Tην απευθείας εξαγορά ή την αναγκαστική απαλλοτρίωση του χαρακτηρισμένου ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο βιομηχανικού συγκροτήματος της πρώην ζυθοποιίας ΦΙΞ στη Θεσσαλονίκη, δρομολογεί το υπουργείο Πολιτισμού μετά από την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων. Στόχος είναι να αποκατασταθεί και θα χρησιμοποιηθεί για πολιτιστικούς σκοπούς.
«Το βιομηχανικό συγκρότημα της πρώην ζυθοποιίας ΦΙΞ, κατασκευασμένο στα τέλη του 19ου αιώνα, βρίσκεται στη δυτική είσοδο της Θεσσαλονίκης, στην πρώην βιομηχανική ζώνη της πόλης, σε κοντινή απόσταση από την ακτογραμμή και τον εμπορικό λιμένα. Αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα βιομηχανικής και οικοδομικής αρχιτεκτονικής της εποχής, αλλά και σύμβολο της βιομηχανικής ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης, από το 19ο αι. στους βασικούς τομείς παραγωγής της -αλευρόμυλοι ΑΛΑΤΙΝΙ, κλωστοϋφαντουργία ΥΦΑΝΕΤ, ζυθοποιία ΦΙΞ. Συγχρόνως, αποτελεί το κυριότερο σημείο αναφοράς της δυτικής βιομηχανικής ζώνης της νεότερης πόλης της Θεσσαλονίκης, στο β’ ήμισυ του 19ου αιώνα -λιμάνι, τελωνείο, παλιός σιδηροδρομικός σταθμός, δίκτυα υποδομής–φωταέριο, ύδρευση, παγοποιία, αλευροβιομηχανία, βυρσοδεψεία» δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και πρόσθεσε: «Το Υπουργείο Πολιτισμού επαναφέρει το θέμα της αξιοποίησης του βιομηχανικού συγκροτήματος της πρώην ζυθοποιίας ΦΙΞ, στη Θεσσαλονίκη, με σκοπό τη διάσωσή του ως τεκμήριο της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, της οικοδομικής ιστορίας και της βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης, στον 19ο αι., που αντανακλά τα ευρωπαϊκά βιομηχανικά πρότυπα της εποχής. Επιδιώκουμε την αποκατάσταση και επανάχρησή του συγκροτήματος – τοπόσημου της δυτικής εισόδου της Θεσσαλονίκης. Έτσι, αναβαθμίζουμε το πολιτιστικό περιβάλλον της πόλης και του λιμένος της, καθώς, πέραν της αποκατάστασης και ανάδειξης του μνημείου, είναι στον προγραμματισμό μας η ενσωμάτωση σύγχρονων πολιτιστικών χρήσεων. Το εν λόγω ακίνητο είναι το πλέον κατάλληλο και πλήρως συμβατό για την απόδοση τέτοιων λειτουργιών, με έντονο και εμφανές κοινωνικό αποτύπωμα».
Το 1992, το συγκρότημα χαρακτηρίστηκε μαζί με τον εξοπλισμό του διατηρητέο μνημείο. Η απόφαση συμπληρώθηκε το 1994, με την κήρυξη 19 κτηρίων του, ως διατηρητέα . Το εργοστάσιο έκτοτε περιήλθε σε κατάσταση εγκατάλειψης, ενώ τα μη διατηρητέα κτίσματα του συγκροτήματος, ενοικιάζονταν ως νυχτερινά κέντρα διασκέδασης ή πολιτιστικοί χώροι.
Το 2003, η απόφαση κήρυξης τροποποιείται και συμπληρώνεται με νέα Υπουργική Απόφαση, όπου οριστικοποιείται ο χαρακτηρισμός συγκεκριμένων κτηρίων του συγκροτήματος, ορισμένου μηχανολογικού εξοπλισμού και παρέμεινε η ζώνη προστασίας, όπως είχε οριστεί στην προηγούμενη απόφαση. Ωστόσο, έπειτα από προσφυγή ενώσεων πολιτών στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ακυρώνεται η παραπάνω απόφαση.
Το 2006 η πρώην 4η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας προτείνει το συγκρότημα να περιέλθει στην ιδιοκτησία του Υπουργείου Πολιτισμού και το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, το 2007, γνωμοδότησε υπέρ της πρότασης για την απαλλοτρίωσή του. Ωστόσο, δεν έγινε καμία ενέργεια για την υλοποίηση της παραπάνω απόφασης, με αποτέλεσμα την ανάκλησή της, το 2010.
Το 2023, το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων παρείχε τη σύμφωνη γνώμη για την υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου 4495/2017 περί των αυθαίρετων κατασκευών, στο πρώην κτιριακό συγκρότημα (κτίρια 1,2,3 και 4) της εταιρείας «ΧΥΜΟΦΙΞ» και την κατεδάφιση του εν λόγω συγκροτήματος κτηρίων, πλησίον των διατηρητέων από το ΥΠΠΟ, και εντός του προστατευόμενου περιβάλλοντος χώρου του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος «Ζυθοποιία ΦΙΞ». Το Υπουργείο Πολιτισμού, τον Μάιο 2023, συνηγόρησε στην τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Θεσσαλονίκης, επί της οδού 26ης Οκτωβρίου, όπου εντοπίζονται τα βιομηχανικά συγκροτήματα του παλαιού κεντρικού Αντλιοστασίου της εταιρείας υδάτων Θεσσαλονίκης (νυν ΕΥΑΘ ΑΕ), χαρακτηρισμένου από το ΥΠΠΟ ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με τον περιβάλλοντα του χώρο του και της «Ζυθοποιίας ΦΙΞ». Επίσης, με απόφαση του 2023, σε συνέχεια της θετικής γνωμοδότησης του ΚΣΝΜ, εγκρίθηκε η προμελέτη αποκατάστασης και επανάχρησης του βιομηχανικού συγκροτήματος της ζυθοποιίας ΦΙΞ, με απομάκρυνση των αμιαντούχων υλικών του, όπως και η μελέτη συντήρησης των δομικών υλικών και των διακοσμητικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων του.
