Η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων αλλάζει γρήγορα και οι λιανοπωλητές, αλλά και οι χονδρέμποροι είναι βασικοί εταίροι, που διαδραματίζουν ενεργό ρόλο, συνεργαζόμενοι στενά με αγρότες, μεταποιητές και βεβαίως καταναλωτές. Η γεωργία του μέλλοντος και ο σημαντικός μετασχηματισμός βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη για τη δημιουργία βιώσιμων συστημάτων τροφίμων.

Άλλωστε, μάθαμε αρκετά από την κρίση της πανδημίας σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που προκύπτουν από την ατζέντα «Farm to Fork» και τη νέα Κοινή Πολιτική Γεωργίας. Τον ρόλο της βιολογικής γεωργίας και της καλής μεταχείρισης των ζώων στον μετασχηματισμό, καθώς και τον τρόπο διασφάλισης πιο ελκυστικών αγροτικών κοινοτήτων και την εμπορική διάσταση της γεωργικής πολιτικής.

Οι επιτροπές Γεωργίας και Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ολοκλήρωσαν την περασμένη εβδομάδα τη κοινή τους έκθεση σχετικά με τη στρατηγική «Farm to Fork». Ο τομέας της αγροδιατροφής οδηγεί την Ε.Ε. – 27 εδώ και πολλά χρόνια σε βιώσιμες πρακτικές, σε συνεργασία με προμηθευτές, όπως, για παράδειγμα, σε βιολογικά προϊόντα και άλλα πρότυπα ποιότητας, δημιουργώντας μια αγορά για τους αγρότες και διευρύνοντας τις επιλογές για τους καταναλωτές.

Οι ευρωπαϊκοί φορείς της παραγωγής, του εμπορίου, των μεταφορών και συνολικά της εφοδιαστικής αλυσίδας βρίσκονται σε ετοιμότητα να συμβάλλουν σε νέα βιώσιμα συστήματα στον κλάδο των τροφίμων. Η κρίση της πανδημίας απέδειξε ότι το λιανικό και το χονδρικό εμπόριο είναι ένας ουσιαστικός τομέας, ο οποίος διασφαλίζει την αποτελεσματική διανομή των καθημερινών βασικών αγαθών και τροφίμων στους καταναλωτές. Απαιτεί σκληρή δουλειά 24/7 για να διατηρηθεί με βιώσιμο και υγιεινό τρόπο η προώθηση τροφών, αλλά ένα ευρύ φάσμα δράσεων που έχουν ξεκινήσει από λιανοπωλητές και χονδρεμπόρους φαίνεται να έχει αποδώσει.

Το μήνυμα προς το λιανεμπόριο και τη χονδρική   

Σε έρευνα καταναλωτών στο πλαίσιο της κοινής έκθεσης McKinsey/EuroCommerce για την κατάσταση λιανικής πώλησης τροφίμων που κυκλοφόρησε νωρίτερα φέτος, το 50% των καταναλωτών δήλωσε ότι σχεδιάζει να αγοράσει πιο υγιεινά, τοπικά ή φιλικά προς το περιβάλλον τρόφιμα, αλλά το 26% ήθελε τόσο να εξοικονομήσει χρήματα σε είδη παντοπωλείου, όσο και να προχωρήσει σε υγιεινό τρόπο ζωής. Σημειωτέον πως τουλάχιστον το 20% του μηνιαίου οικογενειακού εισοδήματος αφορά στην κατανάλωση τροφίμων.

Αυτό είναι ένα σαφές μήνυμα προς το λιανικό και το χονδρικό εμπόριο να συνεργαστούν με τους αγρότες και ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού για να συνεχίσουν να αυξάνουν την προσφορά βιώσιμης παραγωγής, προσιτών τροφίμων και να συγκρατούν το κόστος, αναπροσαρμόζοντας τις τιμές. Βεβαίως στον πρωτογενή τομέα θα πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη μας ότι υπάρχουν οι «δέκα πληγές του Φαραώ» που προκαλούν καταστροφές σε φυτικό και ζωικό κεφάλαιο. Με τα τακτικά μάλιστα καιρικά φαινόμενα λόγω της κλιματικής αλλαγής οι φετινές ζημιές στα αγροεφόδια έφτασαν σε υψηλά επίπεδα.

Το ενδιαφέρον πολλών φορέων εκπροσώπησης επιχειρήσεων τροφίμων στον κώδικα δεοντολογίας «Farm to Fork» επιβεβαιώνει τη δέσμευσή να εργαστούν μαζί σε υπεύθυνες πρακτικές τροφίμων και μάρκετινγκ. Η κοινή έκθεση που ψηφίστηκε στο ευρωκοινοβούλιο αντικατοπτρίζει τα πλεονεκτήματα και τις ευκαιρίες που προσφέρει ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων, αλλά και μερικές από τις προκλήσεις που πρέπει ακόμη να αντιμετωπιστούν από όλους τους παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού και τις ρυθμιστικές Αρχές.

Αυτές περιλαμβάνουν τη δράση για την ενημέρωση των καταναλωτών, την ενίσχυση της βιολογικής παραγωγής, τη μείωση των φυτοφαρμάκων, τη στήριξη των πρωτογενών παραγωγών κατά τη μεταβατική περίοδο. Η έκθεση σωστά επισημαίνει την ανάγκη διασυνδέσεων με άλλες πολιτικές σε Ε.Ε. και παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και την ανάγκη πλήρους συνοχής μεταξύ τους.

Ο εμπορικός τομέας φαίνεται να έχει ανταποκριθεί γρήγορα στις ανάγκες των καταναλωτών και να είναι έτοιμος να μοιραστεί την εμπειρία μέσω εποικοδομητικού διαλόγου με όλους τους παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού, ώστε να χρησιμοποιηθεί η συνεργατική πλατφόρμα που έχει δημιουργηθεί βάσει του Κώδικα Δεοντολογίας για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών για την υποστήριξη ενός βιώσιμου συστήματος παραγωγής διανομής και εμπορίας τροφίμων.

Στόχος να συγκρατηθεί ο ευρωπληθωρισμός

Το επείγον, όμως, θέμα, που θα πρέπει να απασχολεί σήμερα περισσότερο από ποτέ, τόσο την Κομισιόν, όσο και τις κυβερνήσεις των κρατών – μελών είναι πως θα συγκρατηθεί ο ευρωπληθωρισμός που τρέχει με μέσο όρο 3% και οι ανατιμήσεις αγαθών κυρίως στα τρόφιμα, που δεν αντιμετωπίζονται, άμεσα τουλάχιστον, με νομοθετήματα. Οι συνέπειες της πανδημίας έχουν δημιουργήσει ένα οικονομικό περιβάλλον ακρίβειας για τους καταναλωτές που προέρχονται από αυξήσεις στην τιμολόγηση των τροφίμων σε κάθε στάδιο εμπορικής συναλλαγής από το χωράφι στο ράφι. Η ΕΚΤ περιμένει συνέχιση των πληθωριστικών πιέσεων, ενώ η διάρκεια στο «ράλι τιμών» κάθε μορφής ενέργειας προβληματίζει παραγωγούς, μεταποίηση και βιομηχανία τροφίμων που ψάχνουν διέξοδο.

Η «έξοδος κινδύνου» για την Ελλάδα και όλες τις χώρες της Ε.Ε. απαιτεί επίσπευση οικονομικών ενισχύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης και επαναπροσδιορισμό περισσότερων κονδυλίων στην αγροτική παραγωγή, μεγαλύτερη ρευστότητα σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα για αύξηση ευρωπαϊκών αποθεμάτων και μετάταξη περισσοτέρων κατηγοριών τροφίμων στον χαμηλό εθνικό συντελεστή ΦΠΑ. Ο περιορισμός των αυξήσεων χρειάζεται τη δέσμευση όλων στην αλυσίδα εφοδιασμού, αλλά και ενέργειες στο πλαίσιο της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, ανάλογης της αγοράς και διάθεσης των εμβολίων, ώστε να αποκτήσει η Ευρώπη, εκτός όλων των άλλων, μεγαλύτερη διατροφική αυτονομία.