O Rembrandt van Rijn θεωρείται  ο κορυφαίος Ολλανδός ζωγράφος και χαράκτης του 17ου αιώνα, που σήμερα συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων δασκάλων της ζωγραφικής. Συμβολίζει  την περίοδο της «χρυσής εποχής» της Ολλανδίας. Φιλοτέχνησε συνολικά περίπου 400 πίνακες, περισσότερα από 1000 σχέδια ζωγραφικής και περίπου 290 χαρακτικά.

Τα πορτρέτα «Maerten Soolmans and Oopjen Coppit» που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης, πωλήθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2015 στην τιμή των 180 εκατομμυρίων δολαρίων και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ακριβότερους πίνακες στην ιστορία.

Συγκεκριμένα με διαμεσολάβηση του οίκου Christie’s πρώτη κοινή εξαγορά των δύο αυτών αριστουργημάτων ολοκληρώθηκε την 1η Φεβρουαρίου του 2016, με τα πορτρέτα να αγοράζονται έναντι 160 εκατομμυρίων ευρώ-80 εκατομμυρίων ευρώ το καθένα.

Τα πορτρέτα του Maerten Soolmans και της συζύγου του Oopjen Coppit δημιουργήθηκαν το 1634, ένα χρόνο μετά το γάμο του ζευγαριού. Ανακοινώθηκε από τις δύο χώρες ότι τα δύο αυτά έργα θα εμφανίζεται πάντα μαζί, εναλλάξ στο Λούβρο και το Μουσείο Rijksmuseum, αλλά θα ανήκει ξεχωριστά λόγω της γαλλικής νομοθεσίας εξαγοράς.

Η κοινή απόκτηση των πορτρέτων από τα δύο έθνη για παραχώρηση στα μουσεία, σε μια συμφωνία που διαπραγματεύτηκε η Christie`s, είναι η πρώτη του είδους.

Τα πορτρέτα μπήκαν στη διάσημη συλλογή Rothschild το 1878 και εκτέθηκαν για τελευταία φορά δημόσια το 1956, στην Ολλανδία. Ως εκ τούτου, είναι τα λιγότερο γνωστά αριστουργήματα του έργου του Rembrandt.

“Παίξαμε το ρόλο μας σε αυτή την ιστορική πώληση αυτών των υπέροχων αριστουργημάτων μιας τόσο διάσημη ιδιωτικής συλλογής και είναι η κατάλληλη αρχή για τα 250 χρόνια από την Christie`s“, δήλωσε τότε η Patricia Barbizet, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας.

“Είναι μια απόδειξη του οράματος που έδειξαν η Γαλλική Δημοκρατία, το Λούβρο, η Ολλανδία και το Μουσείο Rijksmuseum ότι αυτά τα δύο μεγάλα πορτρέτα του Rembrandt van Rijn θα πάρουν τώρα τη θέση τους ανάμεσα στα μεγαλύτερα έργα τέχνης στην καρδιά της Ευρώπης, να εκτιμηθεί για πολλές γενιές που έρχονται”.

Το 1634, τη χρονιά που ο Rembrandt ολοκλήρωσε τα πορτρέτα -σε ηλικία μόλις 28 ετών- ήταν ο πιο μοντέρνος ζωγράφος πορτρέτων στο Άμστερνταμ. Τις πρώτες δεκαετίες του 17ου αιώνα, η Ολλανδία, η μικρή Δημοκρατία που γεννήθηκε από την απόσχιση από τους Ισπανούς Καθολικούς ηγεμόνες της, γνώρισε μια περίοδο απαράμιλλης ευημερίας, καθιστώντας ένα από τα κύρια οικονομικά κέντρα του δυτικού κόσμου.

Σε ένα κλίμα θρησκευτικής ανοχής και πνευματικής ελευθερίας, η τέχνη, η λογοτεχνία και η επιστήμη άνθησαν. Αναδυόμενη από αυτόν τον μετασχηματισμό, μια νέα κατηγορία πλούσιων και εύπορων πολιτών ήταν έτοιμη να καταγράψει την ομοιότητά της – διακοσμημένη με τα ίχνη της επιτυχίας – στο χρώμα για τους απογόνους.

Το ζευγάρι των πορτρέτων 

Γεννημένος σε μια εύπορη Καλβινιστική οικογένεια που είχε φύγει από την Αμβέρσα στο Άμστερνταμ κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών πολέμων, ο Maerten Soolmans (1613-1641) γνώρισε τον καλλιτέχνη κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Λέιντεν από το 1628 έως το 1633. Επιπλέον, τα ονόματα του Maerten Soolmans και του Rembrandt εμφανίζονται σε ένα έγγραφο, της 24ης Μαρτίου 1631, που βρέθηκε στο αρχείο ενός δικηγόρου με έδρα το Λάιντεν, του Caerl Outerman, ο οποίος ήταν ο περήφανος ιδιοκτήτης ενός πίνακα του Rembrandt.

Ο Maerten Soolmans παντρεύτηκε την κατά δύο χρόνια μεγαλύτερή του, Oopjen Coppit (1611-1689), το 1633. Ήταν η ορφανή κόρη μιας παλιάς και σεβαστής οικογένειας του Άμστερνταμ, της οποίας ο κύκλος περιλάμβανε επίσης προστάτες του νεαρού Rembrandt. Αποδείχθηκε ένα αστραφτερό ταίρι για τον Soolmans, αφού η σύζυγός του όχι μόνο του έφερε το κύρος της καταγωγής της, αλλά και μια κολοσσιαία προίκα 35.000 γκιλντέρ. Αυτή η περιουσία παρείχε εύκολα στους νεόνυμφους τα απαραίτητα κεφάλαια για να πληρώσουν για αυτή τη μεγάλη προμήθεια, η οποία εκτιμάται ότι κόστιζε 500 γκιούλντερ για κάθε καμβά, ένα σημαντικό ποσό εκείνη την εποχή.

Το ζευγάρι απέκτησε το πρώτο του παιδί το 1633 και σηματοδότησε αυτό το ευτυχές γεγονός με μια περαιτέρω αγορά από τον Rembrandt, αυτή τη φορά μια εικόνα οικιακής ευτυχίας,  “Η Αγία Οικογένεια”, που χρονολογείται από το 1634. Σήμερα, ο πίνακας είναι μέρος της συλλογής του Alte Pinakothek στο Μόναχο.

Τα πορτρέτα του Rembrandt με τους Maerten Soolmans και Oopjen Coppit είναι από τα μεγαλύτερα που ζωγράφισε ποτέ.

Η προηγούμενη τιμή ρεκόρ για έναν πίνακα του Old Master είχε οριστεί σε δημοπρασία το 2002, όταν το The Massacre of the Innocents του Peter Paul Rubens αγοράστηκε για 49,5 εκατομμύρια λίρες.

 Aς δούμε 11 σημαντικά σημεία για τα δύο αυτά έργα:

1. Μπορεί οι δυο φιγούρες να έχουν το ίδιο μέγεθος, ωστόσο τα πλακάκια του πορτρέτου του Marten είναι μικρότερα για να τον κάνουν να φαίνεται μεγαλύτερος και πιο επιβλητικός. Αξίζει να σημειωθεί ότι το γάντι που έχει ο Marten στο χέρι του είναι σύμβολο εξουσίας πάνω στη γυναίκα του.

2.  Το ζευγάρι ήταν jet-setters του 17ου αιώνα. Ο Marten και η Oopjen ανήκαν επίσης στον εσωτερικό κύκλο του beau monde του 17ου αιώνα.

3. Στον πίνακα, τα πόδια της Oopjen είναι εντυπωσιακά μικρά, κάτι που αποτελούσε μέρος του γυναικείου ιδανικού. Οι μεγάλοι δίσκοι στα πόδια του Marten δείχνουν ότι βρίσκεται στην αιχμή της σύγχρονης μόδας.

4. Για χρόνια, θεωρούταν ότι το ζευγάρι που απεικονιζόταν ήταν ο δεύτερος σύζυγος της Οοpjen, Maerten Daey και η πρώτη του σύζυγος Machteld.  Μόνο το 1956 αποκαλύφθηκε η πραγματική ταυτότητα των Marten και Oopjen.

6. Ο Marten είχε δύσκολα παιδικά χρόνια. Όλοι οι ιστορίες του πατέρα του που έχουν διασωθεί, τον περιγράφουν ως έναν αρκετά άσχημο χαρακτήρα. Σε περισσότερες από ογδόντα περιπτώσεις κλήθηκε να αναλάβει καθήκοντα από το Μεταρρυθμισμένο εκκλησιαστικό συμβούλιο για την άθεη συμπεριφορά του.

7. Τα δύο αυτά έργα ήταν κοινή αγορά της Ολλανδίας και της Γαλλίας που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 2016 έναντι 160 εκατομμυρίων ευρώ. Το Λούβρο και το Μουσείο Rijksmuseum συμφώνησαν να εμφανίζουν πάντα τους δύο πίνακες μαζί.

8. Με το δάκτυλο του δεξιού ποδιού να κρυφοκοιτάζει κάτω από τη φούστα της, η Oopjen φαίνεται να κινείται προς τον άντρα της. Αυτό, όπως και το γάντι, είναι μια λεπτή ένδειξη ότι τα δύο πορτρέτα είναι μαζί.

9. Η ωχρότητα της Oopjen ήταν fashion statement της εποχής. Οι γυναίκες φορούσαν τεχνητές κρεατοελιές, που ονομάζονταν μούχες, από ύφασμα με κόλλα. Ο ανεμιστήρας στο δεξί της χέρι και το πέπλο της προορίζονται επιπλέον για να προστατεύσουν το δέρμα της από τον ήλιο.

10. Οι σαρώσεις ακτίνων Χ που έγιναν κατά την αποκατάσταση αποκάλυψαν πόρτες στο βάθος των πορτρέτων. Οι σαρώσεις αποκαλύπτουν επίσης ότι το γάντι στο χέρι του Marten ήταν αρχικά μεγαλύτερο και ότι η αλυσίδα του ανεμιστήρα του Oopjen ήταν μεγαλύτερη.

11. Ο προηγούμενος ιδιοκτήτης, ο βαρόνος De Rothschild, παρά την τιμή, είχε τοποθετήσει αυτούς τους πίνακες στον τοίχο του υπνοδωματίου του στο Παρίσι!

12. Αν και οι περισσότεροι στον κόσμο της τέχνης συμφωνούν ότι αυτοί οι πίνακες πρέπει να παραμείνουν μαζί, έγινε αδύνατο για τη Γαλλία να τους κρατήσει εντός των συνόρων της, καθώς το Λούβρο δεν μπόρεσε να εγγυηθεί την απαραίτητη χρηματοδότηση που απαιτείται για να αποτρέψει το υπουργείο Πολιτισμού από την παροχή άδειας εξαγωγής. 

Από την Μαρία Μανταλένα Διαμαντή και το www.klik.gr