Η αδιάκοπη άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας μετατρέπει πλέον τους καύσωνες, τις πυρκαγιές και τις ασθένειες σε συστημική απειλή για την υγεία και τη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Επιστημονικές προβλέψεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: αν δεν υπάρξει άμεση και συντονισμένη δράση για την επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής, η Ευρώπη ενδέχεται να μετρά εκατομμύρια θανάτους από θερμικό στρες έως το τέλος του αιώνα.

Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, ο ανθρώπινος οργανισμός δεν έχει τη φυσική ικανότητα να αντέχει σε ακραία επίπεδα θερμότητας, ενώ νεότερες μελέτες δείχνουν ότι η θερμοαντοχή του είναι χαμηλότερη απ’ ό,τι πίστευαν μέχρι πρόσφατα.

Υψηλές θερμοκρασίες: Ο homo sapiens μετατρέπεται σε homo καύσωνας

Ο καθηγητής Τέλμο Πιεβάνι από το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα, σε συνέντευξή του στην Corriere della Sera, περιγράφει τον σύγχρονο άνθρωπο ως ένα βιολογικό ον που δεν έχει ακόμα εξελιχθεί για να αντέχει τις θερμοκρασίες του μέλλοντος. «Η εξέλιξη απαιτεί χιλιετίες. Εμείς δεν έχουμε χρόνο», δηλώνει χαρακτηριστικά.

Ο άνθρωπος ζει περίπου 12.000 χρόνια σε σχετικά σταθερό κλίμα, με διακυμάνσεις μόλις 1–1,5 βαθμού. Αυτό, όμως, αλλάζει ραγδαία. «Για πρώτη φορά στην ιστορία του πλανήτη, βλέπουμε τόσο απότομη μεταβολή χωρίς τον απαραίτητο χρόνο προσαρμογής», εξηγεί. «Από τη δεκαετία του 1950, η υπερθέρμανση συσσωρεύεται και σήμερα φτάνουμε στο όριο – και μάλιστα με εκθετικό ρυθμό».

Καμία γενετική αντίσταση στην υπερθέρμανση – μόνο σχεδιαστική επιβίωση

Ερωτηθείς αν η γενετική τροποποίηση θα μπορούσε να προσφέρει λύση, ο Πιεβάνι είναι κατηγορηματικός: «Θα χρειαστούν χιλιετίες. Ο άνθρωπος αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε δυσπροσαρμοστική φάση». Το περιβάλλον αλλάζει πολύ πιο γρήγορα από την ικανότητα του οργανισμού να ανταποκριθεί βιολογικά.

Ο μόνος δρόμος, υπογραμμίζει, είναι η αλλαγή των πόλεων και των υποδομών μας. Η θερμοκρασία στις σύγχρονες τσιμεντουπόλεις μπορεί να μειωθεί έως και 10 βαθμούς Κελσίου, εφόσον αντικατασταθούν οι σκληρές επιφάνειες (σκυρόδεμα, άσφαλτος) με πράσινες ζώνες και υλικά ψυχρής επίστρωσης.

Πόλεις βαμμένες λευκές και μισοθαμμένα σπίτια

«Αν θέλουμε να επιβιώσουμε, πρέπει να επανασχεδιάσουμε το περιβάλλον», τονίζει ο καθηγητής, προτείνοντας μοντέλα όπως λευκά κτίρια, υπόγεια δροσερά σπίτια, αλλά και ενίσχυση των δημόσιων υποδομών για την προστασία των ηλικιωμένων, των παιδιών και των πιο ευάλωτων ομάδων.

Ταυτόχρονα, τονίζει ότι η κλιματική κρίση ενισχύει τις κοινωνικές ανισότητες: οι φτωχότεροι πλήττονται περισσότερο, με τη ζέστη να γίνεται παράγοντας φτώχειας και κοινωνικής περιθωριοποίησης.

Η προσαρμογή είναι αναπόφευκτη, λέει, αλλά το κόστος θα είναι βαρύ, τόσο σε ανθρώπινες ζωές όσο και σε κοινωνικό ιστό. Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν θα δράσουμε, αλλά αν θα το κάνουμε έγκαιρα.

Διαβάστε ακόμη: