Οι προσπάθειες της κυβέρνησης και ειδικά του αρμόδιου για το χρηματοπιστωτικό σύστημα υφυπουργού Οικονομικών Γ. Ζαββού, να «αναμορφώσει» το κανονιστικό πλαίσιο στη λειτουργία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, έχουν δημιουργήσει πρωτοφανείς εντάσεις και αναταραχές στο προσωπικό της Επιτροπής, πού προχωράει ήδη σε απεργιακές κινητοποιήσεις, με άγνωστες ακόμη συνέπειες για την ορθή λειτουργία του εποπτικού και ελεγκτικού μηχανισμού της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.

Kίνδυνος αποδιοργάνωσης στη λειτουργία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς

Ο βασικότερος λόγος είναι ότι, αν υλοποιηθούν οι προτάσεις Ζαββού, τότε ο κίνδυνος αποδιοργάνωσης και κατάλυσης της ανεξαρτησίας της Αρχής είναι κάτι παραπάνω από σίγουρος.

Πιο συγκεκριμένα, η κυβέρνηση συγκρότησε, με μεγάλη καθυστέρηση, Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή, για την αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, υπό την προεδρία του καθηγητή Παναγιώτη Τριδήμα, αποτελούμενη από διάφορους «ειδικούς», πού μόνο θεωρητική και ακαδημαϊκή προσέγγιση των θεμάτων της κεφαλαιαγοράς διαθέτουν και με τη συμμετοχή μόνο τριών στελεχών της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς!

Το σχέδιο νόμου, που παρουσίασε η εν λόγω νομοπαρασκευαστική επιτροπή και οδεύει προς ψήφιση στο Κοινοβούλιο, ουσιαστικά διαλύει την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και την καθιστά ακόμη μία υπηρεσία του υπουργείου Οικονομικών, δίνοντας υπερεξουσίες στον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών και καταλύοντας τον ανεξάρτητο και αδιάβλητο χαρακτήρα της.

Αντίθετη με πολλά σημεία του σχεδίου νόμου είναι και η διοίκησή της, που έχει υποβάλλει πολλές παρατηρήσεις, οι οποίες δεν συμπεριελήφθησαν στο τελικό κείμενο. Σύμφωνα με πληροφορίες, η πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Βασιλική Λαζαράκου είναι αποφασισμένη να θέσει τις τεκμηριωμένες αντιρρήσεις της υπόψη του ίδιου του πρωθυπουργού, προκειμένου να προστατευθεί η ανεξαρτησία και το κύρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.

O υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Ζαββός, από την πλευρά του, σημειώνει ότι: «Θα πρέπει και ο επόπτης να διαθέτει ένα σύγχρονο πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης που θα αποτυπώνεται σε ένα νέο Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας αλλά και σε ένα πλήρως αναθεωρημένο πλαίσιο για τη ρύθμιση και τη λειτουργία της ίδιας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Μια Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή αποτελούμενη από διακεκριμένους επιστήμονες διεθνούς εμβέλειας έχει αναλάβει να εκπονήσει την πρόταση της μεταρρύθμισης του νόμου, την οποία και θα υποβάλει στο υπουργείο εντός των ημερών. Η μεταρρύθμιση αυτή αποτελεί μία από τις δεσμεύσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης που πρέπει να υλοποιηθεί μέχρι το τέλος αυτής της χρονιάς».

Προβληματική και καινοφανής για τα ευρωπαϊκά δεδομένα δομή

Όμως, το σχέδιο που παρουσιάσθηκε από τον πρόεδρο της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής δεν έχει καμία σχέση με τις βαρύγδουπες εξαγγελίες του κ. Ζαββού και των εκλεκτών του στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή, ενώ οι επικριτές του διατείνονται ότι επιχειρείται μια προβληματική και καινοφανής για τα ευρωπαϊκά δεδομένα δομή με παράλληλη κατάλυση της ανεξαρτησίας της Επιτροπής.

Ειδικότερα, έμπειρα και καταξιωμένα στελέχη της ελληνικής κεφαλαιαγοράς έλεγαν στο radar.gr ότι:

Ο προτεινόμενος διαχωρισμός των ρυθμιστικών και κατασταλτικών αρμοδιοτήτων, με τη δημιουργία δύο ξεχωριστών δομών μέσα στην Επιτροπή, δεν υπάρχει σε καμία άλλη αντίστοιχη Αρχή στην Ευρώπη και θα δημιουργήσει στην πράξη τεράστια προβλήματα, αποδιοργανώνοντας τη λειτουργία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και προκαλώντας σοβαρές εμπλοκές στους ελέγχους.

