Την εκτίμηση ότι ο ελληνικός τουρισμός θα αποδειχθεί αρκετά ανθεκτικός απέναντι στο πλήγμα της πανδημίας, με προοπτική να προσεγγίσει τις επιδόσεις – ρεκόρ του 2019 από το τέλος του 2023 και σταδιακά προς το 2024, διατύπωσε ο διευθύνων σύμβουλος της “AQ Strategy”, Γιάννης Τσάκαλος, μιλώντας στη διαδικτυακή ημερίδα “Tourism of Tomorrow 2021” του American College of Thessaloniki (ΑCT). Εν αναμονή των εξελίξεων, για το δύσκολο 2021 η πρόβλεψη είναι, όπως είπε, ότι τα μεγέθη του τουρισμού θα κινηθούν στο 40%-50% των αντίστοιχων του 2019.
Κατά τη διάρκεια της ημερίδας, που διοργάνωσε το ακαδημαϊκό πρόγραμμα Τουρισμού και Φιλοξενίας του ACT, ο κ.Τσάκαλος παρουσίασε συνοπτικά και το πλαίσιο στρατηγικής της παγκόσμιας καμπάνιας, που δημιούργησε ο ΕΟΤ με την Ogilvy και την AQ Strategy, με κεντρικό μήνυμα “All you want is Greece”. Η καμπάνια “χτίζεται” πάνω σε τριετές στρατηγικό πλάνο, που έχει ως στόχο να δημιουργήσει ένα νέο αφήγημα και περιλαμβάνει – όπως είπε – τέσσερα στάδια: της επιβίωσης (2020-μέσα 2021), της πρώιμης ανάκαμψης (μέσα 2021- μέσα 2022), της ύστερης ανάκαμψης (από τα μέσα του 2022 προς το 2023) και της απογείωσης (2023 προς το 2024).
Ό,τι μας έλειψε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, υπάρχει στην Ελλάδα
Στη νέα καμπάνια, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται, κατά τον κ.Τσάκαλο, στο συναίσθημα. “Για πρώτη φορά όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο βίωσαν το ίδιο συναίσθημα: του περιορισμού στο σπίτι, της μονοτονίας, της ρουτίνας. Τι θέλουμε λοιπόν; Να δούμε τον ήλιο, να έχουμε ησυχία, να βγούμε έξω. Τι μας έλειψε; Όλα. Να πιούμε ένα ποτήρι κρασί με τους φίλους μας, η επαφή με τους ανθρώπους, η ελευθερία, οι νέες γεύσεις, η τέχνη, η επαφή με τη φύση, η θάλασσα. Όλα όσα μας έχουν λείψει και όλα όσα αναζητούμε βρίσκονται στην Ελλάδα.
“All you want is Greece”. Αυτό είναι το σκεπτικό της καμπάνιας” εξήγησε. “Πρέπει να αναπτύξουμε ένα νέο αφήγημα πέρα από το “Ήλιος και Θάλασσα” και να δώσουμε τη θέση του στην “Εμπειρία”. Να επαναπροσδιορίσουμε τον τουρισμό και τη σχέση του με την κοινωνία, τη φύση. Να θέσουμε τον άνθρωπο στο επίκεντρο αυτού του αφηγήματος – αυτή είναι η πρώτη πρόκληση. Η γαστρονομία και το κρασί, η τέχνη και η ιστορία, οι υπαίθριες δραστηριότητες και η ευεξία μπορούν να προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες στον επισκέπτη. Το δεύτερο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι η βιωσιμότητα, να αναπτύξουμε, δηλαδή, ένα βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης – κι αυτή είναι η δεύτερη πρόκληση” επισήμανε.
Βαλκάνια, ναι, αλλά στον στενό πυρήνα της ΕΕ
Την πεποίθηση ότι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της οικονομίας της Ελλάδας τής προσφέρουν ένα πολύ καλό μονοπάτι, για να βρει τους τρόπους να κάνει τον τουρισμό να ακμάσει στο εγγύς μέλλον και μακροπρόθεσμα, εξέφρασε ο Δρ Χρήστος Καμπόλης, επικεφαλής οικονομολόγος στο Κέντρο Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας του IMD World Competitiveness Center και κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση. “Πάντα σκεφτόμαστε την Ελλάδα στο γεωγραφικό της πλαίσιο, ως μια χώρα των Βαλκανίων.
