Η Πολωνία οδηγείται σε προεδρικές εκλογές με φόντο τη σύγκρουση δύο κόσμων: του φιλοευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού και του εθνικιστικού συντηρητισμού. Ο πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ επιχειρεί να εξασφαλίσει έναν σύμμαχο στο Προεδρικό Μέγαρο, ώστε να ξεκλειδώσει μεταρρυθμίσεις που μέχρι σήμερα φρενάρει ο Πρόεδρος Αντρέι Ντούντα, στενός σύμμαχος της λαϊκιστικής αντιπολίτευσης.

Η εκλογή θεωρείται κρίσιμο σταυροδρόμι τόσο για την εσωτερική πολιτική σταθερότητα όσο και για την πορεία της Πολωνίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδίως σε μια συγκυρία που οι ισορροπίες στη Δύση μεταβάλλονται ταχύτατα.

Το δίπολο Τουσκ – Ντούντα και η μάχη Τραζακόφσκι – Ναβρόκι

Ο Ραφάλ Τραζακόφσκι, νυν δήμαρχος Βαρσοβίας και υποψήφιος πρόεδρος με τη στήριξη του κυβερνητικού συνασπισμού, επιχειρεί να κερδίσει την προεδρία και να ξεμπλοκάρει τη νομοθετική δράση της κυβέρνησης. Ο Τουσκ είχε εκλεγεί πρωθυπουργός το 2023 με σαρωτική προσέλευση στις κάλπες, υποσχόμενος απελευθέρωση της Δικαιοσύνης, φιλελευθεροποίηση των κοινωνικών θεμάτων και επαναφορά της Πολωνίας στον πυρήνα της Ευρώπης.

Αντιμέτωπός του είναι ο Καρόλ Ναβρόκι, ιστορικός, πρώην πρόεδρος του Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης και πολιτικό προϊόν της παράταξης Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS). Εισήλθε στην κούρσα χωρίς πολιτική εμπειρία, αλλά με προνομιακή απήχηση στο παραδοσιακό, συντηρητικό εκλογικό σώμα, ενώ η πρόσφατη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ ενίσχυσε τη γεωπολιτική του βαρύτητα στους δεξιούς κύκλους.

Ο ρόλος της Αμερικής και η επιστροφή του Τραμπ

Η εκλογική μάχη διεξάγεται εν μέσω αβεβαιότητας για τη μελλοντική στάση των ΗΠΑ έναντι της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ, εάν ο Τραμπ επανεκλεγεί στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Η Πολωνία, ως σύνορο του ΝΑΤΟ και σταθερός υποστηρικτής της Ουκρανίας, θεωρείται κομβικός παίκτης στη γεωπολιτική αρχιτεκτονική της περιοχής.

Ο Ναβρόκι προβάλλει τον εαυτό του ως εγγυητή της διατλαντικής σχέσης, απορρίπτοντας τις ευρωπαϊκές “αυταπάτες”, όπως τις χαρακτηρίζει. Επιχειρεί να ταυτιστεί με το δόγμα Τραμπ, τονίζοντας ότι η Πολωνία πρέπει να επενδύσει αποκλειστικά στη σχέση της με τις ΗΠΑ.

Αντίθετα, ο Τραζακόφσκι προτείνει έναν ισορροπημένο ευρωατλαντικό προσανατολισμό, με ενίσχυση των δεσμών με Γερμανία και Γαλλία, αλλά χωρίς να υπονομευτεί η στρατηγική συνεργασία με την Ουάσιγκτον. Στο επιτελείο του εκτιμούν ότι η Πολωνία οφείλει να παραμείνει στον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε., ειδικά σε ζητήματα άμυνας, μετανάστευσης και ενεργειακής πολιτικής.

Το εσωτερικό μέτωπο: Δικαιοσύνη, αμβλώσεις, δικαιώματα

Η πιθανή εκλογή του Τραζακόφσκι θα επιτρέψει στον Τουσκ να επιταχύνει μεταρρυθμίσεις που έχουν μπλοκαριστεί από την Προεδρία Ντούντα, όπως:

  • Η αποκομματικοποίηση του δικαστικού συστήματος,
  • Η χαλάρωση των αυστηρών περιορισμών στις αμβλώσεις,
  • Η διεύρυνση των κοινωνικών δικαιωμάτων, περιλαμβανομένων και ζητημάτων ισότητας για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα.

Αντίθετα, μια νίκη του Ναβρόκι θα οδηγούσε σε θεσμική σύγκρουση, καθώς ο ίδιος έχει ήδη ταχθεί κατά των παραπάνω πρωτοβουλιών και θεωρεί ότι «η Πολωνία πρέπει να κρατήσει τις αξίες της απέναντι στην πολιτική ορθότητα των Βρυξελλών».

Πρώτος και δεύτερος γύρος: Το παζλ των συμμαχιών

Αν κανείς από τους 13 υποψηφίους δεν λάβει πάνω από 50% στον πρώτο γύρο, τότε ο δεύτερος γύρος της 1ης Ιουνίου θα κριθεί από τις συμμαχίες και τη μετακίνηση ψήφων.

Ο Τραζακόφσκι ελπίζει στη στήριξη των ψηφοφόρων των δύο μικρότερων κυβερνητικών εταίρων:

  • Της Αριστερής Συμμαχίας, με υποψήφια την Magdalena Biejat,
  • Του κεντροδεξιού Szymon Hołownia, κοινοβουλευτικού εκπροσώπου και δημοφιλούς τηλεοπτικού παρουσιαστή.

Καλά αποτελέσματα αυτών των υποψηφίων στον πρώτο γύρο θα ενίσχυαν την πολιτική διαπραγματευτική τους θέση εντός της κυβερνητικής συμμαχίας, συμβάλλοντας σε έναν πιο συντεταγμένο δεύτερο γύρο υπέρ του Τραζακόφσκι.

Αντίθετα, ο Ναβρόκι προσεγγίζει την ακροδεξιά, με στόχο να αντλήσει ψήφους από τον Slawomir Mentzen, υποψήφιο με ισχυρή παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο Mentzen έχει πιέσει τη ρητορική του Ναβρόκι προς τα δεξιά, σε ζητήματα μεταναστευτικής πολιτικής, δημόσιας τάξης και ταυτότητας.

Το σενάριο της συντηρητικής αναδίπλωσης

Μια πιθανή νίκη του Ναβρόκι θα επιδείνωνε τις εσωτερικές ισορροπίες του κυβερνητικού συνασπισμού του Τουσκ. Οι συντηρητικοί εταίροι του – όπως μέλη της αγροτικής δεξιάς – θα μπορούσαν να ενισχυθούν πολιτικά και να πιέσουν προς αναστολή των πιο προοδευτικών μεταρρυθμίσεων, κυρίως στα θέματα δικαιωμάτων.

Παράλληλα, η διαρκής εμπλοκή και οι θεσμικές αποτυχίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αποξένωση των προοδευτικών δυνάμεων, ενισχύοντας τελικά τη λαϊκιστική αντιπολίτευση και προετοιμάζοντας το έδαφος για ανατροπή στις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Ένα δημοψήφισμα για την ευρωπαϊκή Πολωνία

Η κάλπη της Κυριακής στην Πολωνία δεν αφορά μόνο τη θέση του προέδρου. Είναι ένα άτυπο δημοψήφισμα για τη μελλοντική κατεύθυνση της πέμπτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ε.Ε.: Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ή απομόνωση; Δικαιώματα ή οπισθοδρόμηση; Διάλογος ή θεσμική σύγκρουση;

Η Πολωνία – σύνορο της Ε.Ε. και γραμμή άμυνας του ΝΑΤΟ – δεν έχει την πολυτέλεια να κοιτάζει προς τα μέσα. Η απόφαση των πολιτών της θα έχει αντίκτυπο πολύ πέρα από τη Βαρσοβία.

Διαβάστε ακόμη: