Η φράση «οι Έλληνες είναι τα γκαρσόνια της Ευρώπης» μπορεί να μοιάζει ξεπερασμένη, ωστόσο τα δεδομένα δείχνουν ότι παραμένει επίκαιρη. Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, από τις 53.800 νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν μέσα σε έναν χρόνο, οι περισσότερες αφορούν άτομα με απολυτήριο Λυκείου. Παρά το υψηλό ποσοστό υπερεκπαίδευσης στη χώρα, η αγορά εργασίας εξακολουθεί να προσανατολίζεται σε χαμηλής ειδίκευσης θέσεις. Η Ελλάδα κατατάσσεται 9η στην Ε.Ε. στην απασχόληση αποφοίτων Λυκείου, ενώ βρίσκεται τελευταία (27η) στην απορρόφηση πτυχιούχων ΑΕΙ. Ακόμα χειρότερα είναι τα ποσοστά για νέους έως 34 ετών στον τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών.
Τα ευρήματα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ καταγράφουν την υψηλότερη αναντιστοιχία μεταξύ εκπαίδευσης και απασχόλησης στην Ευρώπη. Το 37% των αποφοίτων τριτοβάθμιας και μεταλυκειακής εκπαίδευσης εργάζεται σε θέσεις χαμηλών ή μέσων δεξιοτήτων, έναντι 22,1% στην Ε.Ε. Ο ένας στους τρεις πτυχιούχους ΑΕΙ αμείβεται με μισθό ανειδίκευτου, ενισχύοντας το κύμα «brain away» που εξελίσσεται σε brain drain.
Αναποτελεσματική αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού
Οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, σε ποσοστό 74%, δεν επενδύουν στην κατάρτιση του προσωπικού και λειτουργούν με παρωχημένα μοντέλα παραγωγής. Αυτός ο συνδυασμός χαμηλών προσδοκιών και ανεκμετάλλευτων ταλέντων οδηγεί τη χώρα σε έναν φαύλο κύκλο χαμηλής παραγωγικότητας και υποαξιοποίησης πόρων.
Η Ελλάδα κατατάσσεται 20ή στην απορρόφηση πτυχιούχων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, με ποσοστό 66,5%, ενώ μόνο οι απόφοιτοι Γενικής Εκπαίδευσης έχουν καλύτερη εικόνα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η χαμηλή ζήτηση για εξειδικευμένο προσωπικό σημαίνει ότι η χώρα στηρίζεται σε εργαζόμενους με περιορισμένες δεξιότητες, αφήνοντας ανεκμετάλλευτο ένα καλά εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό.
Η απάντηση της ΔΥΠΑ και το μέλλον των επαγγελμάτων
Η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) προωθεί προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων, εστιάζοντας σε ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες, με στόχο την πιστοποίηση 500.000 εργαζομένων και ανέργων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Μέχρι σήμερα, 340.000 πολίτες έχουν ήδη καταρτιστεί.
Ταυτόχρονα, οι νέες τάσεις δείχνουν την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η νεότερη γενιά. Το μέλλον ανήκει σε επαγγέλματα υψηλής εξειδίκευσης, όπως μηχανικοί δικτύων, τεχνικοί εγκαταστάσεων, επαγγελματίες υγείας και στελέχη τροφίμων και ενέργειας. Η έλλειψη εξειδικευμένων επαγγελματιών σε τεχνολογία, κατασκευές και τουρισμό δείχνει τον δρόμο για καλύτερη απασχόληση και απολαβές.
Αν η Ελλάδα θέλει να ξεφύγει από τη μοίρα του «φθηνού εργατικού δυναμικού», η επένδυση στην εκπαίδευση, την καινοτομία και τη σύνδεση με την αγορά είναι μονόδρομος.