Ωστόσο, από οικονομική άποψη είναι στον στενό πυρήνα της Ευρώπης, μία από τις μόλις οκτώ οικονομίες της με πληθυσμό περίπου 10 εκατ. ανθρώπων, πλούσια από άποψη κατά κεφαλήν ΑΕΠ, που έχει υιοθετήσει το ευρώ και είναι στην ΕΕ από το 1981. Αυτά τα χαρακτηριστικά προσφέρουν ένα πολύ καλό μονοπάτι, για να βρούμε τον τρόπο να κάνουμε τον τουρισμό να ανθίσει, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι τα έσοδα από αυτόν αντιπροσωπεύουν το 10% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Πρόκειται για μια ισχυρή βιομηχανία, που πρέπει να τη διαφυλάξουμε και να την κάνουμε να ακμάσει” είπε χαρακτηριστικά.
Τα ισχυρά στοιχεία της Ελλάδας
Κατά τον δρα Καμπόλη, στα ισχυρά σημεία της Ελλάδας περιλαμβάνονται:
- Η ευκολία ίδρυσης επιχείρησης (“τα πηγαίνει φανταστικά καλά και είναι ένατη μεταξύ 63 χωρών στη λίστα της Παγκόσμιας Τράπεζας και μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων της πίσω μόνο από την Ολλανδία”)
- Η προσαρμοστικότητα της κυβέρνησης σε αλλαγές στην οικονομία (“αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο αισιοδοξίας, εν μέσω μιας πανδημίας”)
- Η διαθεσιμότητα ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης (“στους εξειδικευμένους μηχανικούς η Ελλάδα βρίσκεται στην 26η θέση μεταξύ 63 χωρών, ενώ γενικά στο εξειδικευμένο δυναμικό βλέπουμε ακριβώς την ίδια τάση, κάτι που σημαίνει ότι η τουριστική βιομηχανία, ιδίως αν θέλει να εφαρμόσει υψηλή ποιότητα, έχει έναν πολύ καλό συνεργάτη στο εξειδικευμένο δυναμικό της Ελλάδας”)
- Οι καλές επιδόσεις στο επίπεδο του φόβου αποτυχίας στα άτομα ηλικίας 18-64 ετών που έχουν την ιδέα να ξεκινήσουν μια επιχείρηση, μια startup (“φαίνεται πως οι Ελληνες δεν φοβούνται ιδιαίτερα και προχωρούν, κάτι πολύ καλό”).
- H εξωστρέφεια της οικονομίας (“ένας άλλος δείκτης είναι πόσο ανοιχτή είναι η οικονομία, κάτι που φαίνεται στον λόγο του εμπορίου προς το ΑΕΠ, και εδώ η Ελλάδα τα πηγαίνει αρκετά καλά. Μεταξύ των 63 χωρών που μελετάμε είναι κάπου στη μέση, στην τελευταία κατάταξη είναι 38η”).
Ο δρ Καμπόλης, που υπενθύμισε ακόμα τις εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών για την ανάπτυξη του ΑΕΠ το 2020, αλλά και τα επόμενα χρόνια και παρουσίασε διαχρονικά στοιχεία για την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, αναφέρθηκε και στα σημεία αισιοδοξίας που αφήνουν για τον τουρισμό οι δείκτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (WTO). “Ο WTO έχει έναν ωραίο recovery tracker (“ιχνηλάτη” ανάκαμψης), ο οποίος αφήνει περιθώρια για αισιοδοξία, αφού βλέπουμε όλα τα μέτρα (δείκτες) να βελτιώνονται και ιδίως το συναίσθημα ότι τα ταξίδια θα επανακάμψουν είναι πολύ υψηλό παγκοσμίως. Και στην Ανατολική Ευρώπη βλέπουμε ακριβώς το ίδιο. Η περιοχή των μεσογειακών κρατών βλέπει μια αύξηση, τον τελευταίο μήνα περίπου, στα διάφορα στοιχεία που είναι δείκτες για τον τουρισμό” τόνισε.