Όπως επιμένουν, η ελεγκτική δραστηριότητα θα παραλύσει, κάτι που γεννά σοβαρά ερωτήματα για τη σκοπιμότητα των μεταρρυθμίσεων αυτών, όταν όλοι αντιλαμβάνονται ότι στόχος θα έπρεπε να είναι η βελτίωση των ελεγκτικών λειτουργιών, ιδιαίτερα μετά από σειρά κατάφωρης παραβίασης της χρηματιστηριακής νομοθεσίας από εταιρίες, όπως η Folli Follie, κ.α., που τραυμάτισαν σοβαρά την αξιοπιστία του Χρηματιστηρίου και της εποπτικής Αρχής στο παρελθόν.

Από ανεξάρτητη εποπτική Αρχή… υπηρεσία του υπουργείου Οικονομικών

Οι προθέσεις του κ. Ζαββού κατατείνουν στη μετατροπή της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς από ανεξάρτητη εποπτική Αρχή σε υπηρεσία του υπουργείου Οικονομικών. Χαρακτηριστικά, δίνεται η δυνατότητα στον υπουργό Οικονομικών να «υποβάλει στρατηγικές προτάσεις και να παρέχει οδηγίες στην Αρχή, σχετικά με το στρατηγικό σχεδιασμό για την υλοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής σε ζητήματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων της Αρχής ως και σε εξαιρετικές περιστάσεις». 

Εκπρόσωποι των εργαζομένων τονίζουν ότι δεν υπάρχει προηγούμενο νομοθετικής ρύθμισης, που να προβλέπει ότι ανεξάρτητη εποπτική αρχή θα εφαρμόζει κυβερνητική πολιτική, ενώ η διατύπωση περί «εξαιρετικών περιστάσεων» αφήνει πολλά περιθώρια ερμηνείας, σχετικά με το αν αποτελεί νομιμοποιητικό πλαίσιο υπουργικών παρεμβάσεων ακόμη και σε ελέγχους για παραβιάσεις της χρηματιστηριακής νομοθεσίας.

Η ανεξαρτησία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είναι η βάση για αδιάβλητους ελέγχους στα εποπτευόμενα φυσικά και νομικά πρόσωπα, προκειμένου να προστατευθεί το επενδυτικό κοινό και επικρατεί ασφάλεια στους επενδυτές του ελληνικού χρηματιστηρίου. Η κυβέρνηση οφείλει να αντιμετωπίσει πιο σοβαρά τέτοιους θεσμούς και να περιορίσει την υπεροψία του υφυπουργού της και των επιλογών του.

Η επιστολή του Συλλόγου Εργαζομένων

 Σε επιστολή του Συλλόγου Εργαζομένων της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς προς τον υπουργό Οικονομικών, Χρήστο Σταϊκούρα, τον υφυπουργό, Γιώργο Ζαββό, την πρόεδρο της Επιτροπής, Β. Λαζαράκου με κοινοποίηση και στο Μέγαρο Μαξίμου, τονίζονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

Ο τρόπος λειτουργίας της επιτροπής, της οποίας ο αριθμός συνεδριάσεων ήταν ελάχιστος για τη σημαντικότητα του υπό επεξεργασία εγχειρήματος, έθετε ερωτηματικά ως προς την επάρκεια επεξεργασίας των δεδομένων, προκειμένου μετά την προσεκτική αξιολόγησή τους να προχωρήσει ο διάλογος αναφορικά με τον πλέον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισής τους.

Η ίδια η σύνθεση της επιτροπής σε καμία περίπτωση δεν αποτελούσε εχέγγυο ύπαρξης εξειδικευμένων γνώσεων εποπτείας από τα μέλη της, καθώς, πλην των τριών μόνο μελών από την Ε.Κ., τα υπόλοιπα μέλη δεν διέθεταν καμία εμπειρία σχετική με τον τρόπο εποπτείας που εφαρμόζεται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο στον άκρως εξειδικευμένο χώρο της κεφαλαιαγοράς.

Τεράστια και χρόνια προβλήματα στη λειτουργία της επιτροπής κεφαλαιαγοράς

Από το τελικό σχέδιο διατάξεων που υποβλήθηκε προς έγκριση στα μέλη της επιτροπής από τον πρόεδρό της, με ελάχιστη προθεσμία υποβολής παρατηρήσεων, διαπιστώσαμε ότι πρόκειται για πρόχειρη, αποσπασματική, αναιτιολόγητη και ανεφάρμοστη παράθεση διατάξεων, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν προσεγγίζουν τα τεράστια και χρόνια προβλήματα λειτουργίας της Ε.Κ., ενώ, αντιθέτως, θα δημιουργήσουν άμεσα κίνδυνο πλήρους αποδιοργάνωσης της λειτουργίας μας.

Η προσέγγιση του σχεδίου των διατάξεων αυτών σε καμία περίπτωση δεν τροποποιεί το υφιστάμενο μοντέλο εποπτείας, παρά τις πολύ καίριες και σχετικές παρατηρήσεις της έκθεσης Πισσαρίδη περί των πλέον σύγχρονων μοντέλων εποπτείας, αλλά δημιουργεί ένα καινοφανές σύστημα δύο διοικητικών οργάνων που πλαισιώνονται από πολυάριθμες επιτροπές εμπειρογνωμόνων, μέσα από ένα περίπλοκο σύστημα λειτουργίας, χωρίς προφανή στόχευση και αιτιολόγηση, που όμοιό του δεν υφίσταται σε καμία άλλη ευρωπαϊκή εποπτική Αρχή.

Η λειτουργία των ομόλογων ευρωπαϊκών Αρχών δεν περιλαμβάνει διαφορετικά όργανα διοίκησης, αλλά επιτροπές που λειτουργούν συμπληρωματικά με το όργανο διοίκησής τους, με στόχο την πρόληψη σύγκρουσης συμφερόντων κατά το στάδιο της επιβολής κυρώσεων.

Αδικαιολόγητες καθυστερήσεις

Για την εφαρμογή του νέου οργανωτικού συστήματος θα απαιτηθεί η δημιουργία επιπλέον οργάνων και θέσεων συμβούλων, στους οποίους θα ανατεθούν απευθείας μάλιστα καθήκοντα. Η προσέγγιση αυτή δεν θα συμβάλλει στην αποτελεσματική λειτουργία της Ε.Κ., τουναντίον θα δημιουργήσει αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, λόγω της αύξησης του διοικητικού φόρτου, ενώ θα επιφέρει επιπλέον οικονομικό κόστος, δυσανάλογο της ελληνικής πραγματικότητας.

Η πλέον βασική επισήμανση αφορά στην απροκάλυπτη κατάλυση της ανεξαρτησίας που πρέπει να διέπει την Ε.Κ., η οποία αν και συστήνεται, σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, ως Αρχή που απολαύει λειτουργικής ανεξαρτησίας, τούτο αποδομείται παντελώς σε πολυάριθμα σημεία του σχεδίου διατάξεων. Ενδεικτικά και μόνο αναφέρουμε ότι προβλέπεται η δυνατότητα του υπουργού Οικονομικών να «υποβάλει στρατηγικές προτάσεις και να παρέχει οδηγίες στην Αρχή σχετικά με το στρατηγικό σχεδιασμό για την υλοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής σε ζητήματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων της Αρχής ως και σε εξαιρετικές περιστάσεις»!

Οι προβλεπόμενες δε περιπτώσεις άρσης του απορρήτου, της έγκρισης των κανονισμών λειτουργίας και του ελέγχου του εν γένει τρόπου λειτουργίας άμεσα ή έμμεσα από τον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών, συντείνουν στην πλήρη εξάρτηση της λειτουργίας της Ε.Κ. από τα κυβερνητικά όργανα.

Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές αρχές που διέπουν τη λειτουργία των Αρχών εποπτείας κεφαλαιαγορών, είναι απολύτως ασύμβατη κάθε δυνατότητα επέμβασης των κυβερνητικών στελεχών στο έργο τους, ενώ η λογοδοσία υφίσταται μόνο στο αρμόδιο όργανο, δηλαδή το Κοινοβούλιο. Στο πλαίσιο αυτό υφίσταται άμεσος κίνδυνος για την ελληνική οικονομία, καθώς οι σχετικές αξιολογήσεις που διενεργούνται από τους αρμόδιους προς τούτο φορείς θα είναι στο εξής αρνητικές, με τις όποιες συνέπειες για τη χώρα.

Απαξιώνεται η εξειδικευμένη και πολυετής εμπειρία

Με τις διατάξεις αυτές αγνοείται και απαξιώνεται η εξειδικευμένη και πολυετής εμπειρία του υφιστάμενου προσωπικού της Ε.Κ., η οποία ήταν προαπαιτούμενη για την πρόσληψή του, δεδομένου ότι ανατίθεται επί της ουσίας σε τρίτους, υποδεικνυόμενους από τον Υπουργό Οικονομικών, η αξιολόγηση της επιστημονικής επάρκειας του υφιστάμενου προσωπικού της Ε.Κ., το οποίο στηρίζει σθεναρά την τελευταία δύσκολη δεκαετία την ελληνική οικονομία, χωρίς τους αναγκαίους εποπτικούς πόρους, μέσα και εργαλεία, αναφορικά με το αν θα παραμείνει ή όχι στην Ε.Κ. 

Η εν λόγω δε αξιολόγηση προβλέπεται να διενεργηθεί κατά παρέκκλιση κάθε γενικών και ειδικών διατάξεων, χωρίς να προβλέπονται σχετικά κριτήρια και εφαρμοστέες διαδικασίες, δημιουργώντας σωρεία αντικινήτρων για την εφεξής άσκηση των καθηκόντων του υφιστάμενου προσωπικού της Ε.Κ. και γεννώντας επιπλέον ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα τελικά των εκπονούμενων διατάξεων.