Οι τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης μετασχηματίζουν το επιχειρηματικό μοντέλο λειτουργίας, την οργάνωση της εργασίας, τον τρόπο που εργαζόμαστε, αλλά και το περιεχόμενο πολλών επαγγελμάτων ενώ προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα στις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους τους.
Σύμφωνα με ειδική μελέτη του ΣΕΒ, το 87% των επιχειρήσεων θεωρούν ότι η ψηφιοποίηση θα διαφοροποιήσει σημαντικά τον κλάδο τους, αλλά μόνο το 6% θεωρούν ότι μπορούν σήμερα να χαρακτηριστούν ως «ευέλικτες».
Τα εμπόδια εντοπίζονται σε δεξιότητες, ηγεσία και δομή: 70% θεωρούν ότι χρειάζονται πρόσβαση σε νέες πηγές ταλέντων, 87% κρίνουν ότι δεν έχουν κατάλληλους ηγέτες και 92% κρίνουν ότι δεν έχουν σωστή δομή.
Θετικό είναι ότι το 50% των επιχειρήσεων βρίσκονται σε διαδικασία ανασχεδιασμού του τρόπου εργασίας, ωστόσο μόνο το 11% πιστεύει ότι θα καταφέρουν να γίνουν πραγματικά ευέλικτες και προσαρμοστικές.
Περίπου 4 στις 10 θέσεις εργασίας στην ΕΕ θα μετασχηματιστούν σημαντικά εξαιτίας της τεχνητής νοημοσύνης και του αυτοματισμού σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP).
Παράλληλα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), έως το 2025 ο νέος καταμερισμός των καθηκόντων μεταξύ ανθρώπων, μηχανών και αλγορίθμων θα έχει ως αποτέλεσμα την μετεξέλιξη 85 εκ. θέσεων εργασίας, αλλά και τη δημιουργία 97εκ. νέων θέσεων με νέα χαρακτηριστικά. Είναι σημαντικό εύρημα της έρευνας δείχνει ότι το 85% των θέσεων του 2030 δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα.
Με την πανδημία, η τηλεργασία αυξήθηκε από το 1,9%, στο 7%. Συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας έως και 50%, στη μείωση λειτουργικών εξόδων (προμήθειες, συντήρηση γραφείων, αναλώσιμα), στην προσέλκυση και διατήρηση προσωπικού νεότερων ηλικιών ενώ μειώνει το χρόνο και τα έξοδα μετακινήσεων και επιτρέπει μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ προσωπικού και εργασιακού βίου.
Το 40% των εργαζομένων, χαμηλών αλλά και υψηλών προσόντων (στην ιατρική, τη μηχανική, τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, κοκ) θα πρέπει να επανακαταρτιστεί για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών με γνωστικές και σύνθετες δεξιότητες.
Η εργασία σε ένα κόσμο που αλλάζει
Οι τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης μετασχηματίζουν τόσο το επιχειρηματικό μοντέλο λειτουργίας αλλά και την οργάνωση της εργασίας. Μετασχηματίζουν επίσης τον τρόπο που εργαζόμαστε, αλλά και το περιεχόμενο πολλών επαγγελμάτων.
Παράλληλα, μαζί με το αντικείμενο της εργασίας, αλλάζουν και οι αναγκαίες δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού. Πολλές επαναλαμβανόμενες εργασίες ψηφιοποιούνται, ενώ, αυξάνεται η ζήτηση για ανθρώπινο δυναμικό με συνδυασμένες δεξιότητες και γνώσεις από διαφορετικά γνωστικά πεδία.
Για τις επιχειρήσεις που υιοθετούν την τεχνολογική εξέλιξη στην επιχειρηματική τους λειτουργία, αυτό σημαίνει τη μετάβαση σε νέες, πιο ευέλικτες δομές και νέους τρόπους οργάνωσης, εκτέλεσης, διαχείρισης και αξιολόγησης της εργασίας στη βάση του τρίπτυχου «τεχνολογία – ευελιξία – ανθρωποκεντρικότητα».
Οι επιχειρήσεις αξιοποιούν την τεχνολογία διασυνδέοντας πληροφοριακά συστήματα, εξοπλισμό και εργαζομένους, αλλά καλούνται και να προσαρμοστούν με μεγαλύτερη ευελιξία, λιγότερο ιεραρχικές δομές και μεγαλύτερη ομαδικότητα.
Η εργασία επανασχεδιάζεται, ώστε να επικεντρώνεται σε διαδικασίες και στόχους για τη δημιουργία αξίας. Με την αυτοματοποίηση των εργασιών ρουτίνας, οι εργαζόμενοι στρέφονται σε πιο δημιουργικές και κομβικές για την επιχείρηση ασχολίες (πχ εντοπισμός προβλημάτων και ευκαιριών, εξεύρεση λύσεων).
Σύμφωνα με τη Deloitte, τo 70% των εργαζομένων επιζητούν τη δημιουργικότητα στην εργασία τους και πάνω από τα 2/3 θέτουν ως προτεραιότητα της επιλογής εργασίας το πλάνο εξέλιξης και εκπαίδευσης.
Οι τεχνολογίες αλλάζουν την εργασία και τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού
Η υγειονομική κρίση επιταχύνει την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις. Αλλάζει ο τρόπος που δουλεύουμε, αλλά και το αντικείμενο διαφόρων θέσεων εργασίας και επαγγελμάτων, ώστε το προσωπικό να εστιάζει σε δημιουργικές εργασίες, υψηλότερης προστιθέμενης αξίας.
Οι νέες τεχνολογίες εξελίσσουν την ανθρώπινη εργασία. Η τεχνητή νοημοσύνη και η ανάλυση δεδομένων επιταχύνουν τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων, τα ρομποτικά συστήματα RPA και οι «έξυπνοι εργασιακοί χώροι» αυτοματοποιούν εργασίες ρουτίνας, ενώ «Έξυπνοι» Ψηφιακοί Βοηθοί (chatbots) μέσω τεχνολογιών μηχανικής μάθησης και τεχνητής νοημοσύνης, παρέχουν εξατομικευμένη υποστήριξη και λύσεις σε εργαζομένους και πελάτες.
Διοικητικές εργασίες αξιοποιούν τα μαζικά δεδομένα (Cloud) για τη διαχείριση της απόδοσης, των επιβραβεύσεων, των ταλέντων, και τον εντοπισμό αναγκών σε δεξιότητες και εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα (πχ και μέσω online/mobile πλατφορμών και virtual learning) για να τις αποκτήσουν.
Την ίδια στιγμή, και ιδιαίτερα μετά την πανδημία, διευρύνεται η έννοια του «γραφείου / χώρου εργασίας» με την τηλεργασία. Σημαντικό ζητούμενο για τις επιχειρήσεις είναι να αναγνωρίσουν έγκαιρα τις προκλήσεις και τάσεις, και να προσαρμόσουν τυχόν παραδοσιακές, άκαμπτες, ιεραρχικές δομές και τρόπους οργάνωσης της εργασίας, για να μπορέσουν να επιτύχουν στο νέο τοπίο.
Νέες δεξιότητες για νέες τεχνολογίες
Οι ψηφιακές τεχνολογίες δημιουργούν νέα επαγγέλματα και θέσεις εργασίας, μεταβάλλοντας το μείγμα γνώσεων και δεξιοτήτων που πρέπει να διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και αλλάζοντας ή καταργώντας επαγγέλματα.
Υπολογίζεται πως, λόγω των νέων τεχνολογιών, το 40% των εργαζομένων, χαμηλών αλλά και υψηλών προσόντων (στην ιατρική, τη μηχανική, τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, κοκ) θα πρέπει να επανακαταρτιστεί για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών.
Παράλληλα, μειώνεται σημαντικά και ο ωφέλιμος χρόνος ζωής των δεξιοτήτων. Η τεχνολογική πρόοδος αυξάνει τη ζήτηση για εργατικό δυναμικό υψηλών προσόντων.
Όσο πιο προηγμένες είναι οι γνωστικές (ψηφιακές δεξιότητες, δεξιότητες STEM – Science, Technology, Engineering, Mathematics, ξένες γλώσσες, κ.α.) και οι σύνθετες δεξιότητες, (δημιουργικότητα, ομαδικότητα, επίλυση προβλημάτων, κ.α.) τόσο πιο πολλές οι ευκαιρίες δυναμικής εξέλιξης.
Για αυτό, υπογραμμίζεται η ανάγκη διαρκούς αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης (upskilling & reskilling) και ο εμπλουτισμός και η διαρκής ανανέωση των γνώσεων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.
Η εκπαίδευση δεν πρέπει να ολοκληρώνεται με την έναρξη του εργασιακού βίου, αλλά να εξελίσσεται παράλληλα με αυτόν.
Το νέο μοντέλο λειτουργίας στις επιχειρήσεις
Η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών και ο επανασχεδιασμός της εργασίας μπορεί να προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενούς τους.
Ενδεικτικά, αναφέρονται η βελτιστοποίηση λειτουργίας και η μεγαλύτερη ακρίβεια μέσω της αυτοματοποίησης, η αύξηση της αποδοτικότητας, η πιο εύκολη και άμεση προσαρμογή σε μεταβολές της αγοράς, το μεγαλύτερο περιθώριο για την ανάπτυξη νέων ικανοτήτων και η μεγαλύτερη εξειδίκευση των εργαζομένων, αλλά και η ενίσχυση της αφοσίωσης και ικανοποίησης των εργαζομένων, με την παροχή θετικών εμπειριών.
Η επιτυχής αξιοποίηση της τεχνολογίας προϋποθέτει και αλλαγές στη δομή και στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης.
Οι επιχειρήσεις χρειάζονται διοικήσεις που να είναι παρούσες σε κάθε πρόβλημα, να διαθέτουν ευέλικτες δομές και ταχεία λήψη αποφάσεων και να λειτουργούν με τη διάδραση και τη συνεργασία διατμηματικών δικτύων ομάδων στη βάση κοινών στόχων.
Στο περιβάλλον συνεχών επιχειρηματικών και τεχνολογικών αλλαγών, οι ιεραρχικές δομές οργάνωσης και διοίκησης δυσκολεύονται να ανταποκριθούν.
Οδικός χάρτης του ΣΕΒ για τη ψηφιοποίηση της εργασίας
Ο ΣΕΒ, προτείνει έναν οδικό χάρτη για τη μετάβαση των επιχειρήσεων σε νέα μοντέλα λειτουργίας και εργασίας, μέσα από κρίσιμα ερωτήματα (εδώ η πλήρης μελέτη):
Στρατηγική: Ποια στρατηγική είναι κατάλληλη για την εναρμόνιση της κουλτούρας και των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, με τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες;
Προβλήματα: Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η επιχείρηση όσον αφορά τη στελέχωση, τη διαχείριση ταλέντου και την καλλιέργεια θετικής εμπειρίας; Ποιες ευκαιρίες βελτίωσης προκύπτουν;
Τάσεις: Ποιες είναι οι ψηφιακές τεχνολογίες που επηρεάζουν την εργασία; Ποιες εφαρμογές θα έχουν το μεγαλύτερο αντίκτυπο στην επιχείρηση και το λειτουργικό της μοντέλο; Ποιες είναι οι κατάλληλες πλατφόρμες/συστήματα που μπορούν να επιλύσουν τα παραπάνω προβλήματα;
Οργανωτική δομή: Εξυπηρετεί η οργανωτική δομή την επιχειρησιακή στρατηγική και την εργασιακή εμπειρία που θέλει να δώσει η επιχείρηση στο προσωπικό; Ποιοι τομείς πρέπει να αναδιαμορφωθούν;
Συνθήκες: Ποιο είναι το υφιστάμενο επίπεδο τεχνολογικής ενσωμάτωσης και ευέλικτης οργανωτικής δομής; Σε ποιο επίπεδο στοχεύει να φτάσει; Ποια η σχέση κόστους/οφέλους κάθε λύσης;
Σχεδιασμός: Ποιες λύσεις αναμένεται να έχουν θετική επίδραση στην επιχείρηση; Πώς θα υλοποιηθεί κάθε λύση; Πώς θα διαμορφωθεί μελλοντικά η εργασία στην επιχείρηση;
Δεξιότητες: Ποιες δεξιότητες θα πρέπει να διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό, προκειμένου να ανταπεξέλθει στις σύγχρονες απαιτήσεις; Πώς μπορούν αυτές να αναπτυχθούν ενδοεπιχειρησιακά;
Εξ αποστάσεως εργασία: Πώς μπορεί η εξ αποστάσεως εργασία να είναι επωφελής και για την επιχείρηση, αλλά και για τους εργαζόμενους;
Αξιολόγηση: Με ποιο τρόπο θα μετρούνται τα αποτελέσματα;
