Σήμερα Τετάρτη 7 Μαΐου οι καρδινάλιοι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας θα ξεκινήσουν τη διαδικασία να εκλέξουν νέο Πάπα αφού απομονωθούν από τον υπόλοιπο κόσμο μέχρι να βγει λευκός καπνός από τις καμινάδες στο Βατικανό και ακουστεί το πολυαναμενόμενο για τους πιστούς «Habemus Papam».
Οι προκλήσεις για τον νέο Πάπα θα είναι πολλές, καθώς έχει να αντιμετωπίσει τη βαριά παρακαταθήκη, που άφησε ο προκάτοχός του Φραγκίσκος, μεταξύ αυτών και τα πλούσια οικονομικά της Αγίας Έδρας αξίας αρκετών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Επειδή το Βατικανό έχει δημοσιεύσει ελάχιστα κατά τη διάρκεια των αιώνων σχετικά με τα οικονομικά και τις επενδύσεις του , οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πώς βγάζει χρήματα ως κυρίαρχη πόλη-κράτος με τη δική του οικονομία. Το Βατικανό βρίσκεται εντός της πόλης της Ρώμης, καταλαμβάνοντας 110 στρέμματα με πληθυσμό κάτω των 1.000 κατοίκων, γεγονός που το καθιστά τη μικρότερη χώρα στον κόσμο.
Για να κατανοήσει κανείς την πολύπλοκη οικονομία του Βατικανού, είναι σημαντικό να αντιληφθεί τις διαφορές μεταξύ της Πόλης του Βατικανού και της Αγίας Έδρας.
Και μπορεί να είναι μικρό σε μέγεθος, ωστόσο έχει μεγάλο αντίκτυπο στον χρηματοοικονομικό κόσμο λόγω των εκτεταμένων επενδύσεών του, οι οποίες περιλαμβάνουν τραπεζικές εργασίες, ακίνητα και ιδιωτικές επιχειρήσεις .
Σε μια πόλη μόλις 121 εκταρίων, η οποία στεγάζει έργα των Μιχαήλ Άγγελου, Ραφαήλ, Λεονάρντο ντα Βίντσι και Καραβάτζιο, και η οποία έχει την πιο διάσημη οροφή στον κόσμο – την Καπέλα Σιξτίνα – βρίσκονται επίσης μερικά από τα πιο οξυδερκή μυαλά στον κόσμο των οικονομικών.
Για όλους όσους πιστεύουν ότι ο υψηλός χρηματοπιστωτικός κλάδος ζει μόνο σε μεγάλες μητροπόλεις, το Βατικανό χρησιμεύει ως μια παράξενη αλλά εντυπωσιακή υπενθύμιση ότι η οικονομική δύναμη μερικές φορές κρύβεται σε μέρη που κανείς δεν περιμένει.
Τα έσοδα της Αγίας Έδρας
Για να κατανοήσει κανείς την πολύπλοκη οικονομία του Βατικανού, είναι σημαντικό να αντιληφθεί τις διαφορές μεταξύ της Πόλης του Βατικανού και της Αγίας Έδρας. Η Αγία Έδρα είναι το διοικητικό όργανο του έθνους. Εάν συνάπτατε σύμβαση με την περιοχή, στις περισσότερες περιπτώσεις θα το κάνατε με την Αγία Έδρα. Η Πόλη του Βατικανού είναι η φυσική περιοχή όπου εδρεύει η Αγία Έδρα.
Η Αγία Έδρα παράγει έσοδα από το «Peter’s Pence», τον όρο του 8ου αιώνα για τις δωρεές που λαμβάνονται από Καθολικούς σε όλο τον κόσμο. Από ιδιώτες έως επισκοπές, η Αγία Έδρα συλλέγει δωρεές μέσω ενός ειδικού τμήματος. Η Αγία Έδρα αποκτά επίσης έσοδα από τόκους και επενδύσεις των αποθεματικών της.
Επενδύσεις της Αγίας Έδρας
Ιστορικά, η Αγία Έδρα επένδυε κυρίως σε ιταλικές βιομηχανίες, κατανέμοντας το χαρτοφυλάκιό της μεταξύ μετοχών και ομολόγων και περιορίζοντας το μερίδιό της σε εταιρείες σε λιγότερο από 6%. Έχει επενδύσει συντηρητικά, επιλέγοντας να αγοράζει και να διακρατεί αποδεδειγμένες εταιρείες σε ισχυρούς κλάδους. Εξαιτίας αυτού, οι επενδύσεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι περιορισμένες.
Ο Πάπας Φραγκίσκος προσπάθησε να μεταρρυθμίσει την τράπεζα και την Αγία Έδρα αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του το 2013
Ωστόσο, οι πρόσφατες επενδύσεις τους ήταν πιο διεθνείς, ιδίως σε νομίσματα και ομόλογα της Δυτικής Ευρώπης, με κάποια δραστηριότητα στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης . Η Αγία Έδρα έχει επίσης επενδύσεις σε ακίνητα σε όλο τον κόσμο, ιδίως σε γη και εκκλησίες.
Υπάρχουν ορισμένες επενδύσεις που η Αγία Έδρα δεν θα πραγματοποιήσει, ωστόσο. Για παράδειγμα, δεν θα πραγματοποιήσει επενδύσεις σε εταιρείες που αντιβαίνουν στις αξίες της εκκλησίας, όπως φαρμακευτικές εταιρείες που κατασκευάζουν αντισυλληπτικά. Από αυτή την άποψη, οι επενδύσεις της Αγίας Έδρας είναι παρόμοιες με εκείνες που εφαρμόζουν μια επενδυτική στρατηγική που βασίζεται στην πίστη .
Οι μεταρρυθμίσεις του Πάπα Φραγκίσκου
Ο Πάπας Φραγκίσκος προσπάθησε να μεταρρυθμίσει την τράπεζα και την Αγία Έδρα αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του το 2013. Παρόλο που ιδρύθηκε το 1942 με στόχο τη διαχείριση κεφαλαίων για κληρικούς και εκκλησιαστικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο, για χρόνια, το Ινστιτούτο για τα Θρησκευτικά Έργα (IOR), κοινώς γνωστό ως Τράπεζα του Βατικανού, φέρεται να μαστιζόταν από ξέπλυμα χρήματος, διαφθορά, ακόμη και διασυνδέσεις με τη Μαφία. Η Τράπεζα του Βατικανού είχε στην κατοχή της 5,4 δισεκατομμύρια ευρώ ή 6,1 δισεκατομμύρια δολάρια από το 2023 .
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο πάπας Φραγκίσκος, προκάλεσε αλλαγές στην τράπεζα που βοήθησαν στην εξάλειψη της διαφθοράς και στην αύξηση της διαφάνειας στις εσωτερικές λειτουργίες του οργανισμού. Χάρη στο έργο που ξεκίνησε υπό τον προκάτοχο του Φραγκίσκου, τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄, η Τράπεζα του Βατικανού άρχισε το 2013 να δημοσιεύει ετήσιες εκθέσεις για πρώτη φορά, περιγράφοντας τα κέρδη της, τα λειτουργικά έξοδα και τις φιλανθρωπικές δωρεές της, μεταξύ άλλων λεπτομερειών.
Η διοίκηση της τράπεζας αναδιοργανώθηκε επίσης, με τον Φραγκίσκο το 2014 να μειώνει την εξουσία των κληρικών στις οικονομικές υποθέσεις και να διορίζει ως επικεφαλής της Τράπεζας του Βατικανού τον Ζαν-Μπατίστ ντε Φρανσού, έναν Γάλλο χρηματοδότη που προηγουμένως ήταν Διευθύνων Σύμβουλος της Invesco Europe. Ο 61χρονος ντε Φρανσού υπηρετεί ως πρόεδρος της Τράπεζας του Βατικανού από το 2014.
Ο Πάπας Φραγκίσκος επεδίωξε επίσης να αυξήσει τη διαφάνεια στην τράπεζα, συμμορφούμενος με τους οικονομικούς κανονισμούς και εφαρμόζοντας αυστηρότερη εξωτερική εποπτεία κατά τη διάρκεια της θητείας του. Η τράπεζα έκλεισε χιλιάδες λογαριασμούς το 2014 για να συμμορφωθεί ο οργανισμός με τα διεθνή χρηματοοικονομικά πρότυπα.
Εφαρμόζοντας αυστηρότερο έλεγχο της Αγίας Έδρας, ο Φραγκίσκος διέταξε επίσης όλα τα τμήματα του Βατικανού να κλείσουν τους επενδυτικούς λογαριασμούς τους και να στείλουν τα κεφάλαιά τους στην Τράπεζα του Βατικανού. Συγκεντρώνοντας τα κεφάλαια του Βατικανού, ο Φραγκίσκος αφαίρεσε την οικονομική εξουσία από τον μη ειδικό κλήρο και βοήθησε στην ενίσχυση της εποπτείας των περιουσιακών του στοιχείων από τις οικονομικές ρυθμιστικές αρχές.
Ρεκόρ αδειών CFA και τερματικών Bloomberg
Όταν οι άνθρωποι σκέφτονται παγκόσμια χρηματοοικονομικά κέντρα, συνήθως σκέφτονται τη Σιγκαπούρη, το Λουξεμβούργο ή τα Νησιά Κέιμαν. Ωστόσο, πρόσφατα στοιχεία από το Bloomberg δείχνουν ότι το Βατικανό, το μικρότερο κυρίαρχο κράτος στον κόσμο, τα ξεπερνά όλα σε ορισμένους από τους πιο προηγμένους οικονομικούς δείκτες.
Κάτοχοι CFA ανά κάτοικο: Το Βατικανό στην κορυφή
• Το Βατικανό έχει 0,004 κατόχους CFA ανά κάτοικο – 4 πιστοποιημένους επαγγελματίες σε πληθυσμό μόλις 882 κατοίκων.
• Τα Νησιά Κέιμαν, που ακολουθούν, έχουν 0,002 (185 CFA από 73.000 κατοίκους).
• Ακολουθούν το Λουξεμβούργο και η Σιγκαπούρη με 0,001 και 0,0008 αντίστοιχα.
Σημειώνεται ότι κάτοχος τίτλου CFA είναι πιστοποιημένος επαγγελματίας στην οικονομική ανάλυση και τη διαχείριση επενδύσεων. Ο τίτλος CFA είναι από τους πιο αναγνωρισμένους στα χρηματοοικονομικά και απαιτεί τρία επίπεδα εξετάσεων, εργασιακή εμπειρία και δέσμευση σε ηθικά πρότυπα.
Όλοι οι CFA στο Βατικανό εργάζονται για το ίδιο ίδρυμα: το Istituto per le Opere di Religione (IOR), γνωστό και ως «Τράπεζα του Βατικανού». Ο επικεφαλής επενδύσεων, Giovanni Boscia, CFA, είναι πρώην υπάλληλος των Lehman Brothers και Salomon Brothers – ένα προφίλ που δεν θα ήταν ασυνήθιστο στη Wall Street, αλλά που παραδόξως βρίσκεται στην καρδιά του Βατικανού.
Τερματικά Bloomberg: Περισσότερα από οπουδήποτε αλλού
Σε έναν άλλο εντυπωσιακό δείκτη, το Βατικανό διαθέτει 17 τερματικά Bloomberg για 882 κατοίκους, κάτι που μεταφράζεται σε 0,019 κατά κεφαλήν – περισσότερο από τέσσερις φορές περισσότερο από το Λουξεμβούργο, το οποίο έχει 0,004.
Εκπληκτικά στατιστικά στοιχεία για το εργατικό δυναμικό
• Το 12% του πληθυσμού του Βατικανού (107 από τους 882) εργάζεται στον χρηματοπιστωτικό τομέα – υψηλότερο ποσοστό από οποιαδήποτε άλλη χώρα, συμπεριλαμβανομένου του Λουξεμβούργου (10%).
• Το Βατικανό έχει επίσης περισσότερους κληρικούς παρά στρατιωτικούς, και περισσότερους στρατιωτικούς παρά χρηματοοικονομικούς. Αλλά επειδή οι περισσότεροι εργαζόμενοι μετακινούνται εκτός πόλης κάθε μέρα, οι αριθμοί γίνονται ακόμη πιο ενδιαφέροντες – υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι που εργάζονται στο Βατικανό από ό,τι κάτοικοι.
Ένα επενδυτικό ταμείο ύψους 5,4 δισεκατομμυρίων ευρώ
Η IOR διαχειρίζεται ένα πολυεπενδυτικό ταμείο ύψους 5,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο προσανατολίζεται κυρίως σε επενδύσεις σε ομόλογα. Αυτό εξηγεί επίσης την ανάγκη για κατόχους άδειας CFA Charterholders και πρόσβαση σε εξελιγμένα εργαλεία, όπως τα τερματικά Bloomberg
