Η παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη συνεχίζεται, παρόλο που η πανδημία αναζωπυρώνεται. Οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ ανεπτυγμένων και αναδυόμενων οικονομιών που χάραξε ο COVID-19 φαίνονται πιο επίμονες ενώ οι βραχυπρόθεσμες αποκλίσεις αναμένεται να αφήσουν διαρκή αποτυπώματα στις μεσοπρόθεσμες επιδόσεις.
Σύμφωνα με σχετική ανάλυση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, οι κύριοι παράγοντες που προκαλούν τις διαφορές είναι η πρόσβαση στα εμβόλια και η έγκαιρη στήριξη από την οικονομική πολιτική. Η ταχεία εξάπλωση της μετάλλαξης Δέλτα και η εμφάνιση της Όμικρον έχουν αυξήσει την αβεβαιότητα σχετικά με το πόσο γρήγορα μπορεί να ξεπεραστεί η πανδημία.
Παράλληλα, έχουν αυξηθεί οι τιμές της ενέργειας, των πρώτων υλών και των τροφίμων, ενώ έχουν παρατηρηθεί και περιορισμοί στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες αυξάνοντας τις τιμές σε διαρκή καταναλωτικά αγαθά. Ο πληθωρισμός στις χώρες του ΟΟΣΑ αναμένεται να κορυφωθεί σε επίπεδα κοντά στο 5% στα τέλη του 2021 και στις αρχές του 2022 και έκτοτε θα αρχίσει να αποκλιμακώνεται με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί σε περίπου 3,5% στα τέλη του 2022 και σε 3% στα τέλη του 2023.
Οι επιπτώσεις των ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων επηρεάζουν πρωτίστως τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα και ταυτόχρονα καθιστούν πιο αβέβαιες τις προοπτικές καθώς η άνοδος του πληθωρισμού σε τόσο πρώιμο στάδιο ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας από την πανδημία περιπλέκει και την άσκηση νομισματικής πολιτικής. Ενδεικτικά, ήδη μεγάλες κεντρικές τράπεζες έχουν αρχίσει είτε να επιλέγουν μια πιο συσταλτική νομισματική πολιτική (πχ στο Ηνωμένο Βασίλειο) είτε σταδιακά να αποσύρουν τα επεκτατικά μέτρα νομισματικής πολιτικής (πχ στις ΗΠΑ). Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) επιβεβαίωσε πρόσφατα τη διακοπή του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω της πανδημίας (PEPP) τον Μάρτιο του 2022.
Η αβεβαιότητα ως προς την πορεία της οικονομικής δραστηριότητας εντοπίζεται σε κινδύνους τόσο προς τη θετική όσο και την αρνητική πλευρά:
Προς τη θετική πλευρά:
Η ταχύτερη παραγωγή και διανομή των εμβολίων και η ανάπτυξη νέων, πιο αποτελεσματικών. Μεγάλες ποσότητες νέων προμηθειών εμβολίων αναμένεται να είναι διαθέσιμες τους επόμενους μήνες, τόσο όσον αφορά την παραγωγή υπαρχόντων εμβολίων όσο και την ανάπτυξη νέων. Επιπλέον, χώρες με μεγάλα αποθέματα αχρησιμοποίητων εμβολίων έχουν δεσμευτεί να τα δωρίσουν. Ένας ταχύτερος ρυθμός εμβολιασμών θα είχε άμεσο θετικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα.
Η αύξηση της παραγωγικότητας: Η πανδημία έχει επιταχύνει τις αλλαγές σε πολλούς τομείς της οικονομίας μέσω της μεγαλύτερης αυτοματοποίησης και του μετασχηματισμού των χώρων εργασίας που μπορούν να βασίζονται περισσότερο σε τεχνολογικές πλατφόρμες για την εξ αποστάσεως εκτέλεση εργασιών. Η αύξηση της παραγωγικότητας θα μπορούσε να επιταχυνθεί ως αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών στα συστήματα παραγωγής, διανομής και πληρωμών.
Προς την αρνητική πλευρά:
H εμφάνιση πιο μεταδοτικών παραλλαγών του κορωνοϊού θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω την εξάπλωση της πανδημίας, καθυστερώντας την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας. Αυτό επιδεινώνεται από τα εμπόδια στην παγκόσμια διανομή εμβολίων σε φτωχότερες χώρες και τα υψηλά επίπεδα διστακτικότητας εμβολιασμού σε ανεπτυγμένες χώρες.
Η διαταραχή στις εφοδιαστικές αλυσίδες και η αύξηση των τιμών της ενέργειας και των μεταφορών μπορεί να δημιουργήσει ανατροφοδοτούμενο πληθωρισμό και να ασκήσει δημοσιονομικές πιέσεις για την αντιστάθμιση των απωλειών της αγοραστικής δύναμης.
Η ταχύτερη από την αναμενόμενη εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής στις προηγμένες οικονομίες, εξαιτίας των πληθωριστικών πιέσεων, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ξαφνική σύσφιξη των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών συνθηκών. Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες με μεγάλο χρέος σε ξένο νόμισμα και αυξημένες χρηματοδοτικές ανάγκες θα είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες.
Με δεδομένη την υπερτίμηση των περιουσιακών στοιχείων λόγω χαμηλών επιτοκίων, το κλίμα θα μπορούσε να μεταβληθεί απότομα λόγω των δυσμενών ειδήσεων για την πανδημία ή των εξελίξεων σχετιζόμενων με την εφαρμοζόμενη πολιτική. Ομοίως, μεγάλης κλίμακας άτακτες εταιρικές χρεοκοπίες ή αναδιάρθρωση, για παράδειγμα στον τομέα των ακινήτων της Κίνας, θα μπορούσε να έχει ευρεία απήχηση στις αγορές.
Η διεύρυνση των ανισοτήτων, η απογοήτευση για την διαχείριση της πανδημίας, η αύξηση των τιμών των τροφίμων, η αργή ανάπτυξη της απασχόλησης και η μακροχρόνια διάβρωση της εμπιστοσύνης στους κυβερνητικούς θεσμούς μπορούν να υπονομεύσουν την πολιτική σταθερότητα και να επιβραδύνουν την ανάκαμψη.
