Με ταχύτατους ρυθμούς τα νοικοκυριά στρέφονται πλέον στα σταθερά τιμολόγια ρεύματος.
O Γιώργος Στάσσης που δίνει τον τόνο στην αγορά με τις πρόνοιες για τους καταναλωτές, αφού η ΔΕΗ είναι ο μεγαλύτερος πάροχος, εκτιμά ότι περίπου 1.650.000 συμβόλαια για το 2025, θα έχουν τον ένδειξη «κλειδωμένο» σε 12μηνη βάση ώστε να αποφύγουν τους κραδασμούς.
Σήμερα υπάρχουν περίπου 740.000 σταθερά τιμολόγια όλων των παρόχων, με τα περισσότερα να υπογράφονται από τη ΔΕΗ.
Χαρακτηριστικό είναι ότι τον Ιανουάριο φέτος, τα σταθερά τιμολόγια ήταν περίπου 164.000 και έκτοτε συνεχίζουν ανοδικά, χωρίς να «πτοούνται» από τη μείωση των χρεώσεων των τελευταίων μηνών στα πράσινα τιμολόγια.
Τα τιμολόγια και οι χρεώσεις ηλεκτρικού ρεύματος, είναι ένα από τα μεγαλύτερα θέματα που απασχολούν καθημερινά, πάνω από 7.000.000 νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Στα πράσινα τιμολόγια δείχνει να επικρατεί στασιμότητα για τα περίπου τέσσερα και πλέον εκατομμύρια καταναλωτών της συγκεκριμένης ομάδας, εντούτοις τα συμβόλαια με κλειδωμένες χρεώσεις υπολογίζεται ότι έχουν ξεπεράσει τα 700.000 σήμερα.
Νοέμβριο και Δεκέμβριο η ζήτηση παραδοσιακά αυξάνεται, μαζί και οι τιμές χονδρικής, επομένως είναι πολύ πιθανό η προσεχής άνοιξη, όπου παραδοσιακά οι τιμές υποχωρούν, να βρει τον αριθμό των σταθερών συμβολαίων ακόμη ψηλότερα.
Από τον Ιούνιο και μετά οι τιμές άρχισαν πάλι να τραβούν την ανηφόρα και ακολούθησε η ενεργειακή κρίση του καλοκαιριού, με τις ευθύνες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να είναι μεγάλες.
Τα ελκυστικά σταθερά προϊόντα που κυκλοφόρησαν δοκιμαστικά ορισμένοι πάροχοι, άλλαξαν τις προτιμήσεις πολλών που είχαν «αγκυροβολήσει» στο πράσινο τιμολόγιο.
Πλέον είναι πάρα πολλοί αυτοί που κουραστεί να ζουν με το άγχος των τιμών στο ρεύμα.
Το Δεκέμβριο όμως έρχονται ανατιμήσεις λόγω χονδρικής
Η χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος τον Οκτώβριο έκλεισε με σημαντική υποχώρηση της τάξης του 18,5% σε σύγκριση με το Σεπτέμβριο, εξέλιξη που αποτυπώθηκε και στα μειωμένα τιμολόγια λιανικής που ανακοίνωσαν οι πάροχοι για το μήνα Νοέμβριο, ωστόσο τα δεδομένα στην αγορά αλλάζουν διαρκώς και η έντονη μεταβλητότητα αποτελεί τη νέα κανονικότητα στην οποία καλούνται να προσαρμοστούν εταιρείες και καταναλωτές.
Τα τμήματα διαχείρισης των ενεργειακών εταιρειών παίζουν κομβικό ρόλο καθώς καλούνται να λάβουν καίριες αποφάσεις αξιολογώντας όλα τα δεδομένα προκειμένου να εξασφαλίσουν τις καλύτερες δυνατές τιμές για το πελατολόγιο που διαχειρίζονται.
Για παράδειγμα εάν η εκτίμηση είναι ότι οι τιμές θα πέσουν τότε είναι πιο συμφέρουσα η αγορά ενέργειας από την spot αγορά.
