Πανεπιστήμιο Χοκάιντο προειδοποιεί ότι μόνο φυσικοί περιορισμοί, όπως ανώτατα όρια επισκεπτών, μπορούν να αποδώσουν, «αλλιώς οι πολιτιστικοί θησαυροί της Ιαπωνίας κινδυνεύουν να χαθούν κάτω από τα πλήθη».
Η Ασία σε σταυροδρόμι
Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι πώς μπορεί να διατηρηθεί η ομορφιά αυτών των τόπων χωρίς να χαθεί η ψυχή τους.
Οι κυβερνήσεις αναζητούν νέες ισορροπίες ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα, ενώ διεθνείς οργανισμοί, όπως ο UNWTO, προειδοποιούν για την ανάγκη τουριστικής αποκέντρωσης και διαχείρισης προορισμών με σεβασμό στο περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες.
Ο υπερτουρισμός δεν είναι πια μόνο φαινόμενο της Δύσης – είναι το μεγάλο στοίχημα της Ασίας για το μέλλον της.