Εξέλιξη, αλλά όχι επανάσταση
Αλλαγές που αποτελούν εξέλιξη, αλλά όχι επανάσταση (evolution, not revolution) φέρνει στον τομέα του τουρισμού η πανδημία, σύμφωνα με τον Αντρέας Σκρίβεν, επικεφαλής εταίρο, στον τομέα φιλοξενίας και ελεύθερου χρόνου (Hospitality & Leisure) της Deloitte. “Το να προσπαθείς να προβλέψεις το μέλλον είναι πιο απαιτητικό από συνήθως, καθώς η βιομηχανία μας δεν έχει ζήσει κάτι αντίστοιχου αντίκτυπου με την πανδημία, ούτε σε ταχύτητα, ούτε σε κλίμακα, ούτε σε σοβαρότητα. Αναπόφευκτα αυτό θα έχει αντίκτυπο, αλλά καθώς σκεφτόμαστε το μέλλον του τουρισμού, πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως δεν καθορίζονται όλα όσα θα συμβούν στο μέλλον από την κατάσταση που ζούμε αυτήν τη στιγμή. Θα υπάρξουν αλλαγές, κάποιες που προϋπήρχαν θα συνεχιστούν και η πανδημία τις επιτάχυνε και άλλες τις έφερε η Covid-19 για να μείνουν μόνιμα μαζί μας, αλλά αυτή η τελευταία κατηγορία θεωρώ πως αποτελεί εξέλιξη, όχι επανάσταση” σημείωσε.
Οι πρώιμες ενδείξεις για τις κυρίαρχες αγορές για την Ελλάδα
Οι πρώιμες ενδείξεις για τις κυρίαρχες αγορές και για τον ελληνικό τουρισμό (Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία, Γαλλία) σχηματίζουν, κατά τον κ.Σκρίβεν, μια αρκετά ρευστή εικόνα, με περιορισμένη όρεξη για αεροπορικά ταξίδια στους επόμενους τρεις μήνες και επιφυλακτικότητα, γενικά, για την ασφάλεια της διαμονής σε ξενοδοχεία. Το ποσοστό των ατόμων που σκέφτονται να κάνουν διεθνή πτήση για διασκέδαση το επόμενο τρίμηνο παραμένει κάτω από το 20% στις περισσότερες αγορές. Ωστόσο, σημείωσε, το συναίσθημα αργά – αργά βελτιώνεται, οι δείκτες απομακρύνονται από τα χαμηλά επίπεδα που είδαμε το περασμένο διάστημα και μπαίνουμε σε πιο θετική τροχιά στις περισσότερες χώρες.
Ως προς το πόσο θα κρατήσει το disruption (η αναταραχή) από την Covid-19 στον τομέα του τουρισμού, ο κ.Σκρίβεν επικαλέστηκε μελέτες σύμφωνα με τις οποίες η πλειονότητα εκτιμά πως αυτό θα διαρκέσει ώς το 2022, ενώ η επιστροφή στο “business as usual” (δουλειά ως συνήθως) προβλέπεται από το 2023 και μετά.
Στην επιτάχυνση των αλλαγών, που ήδη κόμιζε στον χώρο των επιχειρηματικών ταξιδιών και συνεδρίων ο ψηφιακός μετασχηματισμός, οδήγησε η πανδημία, σύμφωνα με τον Ματίας Σούλτσε, διευθύνοντα σύμβουλο του Γερμανικού Γραφείου Συνεδρίων (GCB).
Χαιρετισμούς στην εκδήλωση απηύθυναν ο πρόεδρος του Κολλεγίου Ανατόλια, δρ Πάνος Βλάχος και ο συντονιστής των ακαδημαϊκών προγραμμάτων Τουρισμού και Φιλοξενίας στο ACT, Ανέστης Αναστασίου.