Εάν αντίθετα η εκτίμηση είναι ότι οι τιμές θα κινηθούν ανοδικά τότε είναι προτιμότερο για τις εταιρείες να προαγοράσουν την ενέργειά τους με προθεσμιακά συμβόλαια, ώστε να κάνουν hedging και να προφυλαχθούν.
Εάν ληφθούν λάθος αποφάσεις, τότε οι εταιρείες θα κληθούν να πωλήσουν την ενέργειά τους προς τους καταναλωτές είτε με ζημιά είτε μετακυλύοντας το αυξημένο κόστος στους πελάτες τους, κάτι που σε μια ανταγωνιστική αγορά μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μεριδίου αγοράς.
Και βέβαια σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον της αγοράς οι αποφάσεις δεν είναι “άσπρο – μαύρο” και ο προτιμότερος δρόμος είναι ένα μέρος των αναγκών των εταιρειών να καλύπτεται με προαγορές ενέργειας και ένα μέρος με αγορές από τη spot αγορά.
Γιατί προαγοράζουν ρεύμα οι πάροχοι
Τα τμήματα energy management μεγάλων εταιρειών για τον τρέχοντα μήνα έχουν προχωρήσει σε σημαντικές προαγορές ενέργειας προκειμένου να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών τους. Αυτό σημαίνει πως καταλήξει ότι είναι αυξημένες οι πιθανότητες για αύξηση των τιμών χονδρικής του ρεύματος.
Επιθυμούν συνεπώς να περιορίσουν κατά το δυνατό τις ανάγκες για αγορές από τη spot αγορά, ούτως ώστε να διασφαλίσουν αφενός καλύτερες τιμές για τους πελάτες τους, αφετέρου μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους για την εταιρεία τους.
«Οι τιμές θα κινηθούν ανοδικά τον μήνα που διανύουμε καθώς αναμένεται η αύξηση της ζήτησης λόγω της επιδείνωσης των καιρικών συνθηκών και της μείωσης της θερμοκρασίας. Εκτός όμως από το γεγονός ότι παραδοσιακά ο Νοέμβριος είναι μήνας που ανεβαίνει η κατανάλωση ρεύματος, ένας ακόμη λόγος είναι ότι οι τιμές του φυσικού αερίου κατέγραψαν στα τέλη Οκτωβρίου ανοδική τροχιά φτάνοντας μέχρι και τα 43 ευρώ η μεγαβατώρα. Καθώς το υψηλότερο κόστος του αερίου φτάνει με καθυστέρηση στην ελληνική αγορά, αναμένεται να ενσωματωθεί στο ηλεκτρικό σύστημα τις επόμενες ημέρες ωθώντας προς τα πάνω τις τιμές» λένε οι επαίοντες της αγοράς.
Εφόσον επαληθευτούν τα σενάρια για αύξηση της τιμής χονδρικής του ρεύματος το Νοέμβριο, τότε το υψηλότερο κόστος αναμένεται να περάσει στη λιανική, δηλαδή στα τιμολόγια των καταναλωτών τον επόμενο μήνα, δηλαδή το Δεκέμβριο.
Δηλαδή, μετά από ένα τρίμηνο σταθεροποίησης και υποχώρησης των τιμών από το Σεπτέμβριο έως το Νοέμβριο, αναμένεται να ακολουθήσουν αυξήσεις.
Σε κάθε περίπτωση είναι σαφές ότι οι τιμές χονδρικής παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις, οι οποίες λόγω της “ιδιαιτερότητας” της ελληνικής αγοράς περνάνε αυτόματα στους καταναλωτές, γεγονός που συνιστά στρέβλωση.
