Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις «24γράμματα» η σειρά «Αρχαία Ελληνική Δραματουργία», η οποία περιλαμβάνει τα πενήντα σωζόμενα έργα, (τραγωδίες, σατυρικά δράματα, κωμωδίες) της δραματουργίας μας, σε μετάφραση του γνωστού μεταφραστού-συγγραφέα Ανδρέα Χ. Ζούλα.

Ειδικότερα, η σειρά περιλαμβάνει τα σωζόμενα έργα του Αισχύλου (επτά τραγωδίες) του Σοφοκλή (επτά τραγωδίες και ένα σατυρικό δράμα) του Ευριπίδη (δέκα εννέα δράματα) του Αριστοφάνη (ένδεκα κωμωδίες) και του Μενάνδρου (πέντε κωμωδίες). Όλα τα έργα αυτά έχουν μεταφραστεί με τη μέθοδο που ακολουθεί ο Ανδρέας Ζούλας σε όλες τις μεταφράσεις του, την ισοσυλλαβία.

Δηλαδή, κάθε στίχος της Μετάφρασης περιλαμβάνει τόσες συλλαβές όσες και ο μεταφραζόμενος στίχος του Αρχαίου Κειμένου.

Η σειρά Αρχαία Ελληνική Δραματουργία, μας εξηγεί ο εκδότης Γιώργος Δαμιανός, περιλαμβάνει πενήντα, αριθμημένα από το 1 έως το 50 (1/50, 2/50 κ.ο.κ.) καλαίσθητα βιβλία, ένα για κάθε έργο. Και ο μεταφραστής, Ανδρέας Ζούλας, συμπληρώνει: «Κάθε βιβλίο περιλαμβάνει Γενική Εισαγωγή, για τον δημιουργό, το συνολικό του έργο και την συμβολή του στην δραματουργία. Περιλαμβάνει επίσης, ειδική εισαγωγή (Αντί Εισαγωγής) που αναφέρεται στο συγκεκριμένο έργο. Διερευνάται εδώ η εποχή και οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες, που επικρατούσαν κατά την συγγραφή και διδαχή του έργου. Και μέσω όλων αυτών, διερευνάται “το γιατί”, ο πρωταρχικός λόγος, για τον οποίο έγραψε ο δημιουργός το έργο αυτό, καθώς και το κεντρικό μήνυμα που θέλει να δώσει με το συγκεκριμένο έργο».

«Αν δεν προσέγγιζα έτσι τον δημιουργό και το κάθε έργο», μας λέει ο Ανδρέας Ζούλας, «θα μου ήταν αδύνατο να μεταφράσω το έργο ή αν επιχειρούσα να το μεταφράσω θα ήταν σαν να βάδιζα σε κινούμενη άμμο. Με αυτή την προσέγγιση, όχι μόνο εγώ προχωρώ σε σταθερό έδαφος (δραματικός λόγος, επιδιώξεις δραματουργού, εποχή και συνθήκες), αλλά και ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται και κατανοεί το έργο, αλλά και τα μηνύματα που θέλει με αυτό να δώσει ο δημιουργός. Περιλαμβάνει επίσης κάθε βιβλίο “Ανάλυση” του έργου και τέλος το Αρχαίο Κείμενο (αριστερή σελίδα) και την Μετάφραση (δεξιά σελίδα)».

Ρωτήσαμε τον Ανδρέα Ζούλα ειδικότερα για την Σειρά, καθώς και για τη μέθοδο της ισοσυλλαβίας που ακολουθεί στις μεταφράσεις του. Μας είπε χαρακτηριστικά: «Εκδοτικός Άθλος! Η Έκδοση “Αρχαία Ελληνική Δραματουργία”, που δεν μπορώ παρά να υπογραμμίσω ότι την θεωρώ “εκδοτικό άθλο” των εκδόσεων «24γράμματα» του αγαπητού φίλου Γιώργου Δαμιανού, αποτελεί για μένα, όπως είναι εύλογο, μια ευτυχέστατη στιγμή, καθώς παρουσιάζεται με την έκδοση αυτή στο αναγνωστικό κοινό ολόκληρη η σειρά των πενήντα σωζόμενων έργων της αρχαίας δραματουργίας μας – τραγωδιών, σατυρικών δραμάτων και κωμωδιών – σε μετάφρασή μου».

«Η δουλειά μου αυτή, που καλύπτει την τελευταία εικοσιπενταετία, χαρακτηρίζεται, όπως προανέφερα, από την ισοσυλλαβία, που τήρησα σε όλες ανεξαιρέτως τις μεταφράσεις μου», αναφέρει ο κύριος Ζούλας και εξηγεί: «Η ισοσυλλαβία, για μένα και την μεταφραστική μου δουλειά, ήλθε ως “αναγκαστική συνέπεια” της πεποίθησής μου ότι το μεταφραζόμενο πρωτότυπο κείμενο – μοναδικό απολύτως σαφές και βέβαιο στοιχείο του αρχαίου δράματος που έχουμε, όχι μόνο ως προς τον Λόγο, αλλά και για την παράσταση/διδαχή του – είναι “ιερό, μοναδικό και απαραβίαστο”. Πρωτίστως και κυρίως στη μεταφραστική του απόδοση. Κάθε λέξη του έχει “λόγο υπάρξεως”, ο “ηδυσμένος”, έντεχνος, στίχος του, επίσης. Ακόμη και η δομή της φράσης, μέσα στον στίχο, – ιδίως μάλιστα όταν η δομή αυτή είναι “παράδοξη”, έως “ανορθόδοξη”, ακριβώς για να αποδοθεί ψυχική ή συναισθηματική/νοητική κατάσταση του δρώντος προσώπου – είναι δεδομένη και απαιτεί “πιστότητα” στη μετάφραση/απόδοση».

«Η ισοσυλλαβία», συνεχίζει, «είναι η μέθοδος που μου επέτρεψε να κάνω μια τίμια προσπάθεια να τηρήσω όλα αυτά, επιδιώκοντας την πιστότερη δυνατή μετάφραση/απόδοση του πρωτοτύπου δραματικού λόγου. Απέφυγα με την ισοσυλλαβία τον χειρότερο “εχθρό” της μετάφρασης, που είναι, κατά την εκτίμησή μου, ο πλατειασμός, για την “ακριβή” – υποτίθεται – απόδοση κάθε λέξης, που πρώτο και βέβαιο αποτέλεσμα έχει την καταστροφή του εσωτερικού ρυθμού του αρχαίου στίχου, αλλά και πολλές φορές οδηγεί και σε μικρά ή και ολέθρια “μεταφραστικά ατοπήματα”.

«Αντίθετα, με την ισοσυλλαβία, πιστεύω, διασώζεται – όσο είναι αυτό δυνατόν – ο ρυθμός του πρωτοτύπου, αλλά και με τους περιορισμούς που αυτή συνεπάγεται, τελικώς “απελευθερώνεται” η εκφραστική δύναμη της ίδιας της γλώσσας της μετάφρασης/απόδοσης, η οποία δεν διαφέρει – σχεδόν καθόλου – από αυτήν του αρχαίου κειμένου. Είναι πάρα πολλές οι λέξεις που διατηρώ αναλλοίωτες και εξίσου πολλές άλλες, στις οποίες μια μικρή αλλαγή στο θέμα ή στην κατάληξη είναι αρκετή να τις καταστήσει απολύτως κατανοητές», σημειώνει ο κ. Ζούλας.

Και καταλήγει: «Αυτή η, φυσική θα την πω, ποσοτική έστω εγγύτητα που μπορεί να εξασφαλίσει η ισοσυλλαβία αναδεικνύει την μέχρι ταυτίσεως ομοιότητα των δύο μορφών της μιας και ενιαίας γλώσσας μας, ασχέτως αν η χρονική απόσταση που τις “χωρίζει” είναι πάνω από 2.500 χρόνια. Και αυτό ακριβώς ο αναγνώστης – ιδίως ο μη εξοικειωμένος με τα αρχαία κείμενα – το αντιλαμβάνεται και χαίρεται με την αντικριστή – πάντοτε – παράθεση του αρχαίου κειμένου (αριστερή σελίδα) και της μετάφρασης (δεξιά σελίδα). Ο αναγνώστης τελικά, διαβάζοντας την μετάφραση/απόδοση κατανοεί, ακόμη και χωρίς χρήση λεξικού, το Αρχαίο Κείμενο και χαίρεται την μοναδική ομορφιά του».

Σημειώνεται ότι η παρουσίαση της σειράς «Αρχαία Ελληνική Δραματουργία» θα πραγματοποιηθεί την Δευτέρα 20 Νοεμβρίου στο αμφιθέατρο του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών Β. και Μ.Θεοχαράκη.

Στην εκδήλωση θα μετάσχει ο Νικήτας Τσακίρογλου, ενώ για το έργο θα μιλήσουν ο Ανδρέας Μιχαλόπουλος φιλόλογος/καθηγητής ΕΚΠΑ, και ο θεατρολόγος/σκηνοθέτης Ηλίας Μαλανδρής. Αποσπάσματα από τα κείμενα θα ερμηνεύσουν οι ηθοποιοί Χριστίνα Αλεξανιάν, Βερόνικα Δαβάκη, και ο μουσικολόγος/λυριστής Νίκος Ξανθούλης θα αποδώσει μελοποιημένα από τον ίδιο χορικά της τραγωδίας “Αντιγόνη” του Σοφοκλή, συνοδεία αρχαίας λύρας. Εκ μέρους των εκδόσεων 24 γράμματα χαιρετισμό θα απευθύνει η ποιήτρια/συγγραφέας Αναστασία Μπάστα.

Διαβάστε ακόμη: