Παρόλο που ορισμένες μεταλλάξεις της νόσου Covid-19 έχουν πυροδοτήσει νέες εξάρσεις μολύνσεων σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές ανά τον κόσμο, η παγκόσμια οικονομία συνεχίζει να ανακάμπτει. Ειδικότερα, οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας εμφανίζονται βελτιωμένες, για το τρέχον έτος, σύμφωνα με τις προβλέψεις των διεθνών οργανισμών (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο-ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης-ΟΟΣΑ).

Σύμφωνα όμως με σχετική ανάλυση της τράπεζας Alpha Bank, η ανάκαμψη δεν αναμένεται να είναι ισόρροπη, καθώς είναι συνυφασμένη με την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων εμβολιασμού και των μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας που εφαρμόζονται σε κάθε χώρα.

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ο ρυθμός μεταβολής του παγκόσμιου ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα καταγράψει άνοδο 5,8% το 2021 έναντι αρχικής πρόβλεψης, τον Δεκέμβριο του 2020, για αύξηση 4,2%, μετά από συρρίκνωση 3,5% που σημείωσε το 2020 (OECD Economic Outlook, Volume 2021, Issue 1).

Η ανάκαμψη θα επιτρέψει τη σταδιακή επιστροφή του ΑΕΠ στα προ της πανδημίας επίπεδα. Ωστόσο, ορισμένες χώρες θα επιτύχουν να ανακάμψουν ταχύτερα από κάποιες άλλες.

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η Κορέα και οι ΗΠΑ θα επιτύχουν τα επίπεδα του κατά κεφαλήν εισοδήματος προ της πανδημίας μετά από περίπου 18 μήνες, ένα μεγάλο τμήμα της Ευρώπης αναμένεται να χρειαστεί περίπου 3 έτη, ενώ το Μεξικό και η Νότια Αφρική μπορεί να χρειαστούν από 3 έως 5 έτη.

Η αναθεώρηση επί τα βελτίω των εκτιμήσεων των διεθνών οργανισμών για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας αποδίδεται αφενός στην ταχεία διάθεση των εμβολίων σε πολλές από τις προηγμένες οικονομίες που ενισχύει το αφήγημα του ανοίγματος των οικονομιών και αφετέρου στην τεράστια αναπτυξιακή ώθηση που αναμένεται να προσφέρουν τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης στις ΗΠΑ.

Συγκεκριμένα, το μεγάλο δημοσιονομικό πακέτο στις ΗΠΑ θα βοηθήσει καταλυτικά στην ενίσχυση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας.

Τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης ύψους 1,9 τρισ. δολαρίων ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα ενισχύσουν το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 3%-4%, το πρώτο πλήρες έτος μετά την εφαρμογή τους (2ο τρίμηνο 2021-1ο τρίμηνο 2022) και το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά περίπου 1% (OECD Economic Outlook).

Όλες οι οικονομίες θα επωφεληθούν από την ενίσχυση της ζήτησης στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ να αυξηθεί κατά 1 ποσοστιαία μονάδα στον Καναδά και το Μεξικό και μεταξύ ¼-½ της ποσοστιαίας μονάδας στη Ζώνη του Ευρώ, την Ιαπωνία και την Κίνα.

Οι παράγοντες που αιτιολογούν τις αποκλίσεις στην οικονομική ανάκαμψη μεταξύ των χωρών 

Οι διαφορετικές τάσεις στην οικονομική ανάκαμψη, αποδίδονται, σύμφωνα με την Alpha Bank, σε μια σειρά παραγόντων:

• Στο ρυθμό εμβολιασμού του πληθυσμού μιας χώρας.
• Στην έκταση της κρατικής στήριξης στα ευάλωτα νοικοκυριά και στις δοκιμαζόμενες επιχειρήσεις.
• Στο βαθμό εξάρτησης μιας χώρας από συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, όπως ο τουρισμός.
• Στις πολιτικές που ακολουθούνται στα πεδία της δημόσιας υγείας και των εμβολιασμών. Οι χώρες που έχουν εμβολιάσει ταχύτερα τον πληθυσμό τους κατά της νόσου Covid-19 επιτυγχάνουν μέσω αποτελεσματικών στρατηγικών τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, με αποτέλεσμα οι οικονομίες τους να ανακάμπτουν σχετικά γρήγορα.
• Στο βαθμό διασύνδεσης κάθε χώρας με τις διεθνείς προμηθευτικές αλυσίδες και κυρίως εκείνες που σχετίζονται με τις προηγμένες οικονομίες.
• Στις πολιτικές που υιοθετήθηκαν από τους αρμόδιους φορείς άσκησης της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής σε κάθε χώρα.
• Στην δανειακή επιβάρυνση του ιδιωτικού τομέα κάθε χώρας καθώς το μέγεθος του εταιρικού χρέους στις αναδυόμενες και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες διαμορφωνόταν ήδη σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, πριν από το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης, λόγω της εύκολης πρόσβασης πολλών επιχειρήσεων στις διεθνείς αγορές.