Θα ανακοπούν οι «αυξήσεις απληστίας»;
«Είμαι σίγουρος πως οι ‘κλειδωμένες’ συμβάσεις ρεύματος θα φθάσουν σε επίπεδα της τάξης του 1,6 εκατομμύριου, ίσως και παραπάνω το 2025» λέει μάνατζερ της αγοράς βλέποντας τις τάσεις και συνεχίζει: «στο τέλος του 2025, από τα 4 και πλέον εκατομμύρια νοικοκυριά που σήμερα βρίσκονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία στα πράσινα τιμολόγια, μόνο το 1/3 θα έχει παραμείνει σε αυτή τη κατηγορία. Ενα 30%-35% θα έχει κίτρινα τιμολόγια και το υπόλοιπο 30%-40% των νοικοκυριών θα έχει στραφεί στις σταθερές χρεώσεις, προτιμώντας να ελέγχει τα κόστη του ακόμη κι αν χάνει τα όποια οφέλη από τις χαμηλές τιμές που εμφανίζονται κατά διαστήματα στην αγορά του ρεύματος».
Είναι όμως αυτό δείγμα μιας σταδιακής ωρίμανσης της ελληνικής αγοράς και κλεισίματος της ψαλίδας με τις γειτονικές;
Σήμερα η Ιταλία, η Γερμανία, το Βέλγιο και η Ολλανδία έχουν σταθερά συμβόλαια με μερίδια αγοράς ακόμη και στο 80%. Εκεί οι τιμές δεν επηρεάζονται από τις καθημερινές διακυμάνσεις των χονδρεμπορικών τιμών στα χρηματιστήρια, παρά βασίζονται στις αντισταθμίσεις κινδύνου των παρόχων.
Άρα και η κερδοσκοπική απληστία των παρόχων είναι σαφώς μικρότερη για δυο λόγους: πρώτον λόγω καταναλωτικής συνείδησης των πολιτών και δεύτερον λόγω ύπαρξης πραγματικού ανταγωνισμού στην αγορά.
Οι δυο αυτοί παράγοντες δεν υπάρχουν στην Ελλάδα, τουλάχιστον ακόμη.
Πόσο όμως θα επηρεάσει τις τάσεις στην ελληνική αγορά η υποχρεωτική κατάργηση από το 2025 των φθηνών μπλε εξάμηνων, λόγω της Οδηγίας που απαιτεί τα σταθερά να έχουν πλέον ελάχιστη διάρκεια ένα έτος:
Απαντώντας σε αυτή την ερώτηση, καθηγητής του ΕΜΠ επισημαίνει ότι «η σημερινή στροφή στα συγκεκριμένα προιόντα δεν θα ανακοπεί. Αυτοί που θέλουν να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο θα αυξάνονται σταθερά μήνα με το μήνα».
Παρά τις προβλέψεις, ουδείς μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μια απότομη πτώση των τιμών χονδρικής τον Απρίλιο -Μάιο του 2025 να κάνει πολλούς απ’ όσους έχουν επιλέξει σταθερά να τα «σπάσουν», παρά τη ρήτρα πρόωρης αποχώρησης. Ένα μέρος άλλωστε όσων έχουν «κλειδώσει» τιμή πιστεύουν ότι «βρέξει – χιονίσει» θα πληρώνουν σταθερή χρέωση, χωρίς να έχουν συνειδητοποιήσει ότι σε περιόδους υψηλής κατανάλωσης, όπως ο χειμώνας και το καλοκαίρι, αυξάνεται και ο τελικός τους λογαριασμός.
Σήμερα τα ετήσια σταθερά τιμολόγια είναι φθηνότερα από τα κυμαινόμενα (π.χ. πέριξ των 14 λεπτών στη ΔΕΗ, 12,5 στη Protergia, 13-14 στον Ηρωνα). Το ίδιο και στις επιχειρήσεις όπου αυξάνονται όσες σπεύδουν να «κλειδωθούν» σε μακράς διάρκειας σταθερά προϊόντα, ακόμη και πολλών ετών.
«Δεν περιμένω απότομες αλλαγές σε μια αγορά που άνοιξε με καθυστέρηση μιας 10ετίας από πολλές άλλες κεντροευρωπαϊκές, το κοινό ωρίμασε πιο γρήγορα και η ανησυχία μετακύλισης στη λιανική των χρηματιστηριακών διακυμάνσεων το απασχολεί σε πολύ μικρότερο βαθμό» λέει ο καθηγητής του ΕΜΠΑ.
