Δόθηκε στη δημοσιότητα η έκθεση του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη, «Μεταρρυθμίσεις Φορολογικής Πολιτικής», η οποία παρέχει συγκριτικές πληροφορίες για τις φορολογικές μεταρρυθμίσεις σε διάφορες χώρες. Παρακολουθεί τις εξελίξεις της φορολογικής πολιτικής με την πάροδο του χρόνου και περιγράφει τις πιο πρόσφατες τάσεις μεταρρυθμίσεων.

Η φετινή έκδοση επικεντρώνεται σε φορολογικές μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν ή ανακοινώθηκαν κατά το ημερολογιακό έτος 2024 σε 86 δικαιοδοσίες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η οποία σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ το 2024, κινήθηκε σε τρεις κύριους άξονες φορολογικής πολιτικής: τις κοινωνικές εισφορές, τη φορολογία ακινήτων και τη σύνδεση φορολογίας με περιβαλλοντικούς και τουριστικούς στόχους.

Καμπή στη φορολογία

Με το 2023 να σηματοδοτεί μια καμπή μακριά από τα εκτεταμένα μέτρα φορολογικών ελαφρύνσεων που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της επακόλουθης περιόδου πληθωρισμού, αυτή η τάση παγιώθηκε το 2024 με έναν συνδυασμό αυξήσεων συντελεστών και στοχευμένων φορολογικών ενισχύσεων σε όλους τους βασικούς τύπους φόρων. Υψηλά επίπεδα χρέους σε συνδυασμό με σημαντικές αναδυόμενες δαπάνες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, τη γήρανση του πληθυσμού και, σε ορισμένες χώρες, την αυξημένη αμυντική δαπάνη, σήμαιναν ότι δικαιοδοσίες όλων των εισοδηματικών επιπέδων υιοθέτησαν στρατηγικές για την κινητοποίηση περισσότερων εσόδων. Ορισμένες επέλεξαν να αυξήσουν τους τυπικούς συντελεστές φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων (ΦΕΝΠ) ή φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων (ΦΕΦΠ), καθώς και φόρους που σχετίζονται με την υγεία και το περιβάλλον. Άλλες ακολούθησαν πιο στοχευμένες προσεγγίσεις για την αύξηση των φορολογικών εσόδων, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής προσωρινών ή μόνιμων φόρων υπερκερδών ή πρόσθετων επιβαρύνσεων. Αυτά τα μέτρα ποικίλλουν ως προς το εύρος τους, με ορισμένες χώρες να τα επιβάλλουν σε συγκεκριμένους τομείς, σε ιδιαίτερα κερδοφόρες επιχειρήσεις ή απευθείας στα ίδια τα υπερκέρδη.

