Στα κράτη-μέλη πετάει η Κομισιόν το «μπαλάκι» μετριασμού των επιπτώσεων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις από την εφαρμογή του νέου κανονισμού για την απανθρακοποίηση στις οδικές μεταφορές, στα κτίρια και στις μικρές βιομηχανίες, ΣΕΔΕ ΙΙ (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών). Από 1.1.2027 τα ορυκτά καύσιμα –δηλαδή βενζίνες, πετρέλαιο, φυσικό αέριο και κάθε άλλο καύσιμο που εκπέμπει ρύπους και χρησιμοποιείται σε κτίρια για θέρμανση, στις οδικές μεταφορές ή σε μικρές βιομηχανίες– θα επιβαρύνονται με κόστος ρύπων, ώστε οι εκπομπές να μειωθούν κατά 42% έως το 2030 σε σχέση με το 2005.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής», καθώς πλησιάζει η ημερομηνία εφαρμογής του κανονισμού και αναγνωρίζοντας τις πιέσεις που θα ασκήσει στις τιμές ενέργειας και στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, η Ε.Ε. ανακοίνωσε τη Δευτέρα μια δέσμη επτά παρεμβάσεων –συστάσεων ουσιαστικά– προς τα κράτη-μέλη και την πρόθεσή της για πρόσθετες κατευθύνσεις για τη μείωση της ενεργειακής φορολογίας. «Αναλάβαμε δράση για να μειωθούν οι ενεργειακές τιμές από την πρώτη ημέρα, κυρίως με το σχέδιο δράσης για την οικονομική ενέργεια, που αρχίζει να έχει απτά αποτελέσματα. Όμως, οι τιμές παραμένουν πιο ψηλά από τους ανταγωνιστές μας. Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις μας, ιδίως οι ενεργοβόρες, χρειάζονται άμεση ανακούφιση. Είναι κοινή μας ευθύνη μαζί με τα κράτη-μέλη να επιταχύνουμε τις προσπάθειες και να φέρουμε αποτελέσματα σύντομα», δήλωσε ο επίτροπος Ενέργειας κ. Γιόργκενσεν, ανακοινώνοντας χθες τη δέσμη των επτά δράσεων. Προηγουμένως έγινε αποδέκτης διαμαρτυριών αρκετών κρατών-μελών για το κοινωνικό κόστος από την εφαρμογή του ΣΕΔΕ ΙΙ.
Αποδέκτης διαμαρτυριών από φορείς επιχειρήσεων των κλάδων που θα επηρεάσει ο νέος κανονισμός έχει γίνει και η ελληνική κυβέρνηση, καθώς το κόστος που θα υποστούν είναι δυσβάσταχτο, κοντά στο 1 δισ. ευρώ ετησίως για την περίοδο εφαρμογής 20272032 και πολύ παραπάνω σε περίπτωση υψηλής διακύμανσης των τιμών CO2.
Eκτιμάται ότι περισσότερες από 150.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα πληγούν από την εφαρμογή του κανονισμού και περισσότερα από 1,5 εκατ. νοικοκυριά τα οποία δυσκολεύονται να καλύψουν τις ενεργειακές και μεταφορικές τους ανάγκες (ευάλωτα ενεργειακά και μεταφορικά νοικοκυριά). Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Ενεργειακής και Κλιματικής Πολιτικής (IEECP), συνολικά οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας θα επωμιστούν πρόσθετο κόστος 2 δισ. ευρώ την περίοδο 2027-2032, δηλαδή σχεδόν 330 εκατ. ευρώ τον χρόνο, το οποίο μπορεί να ανέλθει σε 3 δισ. σε περίπτωση υψηλότερων τιμών.
Μια μεταφορική επιχείρηση με μικρά φορτηγά θα επωμιστεί ετησίως επιπλέον κόστος 500 ευρώ, ενώ τα μεγάλα φορτηγά θα έχουν επιπλέον κόστος 2.300 έως 3.800 ευρώ τον χρόνο (στο σενάριο υψηλότερων τιμών CO2). Τα ταξί θα έχουν αύξηση ετησίως κατά 900 ευρώ και τα λεωφορεία έως 4.000 ευρώ.
Η συνολική επιβάρυνση των καταναλωτών με βάση τις σημερινές τιμές CO2 (45 ευρώ ο τόνος) και με την υπόθεση ότι η κατανάλωση το 2027 στα καύσιμα θα είναι ίδια με σήμερα, υπολογίζεται από τον Σύνδεσμο Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών στα 800 εκατ. ευρώ ετησίως.
Με βάση τη σημερινή εκτίμηση της τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Γιάννη Αληγιζάκη, η βενζίνη θα έχει επιβάρυνση 102 ευρώ ανά κυβικό, το πετρέλαιο κίνησης 113 ευρώ ανά κυβικό και το μαζούτ 140 ευρώ ανά κυβικό.
Μόνον τα ευάλωτα ενεργειακά νοικοκυριά της χώρας –1,15-1,17 εκατ. (26,5%)– και ένας αριθμός 448.000-475.000 μεταφορικά ευάλωτων νοικοκυριών (13,9%), σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Green Thank, θα επιβαρυνθούν με κόστος που θα κυμανθεί από 833 εκατ. έως 1,6 δισ. ευρώ την περίοδο 2027-2032 για μέσες τιμές δικαιωμάτων εκπομπών CO2 45 ευρώ/τόνο και 84 ευρώ/τόνο αντιστοίχως. Σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις, αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ευάλωτων νοικοκυριών θα διευρυνθεί κατά περίπου 0,9%-1,5% και των μεταφορικά ευάλωτων κατά 1,1% έως 2,1%.
Το ΣΕΔΕ ΙΙ θεσπίστηκε στο πλαίσιο του πακέτου «Fit for 55» για να επιταχύνει την απανθρακοποίηση στους παραπάνω τομείς, οι οποίοι αθροιστικά αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό μερίδιο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ε.Ε. Μέχρι το 2030 το ΣΕΔΕ ΙΙ εκτιμάται ότι θα εξελιχθεί στη μεγαλύτερη αγορά άνθρακα της Ε.Ε., υπερβαίνοντας το ETS1, με εκτιμώμενο όγκο 1,1 δισ. τόνους CO2, με τις οδικές μεταφορές να συνεισφέρουν πάνω από το ήμισυ του συνόλου. Η Ε.Ε. προκειμένου να μετριάσει τις επιπτώσεις για τους πολίτες της Ευρώπης από τις αυξήσεις του κόστους καυσίμων για θέρμανση, ψύξη και μετακίνηση από την εφαρμογή του ΣΕΔΕ ΙΙ έχει θεσπίσει το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, ένα χρηματοδοτικό εργαλείο για τη στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών και μικρών επιχειρήσεων για την περίοδο εφαρμογής του, με συνολικό προϋπολογισμό 65 δισ. ευρώ και ελάχιστη συμμετοχή των κρατών-μελών 25%.
Με βάση το σχέδιο δράσης που παρουσιάστηκε στις αρχές του 2025 (Affordable Energy Action Plan), η Κομισιόν θέτει πλέον επτά συγκεκριμένες δράσεις που θα εφαρμοστούν σε στενή συνεργασία με τα κράτη-μέλη για τη μείωση των τιμών. Προτείνονται πλήρης αξιοποίηση του ενισχυμένου πλαισίου κρατικών ενισχύσεων, μεγιστοποίηση της αξιοποίησης κεφαλαίων συνοχής για επενδύσεις στα εθνικά δίκτυα και στην αποθήκευση, διμερή συμβόλαια προμήθειας, επιτάχυνση της αδειοδότησης στις ΑΠΕ, της αποθήκευσης και των δικτύων, διεθνείς διασυνδέσεις και διαφοροποίηση των πηγών φυσικού αερίου μέσω συνεργασίας με αξιόπιστους εταίρους, όπως οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και το Κατάρ. Προαναγγέλλει, τέλος, την παρουσίαση σύντομα πρόσθετων κατευθύνσεων για τη μείωση της ενεργειακής φορολογίας.