Τι σήμα θα δώσει το ΥΠΕΝ;
Σε αυτή τη συγκυρία έχει ενδιαφέρον το «σήμα» που θα δώσει τις επόμενες εβδομάδες ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης, όταν και θα παρουσιάσει σε συνέντευξη Τύπου το νέο τοπίο και τις αλλαγές στα χρωματιστά τιμολόγια που θα ισχύσουν από τον Ιανουάριο του 2025.
Πλην όσων θα πει για τα διζωνικά τιμολόγια, τα νέα δυναμικά και τα πράσινα, με ενδιαφέρον αναμένεται η θέση που θα πάρουν στο κάδρο των αλλαγών και τα σταθερά μπλε προϊόντα, τη σημασία των οποίων απέναντι στις ακραίες τιμές και το πόσο πολύ έχουν θωρακίσει τους καταναλωτές άλλων χωρών, ο υπουργός αναδεικνύει με κάθε ευκαιρία.
Αμφίβολο είναι ακόμη όμως, εάν σε μεταγενέστερη φάση, ο ΥΠΕΝ θα παρουσιάσει συγκεκριμένα εργαλεία, πιθανώς και κίνητρα για να διευκολύνει και να ενισχύσει περαιτέρω τις μετακινήσεις των καταναλωτών σε αυτά. Αυτή η αβελτηρία, καταγράφεται από την αγορά στα αρνητικά της στρατηγικής του ΥΠΕΝ αφού οδηγεί σε αυξήσεις απληστίας.
Στις πρώτες ημέρες του Νοεμβρίου, κυκλοφορούν πάνω-κάτω 20 σταθερά προϊόντα και δείχνουν ότι οι εταιρείες θέλουν να έχουν πελάτες σε «μπλε» τιμολόγια γιατί αυτό τις διευκολύνει στους υπολογισμούς τους.
Όταν μια εταιρεία έχει μεγάλο αριθμό πελατών σε σταθερά προϊόντα, αντισταθμίζει τον κίνδυνο (κάνει hedging), προ-παραγγέλοντας μεγάλες ποσότητες στις αγορές, γεγονός που της δίνει πιο σαφή ορίζοντα απ’ ότι το κυμαινόμενο, όπου ουδείς ξέρει αν η αγορά θα κινηθεί ανοδικά ή πτωτικά.
Εφόσον όμως οι εταιρείες αποφασίσουν να παίξουν ακόμη πιο δυναμικά από το 2025 στα σταθερά για να εκμεταλλευτούν τη τάση και να πάρουν μερίδια, θα απαιτηθεί και μεγαλύτερης κλίμακας hedging, άρα θα αντέξουν όσοι έχουν μεγάλη ρευστότητα.
«Εάν η αγορά κινηθεί του χρόνου με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα στα σταθερά, το παιχνίδι θα μπορούσε να επιταχύνει το νέο γύρο συγκέντρωσης που συζητείται σταθερά τα τελευταία χρόνια στην αγορά του ρεύματος, χωρίς ακόμη να έχει γίνει πράξη, μετασχηματίζοντας και τη μορφή του κλάδου γενικότερα, όπου δραστηριοποιούνται συνολικά 19 εταιρείες προμήθειας, εκ των οποίων μετρήσιμο μέγεθος έχουν γύρω στις δέκα» καταλήγει την ανάλυσή του ο καθηγητής του ΕΜΠ.
Διαβάστε ακόμη:
- Αποδόσεις που ζαλίζουν: Πόσα χρήματα θα είχατε αν επενδύατε στην Apple
- Στην 62η θέση παγκοσμίως το Πανεπιστήμιο Αθηνών – Ανέβηκε 30 θέσεις
- Μαραθώνιος Αθήνας 2024: Ποιοι δρόμοι κλείνουν μέχρι την Κυριακή 10/11
- Οι αγορές υποδέχονται στα… πράσινα τον Τραμπ – Aνοδος στην Ασία, ράλι στα αμερικανικά futures