Η πρόσβαση στον εμβολιασμό το κλειδί της επιτυχίας

Μέχρι σήμερα έχει καταστεί απολύτως σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρξει ευρεία οικονομική ανάκαμψη χωρίς τον τερματισμό της υγειονομικής κρίσης.Σύμφωνα με την Alpha Bank, η πρόσβαση στον εμβολιασμό αποτελεί το κλειδί για την επιτυχή έκβαση και των δύο. Η άνιση κατανομή των εμβολίων δεν αφήνει μόνο εκατομμύρια άτομα ευάλωτα στον ιό Covid-19, αλλά επιτρέπει, επίσης, την εμφάνιση μεταλλάξεων, οι οποίες καθώς εξαπλώνονται, υποχρεώνουν ακόμη και χώρες με προηγμένα προγράμματα εμβολιασμού να επιβάλουν αυστηρά μέτρα προκειμένου να διαφυλάξουν τη δημόσια υγεία.

Η αντιμετώπιση της πανδημίας έχει αρχίσει να πραγματοποιείται σε διαφορετικές ταχύτητες, καθώς οι πλουσιότερες οικονομίες έχουν πρόσβαση στον εμβολιασμό, ενώ οι οικονομίες χαμηλού εισοδήματος υστερούν.

Είναι ανησυχητικό ότι ένας σημαντικός αριθμός εμβολίων δεν καταλήγει σε αναδυόμενες και χαμηλού εισοδήματος οικονομίες, γεγονός που τις καθιστά οικονομικά ευάλωτες, καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα, συγκριτικά με τις προηγμένες, να στηρίξουν την πληγείσα οικονομική δραστηριότητα.

Συνεπώς, μια ενδεχόμενη αποδυνάμωση της οικονομικής μεγέθυνσης που θα οφείλεται στην εξάπλωση της νόσου θα είναι αρκετά δύσκολο να μετριαστεί, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί περαιτέρω η φτώχεια και ενδεχομένως να προκληθούν σοβαρά ζητήματα χρηματοδότησης, κυρίως του δημόσιου τομέα.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέσω της πρωτοβουλίας ACT (Access to Covid-19 Tools), στοχεύουν να θέσουν τέλος στην πανδημία που πλήττει τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, να περιορίσουν τις μολύνσεις, να ελαχιστοποιήσουν τις ανθρώπινες απώλειες και να επιταχύνουν την οικονομική ανάκαμψη.

Οι δράσεις του ΔΝΤ ύψους 50 δισ. δολαρίων ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα προσθέσουν περίπου 9 τρισ. δολάρια ΗΠΑ στο παγκόσμιο ΑΕΠ έως το 2025, εκ των οποίων το 60% θα κατευθυνθεί στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, ενώ το υπόλοιπο 40% στις ανεπτυγμένες οικονομίες.

Αξίζει να τονιστεί ότι από τα 50 δισ. δολάρια, θα υπάρξει η δυνατότητα για επιδοτήσεις ύψους τουλάχιστον 35 δισ. δολαρίων ενώ το υπόλοιπο του συνολικού σχεδίου χρηματοδότησης -περίπου 15 δισ. δολάρια- θα χρηματοδοτηθεί από τις εθνικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδοτικής διευκόλυνσης των 12 δισ. δολαρίων που προσφέρει η Παγκόσμια Τράπεζα για προγράμματα εμβολιασμών.

Η εμφάνιση αποτελεσματικών εμβολίων κατά της Covid-19 έχει βελτιώσει τις προοπτικές για μια βιώσιμη οικονομική ανάκαμψη σε παγκόσμιο επίπεδο, υπό τον όρο ότι τα εμβόλια θα μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα σε όλο τον κόσμο και οι εφαρμοζόμενες δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές θα εξακολουθήσουν να υποστηρίζουν τη ζήτηση.

Ωστόσο, παραμένει σημαντική η αβεβαιότητα σχετικά με τις βραχυπρόθεσμες εξελίξεις, τα υψηλά επίπεδα λοιμώξεων που καταγράφονται σε ορισμένες χώρες και το ρυθμό με τον οποίο οι οικονομίες και οι τομείς που πλήττονται περισσότερο μπορούν να ανακάμψουν.

Ορισμένοι στοχευμένοι περιορισμοί στην κινητικότητα ενδέχεται να χρειαστεί να διατηρηθούν για ορισμένο χρονικό διάστημα, ιδίως σε διασυνοριακά ταξίδια, γεγονός που θα επηρεάσει τις προοπτικές για πλήρη οικονομική ανάκαμψη σε όλες τις χώρες, ακόμη και σε εκείνες όπου οι εμβολιασμοί προχωρούν με γρήγορο ρυθμό ή στις οποίες ο αριθμός των κρουσμάτων κορωνοϊού είναι σχετικά χαμηλός.