Ένας Ουκρανός στρατιώτης με μπότες μάχης παρουσιάζεται με το δεξί του χέρι σηκωμένο στο μέτωπό του σε ένα χαιρετισμό σε πίνακα ζωγραφικής σε φυσικό μέγεθος που εκτίθεται σε γκαλερί τέχνης της Νέας Υόρκης ως μέρος έκθεσης που υπογραμμίζει το έργο γυναικών καλλιτεχνών που έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία λόγω του πολέμου με τη Ρωσία.
Το έργο της Λέσια Χομένκο «Max in the Army» ζωγραφίστηκε τον Μάρτιο, λίγες εβδομάδες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου και απεικονίζει τον σύντροφο της ζωγράφου, επίσης καλλιτέχνη, ο οποίος κατατάχθηκε στον στρατό μετά το ξέσπασμα του πολέμου.
Η Χόμενκο, από το Κίεβο, διέφυγε από την Ουκρανία και τώρα βρίσκεται στις ΗΠΑ.
12 γυναίκες καλλιτέχνες
Ο πίνακας είναι ένα από τα έργα 12 γυναικών καλλιτεχνών που εκτίθενται στη Γκαλερί Φρίντμαν στο Κάτω Μανχάταν, στη Νέα Υόρκη στο πλαίσιο της έκθεσης «Women at War» που έχει επιμεληθεί η Μόνικα Φαμπιάνσκα.
Η ζωγράφος διέφυγε στη δυτική Ουκρανία στην πόλη Ιβάνο-Φρανκίβσκ και εκεί δημιούργησε προσωρινό στούντιο για άλλους εκτοπισμένους καλλιτέχνες, σύμφωνα με τον ιδιοκτήτη της γκαλερί στη Νέα Υόρκη, Ίλια Φρίντμαν.
Η Χόμενκο βοήθησε 30 άλλες γυναίκες από την Ουκρανία να συνεχίσουν να ασχολούνται με την τέχνη μέσω της στέγης που ίδρυσε, στη συνέχεια μετακόμισε στη Βαρσοβία, όπου δημιούργησε έργα που παρουσιάστηκαν στη Μπιενάλε της Βενετίας και από τότε έλαβε άδεια καλλιτέχνη στις ΗΠΑ, όπου ζει με την 11χρονη κόρη της.
«Η έκθεση παρέχει τη δυνατότητα σε γυναίκες να αφηγηθούν την ιστορία του πολέμου. Οι γυναίκες γενικά απουσιάζουν από τις ιστορικές αφηγήσεις του πολέμου, αλλά ο βιασμός μιας γυναίκας θεωρείται βιασμός της γης και του έθνους» αναφέρεται στην περιγραφή της έκθεσης» στην οποία επισημαίνεται ότι οι γυναίκες αποτελούν το 25% των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων.
Η ουκρανική τέχνη της δεκαετίας του 2010 επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό στη συζήτηση για το εάν η ουκρανική ταυτότητα θα έπρεπε να βασίζεται άμεσα στη σύντομη περίοδο της προ-σοβιετικής ανεξαρτησίας ή να περιλαμβάνει την κληρονομιά της Ουκρανικής ΣΣΔ. Η νέα γενιά καλλιτεχνών εστίασε την προσοχή της στην ιστοριογραφία – στο πώς γράφεται η ιστορία, ποιος τη γράφει, ποιος και τι μένουν αόρατα, σημειώνεται.
Τον ρόλο της τέχνης στην ιστοριογραφία ερευνά η Γεβγκένια Μπελορούσετς, η οποία εστιάζει στις συνδέσεις μεταξύ αυθεντικότητας και ευθύνης σε μορφές τέχνης όπως το ντοκιμαντέρ και επιλέγει ως θέμα τις αόρατες ομάδες της Ουκρανίας. Το έργο «Victories of the Defeated» (2014-1017) είναι ένας κύκλος με περισσότερες από 150 φωτογραφίες και κείμενα αφιερωμένα στη μεταβιομηχανική Ουκρανία, στους ανθρακωρύχους στα όρια της εμπόλεμης ζώνης και στις σύγχρονες μορφές εργασίας.
Η Ζάνα Καντίροβα από την ευρύτερη περιοχή του Κιέβου δημιούργησε την Palianytsia (2022) σε ένα χωριό της δυτικής Ουκρανίας, όπου κατέφυγε φεύγοντας από την πόλη της. Μεγάλες πέτρες που έχουν λειανθεί στα ποτάμια της περιοχής θυμίζουν το τυπικό ουκρανικό ψωμί, την παλιανίτσα. Επειδή οι Ρώσοι εισβολείς δεν μπορούν να το προφέρουν σωστά, η λέξη χρησιμοποιείται πλέον για να διακρίνει τον φίλο από τον εχθρό. Οι επισκέπτες της γκαλερί μπορούν να παρακολουθήσουν ταινία διάρκειας επτά λεπτών από την Οξάνα Τσέπελικ με τίτλο «Letter from Ukraine» και μουσική από το ουκρανικό κουαρτέτο DakhaBrakha. Η ταινία, που γυρίστηκε το 2014 μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, απεικονίζει μια μητέρα και ένα παιδί να τρέχουν στους άδειους δρόμους μιας ιταλικής πόλης.
Η Μόνικα Φαμπιάνσκα, επιμελήτρια της έκθεσης «Women at War» που θα διαρκέσει έως τις 26 Αυγούστου είναι ανεξάρτητη ιστορικός τέχνης και ειδικεύεται στη γυναικεία και φεμινιστική τέχνη.
