Την παράταση για ενάμιση έτος για την υλοποίηση των έργων που χρηματοδοτούνται από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ζήτησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ), έπειτα από ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε από τις κοινοβουλευτικές επιτροπές Προϋπολογισμού και Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το ΕΚ υιοθέτησε την εν λόγω πρόταση με 421 ψήφους υπέρ σε σύνολο 656.
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), η προθεσμία για την εκταμίευση των κεφαλαίων από τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει οριστεί για τις 31 Δεκεμβρίου 2026. Κάτι που σημαίνει ότι τα έργα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως τις 31 Αυγούστου 2026, για να εξασφαλιστεί η έγκριση χρηματοδότησης. Κατά συνέπεια, τυχόν έργα που δεν ολοκληρωθούν έως τα τέλη Αυγούστου του επόμενου έτους κινδυνεύουν να χάσουν τα διατεθειμένα κεφάλαιά τους.
Τρεις από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ, ήτοι η Ιταλία, η Ισπανία και η Πολωνία βρίσκονται παρά ταύτα μεταξύ εκείνων που διατρέχουν κίνδυνο να απωλέσουν δισ. ευρώ, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει ότι η προθεσμία του 2026 για το πρόγραμμα των 650 δισεκατομμυρίων ευρώ έφτασε στο τέλος της. Η Ελλάδα πρέπει επίσης να βιαστεί, καθώς η χώρα μας θα πρέπει μέσα στους επόμενους μήνες να καλύψει περισσότερα από 200 προαπαιτούμενα ούτως ώστε να εκταμιευσει περισσότερα από 15 δισ ευρώ, τα οποία δικαιούται.
«Όχι» σε παράταση από την Κομισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δηλώσει ότι οι προθεσμίες του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) δεν θα παραταθούν πέραν του Αυγούστου 2026 για την υποβολή αιτημάτων χρηματοδότησης ή του Δεκεμβρίου 2026 για τις τελικές εκταμιεύσεις.
Η Επιτροπή προτρέπει τα κράτη μέλη να επανεξετάσουν τα σχέδιά τους και να επιταχύνουν την εφαρμογή τους για να τηρήσουν αυτές τις προθεσμίες, προτείνοντας επιλογές όπως η κλιμάκωση των επιτυχημένων μέτρων, η μεταφορά κεφαλαίων σε άλλα προγράμματα ή η διαίρεση έργων για να διασφαλιστεί ότι ορισμένα μέτρα ολοκληρώνονται εντός του χρονοδιαγράμματος του RRF, ενώ άλλα θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν με άλλα μέσα. Ο κανονισμός RRF ορίζει ρητά ότι αυτές οι προθεσμίες δεν μπορούν να αλλάξουν χωρίς την τροποποίηση του ίδιου του κανονισμού, μια διαδικασία που απαιτεί ομοφωνία στο Συμβούλιο και επικύρωση από τα εθνικά κοινοβούλια.
ΕΚ: «Τροποποιήστε τον κανονισμό του RRF»
Κατά τη διάρκεια κοινής συνεδρίασης, οι δύο επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκριναν ψήφισμα που υποστηρίζει μια «παράταση 18 μηνών για ώριμα έργα, εάν είναι απαραίτητο, μέσω τροποποιήσεων στον κανονισμό RRF».
Στο πλαίσιο του RRF, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ΕΕ εκταμιεύει τα απαραίτητα κεφάλαια προς τα κράτη – μέλη της ΕΕ μόνο αφού αξιολογήσει ότι αυτά έχουν εκπληρώσει μια σειρά απαιτήσεων και στόχων. Ωστόσο, αυτοί οι στόχοι ήταν δύσκολο να επιτευχθούν για πολλές χώρες της ΕΕ, λόγω της ενεργειακής κρίσης και της απότομης αύξησης του πληθωρισμού.
Η Κομισιόν έχει μέχρι στιγμής εκταμιεύσει περίπου 315 δισεκατομμύρια ευρώ από τα 648 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια, ωστόσο αρκετά κράτη – μέλη που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο απώλειας κεφαλαίων προσπαθούν να βρουν «παραθυράκια» ώστε να εξασφαλίσουν τα χρήματα πριν λήξει η προθεσμία εκταμίευσης.
Όπως υπογράμμισαν οι αρμόδιοι Ευρωβουλευτές Βίκτορ Νεκρέσκου (Σοσιαλιστές και Δημοκράτες) και Ζίγκφριντ Μουρεσάν (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) από την επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG) και την επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (ECON) του ΕΚ, «αναγνωρίζουμε ότι πρέπει να επιταχυνθεί η διαδικασία υλοποίησης. Αυτό τονίζουμε στην έκθεσή μας: πρέπει να επιταχύνουμε την υλοποίηση των έργων, να αυξήσουμε τη διαχειριστική ικανότητα, ενώ παράλληλα να προσφέρουμε στα κράτη μέλη και στους δικαιούχους την ευελιξία που χρειάζονται για να εφαρμόσουν σωστά τα προγράμματα και τις μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις είναι εξίσου σημαντικές, και αυτό επισημαίνεται ξεκάθαρα στην έκθεση. Αν δούμε τους αριθμούς, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι μόνο το 30% των οροσήμων και στόχων έχουν πλήρως υλοποιηθεί μέχρι στιγμής, ενώ απομένουν ακόμη περίπου 300 δισ. ευρώ προς εκταμίευση».
Όπως δήλωσαν οι εν λόγω Ευρωβουλευτές, «σε αυτό το πλαίσιο, πρώτον, καλούμε την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να συνεργαστούν για την εφαρμογή της 18μηνης παράτασης. Αυτό πιθανόν να απαιτήσει τροποποίηση του κανονισμού του RRF ή τεχνική προσαρμογή. Δεύτερον, ζητάμε τη δημιουργία ενός απλού μηχανισμού μεταφοράς ώστε να συνεχιστούν ημιτελή έργα μέσω άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων όπως η Πολιτική Συνοχής, το InvestEU ή ίσως το μελλοντικό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας. Μιλάμε επίσης για δίκαια κριτήρια αξιολόγησης, για ευελιξία στη διαδικασία αναθεώρησης, για την ενίσχυση του ρόλου των τοπικών και περιφερειακών αρχών, όπως και για τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών στην παρακολούθηση και αναθεώρηση των σχεδίων. Επαναλαμβάνουμε επίσης ένα βασικό αίτημα του Κοινοβουλίου σχετικά με τις συγκεκριμένες χρηματοδοτήσεις για την εκπαίδευση, και επισημαίνουμε την ανάγκη να διατηρηθούν τα κοινωνικά κριτήρια ως προτεραιότητα».