Οι αναφορές στην Ελλάδα

  • Πολλές χώρες εισήγαγαν ευνοϊκές φορολογικές διατάξεις για ορισμένα είδη εισοδήματος ή μπόνους. Η Ελλάδα εισήγαγε φορολογική απαλλαγή για φιλοδωρήματα έως 300 ευρώ το μήνα.
  • Ένας μικρός αριθμός χωρών χρησιμοποίησε στοχευμένα κίνητρα ΦΠΑ για την υποστήριξη συγκεκριμένων τομέων. Η Ελλάδα εισήγαγε το 22% στις αμοιβές των ιατρών που υπηρετούν.
  • Τρεις χώρες (Χιλή, Ελλάδα και Περού) εισήγαγαν φορολογικά μέτρα που αποσκοπούν στην αύξηση της συμμόρφωσης. Η Ελλάδα εισήγαγε εκπτώσεις για τους φορολογούμενους που καταβάλλουν τον οφειλόμενο φόρο τους έως την προθεσμία για την πρώτη δόση. Μπορεί να εφαρμοστεί έκπτωση από 2% έως 4%  στο συνολικό ποσό του φόρου και σε άλλες βεβαιωμένες οφειλές, ανάλογα με την ημερομηνία υποβολής της φορολογικής δήλωσης.
  • Η Ελλάδα προέβη σε αρκετές σημαντικές αναθεωρήσεις στη φορολογία των αυτοαπασχολούμενων. Κατάργησε την εισφορά επαγγελματιών για τους αυτοαπασχολούμενους. Προσάρμοσε επίσης τη μέθοδο υπολογισμού του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος των ελεύθερων επαγγελματιών σε σύγκριση με τον μισθό του υψηλότερα αμειβόμενου εργαζομένου, έτσι ώστε το φορολογητέο ποσό να μειώνεται σε ορισμένες περιπτώσεις. Τέλος, η Ελλάδα εισήγαγε μείωση 50% του τεκμαρτού εισοδήματος των αυτοαπασχολούμενων που κατοικούν σε δήμους με λιγότερους από 1.500 κατοίκους.
  • Η Ελλάδα και το Λουξεμβούργο εισήγαγαν αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος από ακίνητα με σκοπό την άμβλυνση των πιέσεων στην αγορά κατοικίας. Στην Ελλάδα, εισήχθη τριετής φορολογική απαλλαγή για το εισόδημα από την ενοικίαση ακίνητης περιουσίας που είχε προηγουμένως κηρυχθεί κενή ή ήταν διαθέσιμη μόνο
    για βραχυπρόθεσμη μίσθωση. Η Ελλάδα παρέτεινε επίσης την προσωρινή αναστολή της φορολογίας κεφαλαιακών κερδών από συναλλαγές ακινήτων.
  • Η Ελλάδα αύξησε τις ασφαλιστικές εισφορές για τους αυτοαπασχολούμενους κατά 2,7%.
  • Πολλές χώρες στόχευσαν επίσης στην τόνωση των επενδύσεων και στην τόνωση της ανάπτυξης μέσω νέων ή πιο γενναιόδωρων φορολογικών κινήτρων. Η Ελλάδα ενίσχυσε τα φορολογικά κίνητρά της για τους angel investors για την τόνωση της χρηματοδότησης νεοσύστατων επιχειρήσεων και της καινοτομίας. Το μέγιστο ποσό έκπτωσης από το φορολογητέο εισόδημα τριπλασιάστηκε – από 300.000 ευρώ σε 900.000 ευρώ – καλύπτοντας έως και 50% του κεφαλαίου που επενδύεται σε νεοσύστατες επιχειρήσεις.
  • Αρκετές δικαιοδοσίες έχουν εισαγάγει φορολογικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην υποστήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και στην ενίσχυση της επιχειρηματικής ανάπτυξης. Η Ελλάδα μείωσε το ελάχιστο όριο μετοχικού κεφαλαίου για τις νεοσύστατες συνεργασίες ΜΜΕ από 125.000 ευρώ σε 100.000 ευρώ για να εξασφαλίσει φορολογική απαλλαγή 30% επί των κερδών, ενώ παράλληλα εισήγαγε τη δυνατότητα για τις ΜΜΕ να μεταφέρουν φορολογικές ζημίες από επιχειρηματικούς μετασχηματισμούς.
  • Εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική διακύμανση μεταξύ των χωρών στο μερίδιο των φορολογικών εσόδων που προέρχονται από αγαθά και υπηρεσίες.  Αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας, της Εσθονίας και της Τουρκίας, παρουσίασαν αυξήσεις στο μερίδιο των φόρων επί αγαθών και υπηρεσιών από το 2000, ενώ άλλες, όπως η Κορέα και η Νορβηγία, έχουν δει σημαντικές μειώσεις.
  • Μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ χρησιμοποιήθηκαν επίσης για τη στήριξη του τουριστικού τομέα και συναφών επιχειρήσεων, όπως τα εστιατόρια. Τον Ιανουάριο του 2024, η Ελλάδα παρέτεινε έως τις 30 Ιουνίου 2024 την εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή 13% σε υπηρεσίες που παρέχονται από εστιατόρια, καφετέριες και παρόμοιες επιχειρήσεις, εξαιρουμένων των νυχτερινών κέντρων, εκτός από την προμήθεια ορισμένων ποτών.
  • Η προσωρινή εφαρμογή μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ θεωρήθηκε από ορισμένες κυβερνήσεις ως ένας γρήγορος τρόπος αντιμετώπισης των αυξανόμενων τιμών σε τομείς που θεωρούνται ουσιώδεις για τον πληθυσμό.  Στην Ελλάδα, το προσωρινό καθεστώς αναστολής ΦΠΑ που εισήχθη το 2020 έχει παραταθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
  • Το 2024, αρκετές χώρες επικαιροποίησαν τη νομοθεσία τους περί ΦΠΑ για τη βελτίωση της είσπραξης του ΦΠΑ στο ψηφιακό εμπόριο. Στην Ελλάδα, από την 1η Ιανουαρίου 2024, οι νομικές οντότητες που ενοικιάζουν ένα ή περισσότερα ακίνητα και τα άτομα που ενοικιάζουν περισσότερα από δύο ακίνητα για βραχυπρόθεσμη διαμονή (π.χ. μέσω ψηφιακών πλατφορμών) υπόκεινται πλέον στον συντελεστή ΦΠΑ 13%.
  • Οι φόροι που σχετίζονται με τον τουρισμό συνέχισαν να αυξάνονται, χάρη σε περιβαλλοντικούς στόχους και στόχους αύξησης εσόδων. Η Ελλάδα αύξησε τους συντελεστές για το τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση, ενώ η Ισλανδία εισήγαγε ένα νέο τέλος υποδομής για τους τουρίστες που φτάνουν με διεθνή κρουαζιερόπλοια και αύξησε τον συντελεστή φόρου διανυκτέρευσης.
  • Αρκετές δικαιοδοσίες μείωσαν τους επαναλαμβανόμενους φόρους επί των ακίνητων περιουσιακών στοιχείων για να μειώσουν τη φορολογική επιβάρυνση στα νοικοκυριά και σε ορισμένες επιχειρήσεις. Η Ελλάδα διπλασίασε την φορολογική έκπτωση επί των φόρων ακίνητης περιουσίας για τα άτομα που ασφαλίζουν τα ακίνητά τους αξίας έως 500.000 ευρώ έναντι σεισμών, πυρκαγιών και πλημμυρών στο 20%.

Συγκρίσεις

Όπως αναφέρει ο ΟΟΣΑ, η Ελλάδα προχώρησε σε ρυθμίσεις που μείωσαν τη φορολογική βάση για το εισόδημα από ενοίκια, με στόχο να ελαφρυνθεί το φορολογικό βάρος σε ιδιοκτήτες και να περιοριστεί η επιβάρυνση των ενοικιαστών. Στον τομέα της περιβαλλοντικής φορολογίας, η χώρα επέλεξε να αυξήσει τον τουριστικό φόρο υπέρ της “κλιματικής κρίσης και ανθεκτικότητας”, συνδέοντας άμεσα τη φορολογία με στόχους ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική αλλαγή και στην ανάγκη ενίσχυσης της δημόσιας χρηματοδότησης για τέτοιου είδους δράσεις.

Σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη, η Ελλάδα κινήθηκε σε παρόμοια κατεύθυνση όσον αφορά τις κοινωνικές εισφορές, αφού και πολλές άλλες χώρες αύξησαν τις εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών για να στηρίξουν τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών τους συστημάτων. Επίσης, η Ελλάδα συντάσσεται με τη γενικότερη ευρωπαϊκή στροφή προς μεγαλύτερη έμφαση στους περιβαλλοντικούς φόρους και την πράσινη μετάβαση. Ωστόσο, διαφοροποιείται ως προς τη φορολογία των ακινήτων, καθώς σε άλλες χώρες υπήρξαν περισσότεροι περιορισμοί στις ελαφρύνσεις και αυξήσεις σε φόρους ιδιοκτησίας, ενώ στην Ελλάδα η τάση ήταν ελαφρυντική. Στην Ευρωζώνη παρατηρήθηκε επίσης σημαντική ανατροπή στη μακροχρόνια πολιτική μείωσης των εταιρικών συντελεστών, με πολλές κυβερνήσεις να προχωρούν σε αυξήσεις στη φορολογία των επιχειρήσεων. Στην Ελλάδα δεν καταγράφονται αντίστοιχες μεταβολές, γεγονός που δείχνει μια πιο περιορισμένη εστίαση σε αυτό το πεδίο.

Διαβάστε ακόμη: