Είναι άνοιξη του 1943 και οι Γερμανοί κατακτητές μεταφέρουν εκατοντάδες Εβραίους άνδρες από την Θεσσαλονίκη όπου διαμένουν στο εργοτάξιο καταναγκαστικής εργασίας στην Καρυά Φθιώτιδας για να κατασκευάσουν μια παρακαμπτήριο γραμμή στην κυρίως σιδηροδρομική αρτηρία Αθήνας-Θεσσαλονίκης, με σκοπό να εξυπηρετούνται καλύτερα τα τρένα της Βέρμαχτ. Οι συνθήκες διαβίωσης είναι άθλιες, η δουλειά ασταμάτητη και οι κακουχίες τόσες ώστε πολλοί δεν αντέχουν και αφήνουν εκεί την τελευταία τους πνοή. Άλλοι πάλι δολοφονούνται εν ψυχρώ από επιστάτες και φρουρούς…»

Η άγνωστη αυτή πτυχή της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, έρχεται στο φως μέσα από την έκθεση με τίτλο «Καρυά 1943. Καταναγκαστική εργασία και Ολοκαύτωμα», που εγκαινιάζεται αύριο, Πέμπτη, στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς και θα λειτουργεί παράλληλα με άλλη μικρότερη έκθεση στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος και περιέχει εκθεσιακό υλικό, πληροφορίες για το πρόγραμμα, πολυμεσικό περιεχόμενο, αυθεντικά ευρήματα από το εργοτάξιο της Καρυάς και συνοδεύεται από εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές τάξεις και ομάδες επισκεπτών.

Σήμερα η Καρυά είναι ένας εγκαταλελειμμένος σιδηροδρομικός σταθμός που βρίσκεται ανάμεσα σε Λιανοκλάδι και Δομοκό. Στον έρημο αυτό τόπο, όμως, πριν δεκαετίες γράφτηκε μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα. Οι πηγές και τα τεκμήρια για όσα τραγικά συνέβησαν εκεί ήταν ελάχιστες γι΄ αυτό και η δραματική αυτή ιστορία δεν είχε ειπωθεί.

Μέχρι που ο συλλέκτης Ανδρέας Ασσαέλ, γιος Εβραίου επιζώντα από την Θεσσαλονίκη, εντόπισε, το 2002, σε μια υπαίθρια αγορά στο Μόναχο, μια πλούσια συλλογή 80 φωτογραφιών ενός Γερμανού πολιτικού μηχανικού που είχε υπηρετήσει στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Κατοχής ως αξιωματικός της παραστρατιωτικής Οργάνωσης Τοντ και υπήρξε υπεύθυνος πολλών κατασκευαστικών έργων, μεταξύ αυτών και η στην Καρυά.

Με βάση αυτό το σημαντικό υλικό στήθηκε η έκθεση για την ολοκλήρωση της οποίας, όμως, χρειάστηκε να γίνουν μακροχρόνιες έρευνες σε αρχεία τόσο της Ελλάδας όσο και της Γερμανίας. Γι΄ αυτό εξάλλου και παρουσιάζεται παράλληλα και στις δύο χώρες με στόχο τη διατήρηση της μνήμης της εβραϊκής γενοκτονίας.

Στο υλικό της έκθεσης έχουν ενσωματωθεί επίσης οκτώ βιογραφίες θυμάτων και επιζώντων από το κολαστήριο της Καρυάς στις οποίες καταγράφεται ξεκάθαρα η φρίκη που έζησαν όσοι βρέθηκαν εκεί. Δούλευαν επί 12 ώρες συνεχόμενα, με ελάχιστο φαγητό και νερό, ενώ όσοι δεν ήταν πολύ παραγωγικοί δέχονταν βίαια χτυπήματα ακόμη και θανάσιμες σφαίρες από τους επιστάτες. Πολλοί λίγοι άντεξαν μέχρι το τέλος του έργου. Κι αυτούς όμως τούς περίμενε ο εφιάλτης του Άουσβιτς και ο μαρτυρικός θάνατος.

Ωράριο λειτουργίας:

Μουσείο Μπενάκη (ΠειραιώςΠειραιώς 138)

Πέμπτη & Κυριακή: 10:00-18:00, Παρασκευή & Σάββατο: 10:00-22:00, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη: κλειστά

ΕΒΡΑΪΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ (Νίκης 39, Σύνταγμα I 210 3225582)
Δευτέρα – Παρασκευή: 9:00 – 16:00, Κυριακή: 10:00-16:00, Σάββατο: κλειστά