Ένα νέο δυνατό ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του Κρίστοφερ Ριβ έκανε πρεμιέρα, εν μέσω δακρύων και δυνατών χειροκροτημάτων στο φετινό κινηματογραφικό φεστιβάλ Sundance.
Το Super/Man: The Christopher Reeve Story (μτφρ.: Σούπερ/Άνθρωπος: Η ιστορία του Κρίστοφερ Ριβ), που σήκωσε όρθιους τους θεατές, παρακολουθεί την καριέρα και τον ακτιβισμό του ηθοποιού που όλοι γνώρισαν μέσα από την κινηματογραφική ταινία Σούπερμαν και που όλοι μούδιασαν με το φρικτό ατύχημα που είχε το 1995, με αποτέλεσμα να μείνει παράλυτος από τον λαιμό και κάτω.
Η ταινία, σε σκηνοθεσία των Ian Bonhôte και Peter Ettedgui, περιλαμβάνει πλούσιο υλικό από το προσωπικό αρχείο του Ριβ, καθώς και συνεντεύξεις από τα τρία παιδιά του, αλλά και ηθοποιούς που βρέθηκαν κοντά του, από την αρχή της καριέρας του μέχρι το τραγικό τέλος.
Ο Ριβ, ο οποίος πέθανε το 2004 σε ηλικία 52 ετών, σε αυτό το ντοκιμαντέρ μοιάζει να έχει ρόλο αφηγητή της ίδιας της ζωής του, καθώς για το φιλμ έχει γίνει χρήση από δύο ηχητικά των απομνημονευμάτων του.
Ξεκινά με την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1994, μια εποχή που ο Ριβ αναπολούσε ως μια εποχή κατά την οποία τόσο η προσωπική όσο και η επαγγελματική του ζωή ήταν «απόλυτα ισορροπημένες, αλλά σε μια στιγμή όλα άλλαξαν».
Κάπου εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ηθοποιός ήταν αλλεργικός στα άλογα σε τέτοιο βαθμό που χρειάστηκε να πάρει γενναίες δόσεις αντιισταμινικών για να γυρίσει τις σκηνές ιππασίας από την ταινία «Άννα Καρένινα»
Και μετά ήρθε ο Μάιος του 1995, όπου ο ηθοποιός σε ηλικία 45 ετών έπεσε από το άλογο και από τη μια στιγμή στην άλλη η ζωή του βρέθηκε να κρέμεται από μία κλωστή.
Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του στο νοσοκομείο, του ήταν αδύνατο να «πάψει να κάνει σκοτεινές σκέψεις» με τις παραισθήσεις να επιδεινώνουν την ψυχολογική του κατάσταση και χωρίς να μπορεί να κάνει την παραμικρή κίνηση από τον λαιμό και κάτω. Όπως αποκαλύπτεται τώρα, όσο ο Ριβ βίωνε αυτή την τραγωδία, στην οικογένεια του είχαν ξεσπάσει σφοδρές αντιπαραθέσεις, αναφορικά με το αν έπρεπε να κρατηθεί στη ζωή σε αυτή την κατάσταση και με την ίδια του τη μητέρα να υποστηρίζει ακριβώς αυτή την απόφαση, το να βγει δηλαδή από τη μηχανική υποστήριξη…
Οι πρώτες δικές του καθαρές σκέψεις που αρθρώθηκαν δυνατά και ήρεμα μετά απ’ όλη αυτή την τεράστια ταλαιπωρία ήταν προς τη σύζυγό του, Ντέινα, όταν της είπε πια ο ίδιος αυτό που σκέφτονταν πολλοί άνθρωποι γύρω του: «Ίσως θα έπρεπε να με αφήσουμε να φύγω», με εκείνην να του απαντά: «Είσαι ακόμη εσύ και σε αγαπώ».
Το αδύνατο αγόρι με το γεμάτο μπριγιαντίνη μαλλί και ο Ριβ μετά το δοκιμαστικό για τον Σούπερμαν
Όπως έχει ήδη γραφτεί στις πρώτες κριτικές του εξωτερικού το ντοκιμαντέρ κινείται μεθοδικά μπρος πίσω από την προηγούμενη καριέρα του Ριβ, τη δόξα και τις τεράστιες για την εποχή αμοιβές, στη ζωή του μετά το ατύχημα και σε όσα αδιανόητα το ακολούθησαν.
Κάπως έτσι, βλέπουμε την αρχή του Ριβ στη βιομηχανία του θεάματος, όταν εκεί κατά τα 1970 τον τραβά το θέατρο, το οποίο ο ίδιος άλλωστε έχει χαρακτηρίσει «δεύτερο σπίτι του», καθώς τα παιδικά του χρόνια ήταν «τόσο γ@μημέν@», με ένα πικρό διαζύγιο των γονιών του όταν εκείνος ήταν μόλις τριών ετών. Όπως λέει η κόρη του, Αλεξάνδρα, η παιδική του ηλικία ήταν «σαν να ζούσε πάνω σε κινούμενη άμμο».
Ο παλιός του συμπρωταγωνιστής Τζεφ Ντάνιελς θυμάται ότι δούλεψε μαζί του στη σκηνή σε ένα έργο με πρωταγωνιστή επίσης τον Γουίλιαμ Χαρτ, όταν προέκυψε η οντισιόν για τον Superman. «Μην πας, θα ξεπουληθείς», ήταν αυτό που είχε πει ο Χαρτ στον γοητευτικό Ριβ τότε, όπως θυμάται ο Ντάνιελς.
Αλλά σε ηλικία 24 ετών, το «κοκαλιάρικο παιδάκι» με τους τόνους μπριγιαντίνης στα μαλλιά, έκανε το δοκιμαστικό και κέρδισε τον ρόλο της ζωής. Τα παιδιά του θυμούνται έναν αστικό μύθο μέσα στην οικογένεια, σύμφωνα με τον οποίο προφανώς ο κατά τα άλλα αδιάφορος πατέρας του παρήγγειλε σαμπάνια όταν το έμαθε, αλλά μόνο και μόνο επειδή έκανε λάθος και νόμιζε ότι ο γιος του είχε εξασφαλίσει έναν ρόλο στην ταινία του Τζορτζ Μπέρναρντ Σο «Άνθρωπος και Υπεράνθρωπος
Όταν τελικά σιγουρεύτηκε για το ποιον ρόλο είχε πάρει στην πραγματικότητα ο γιος του δεν χάρηκε ακριβώς. «Μου ήταν δύσκολο ακόμα και να αναπνεύσω όταν βρισκόταν κοντά μου», λέει ο Ριβ για τον πατέρα του.
Ο Ριβ θυμάται επίσης ότι δεν είχε κανένα πρόβλημα να συνεργαστεί με ιερά τέρατα της υποκριτικής όπως ο Τζιν Χάκμαν και ο Μάρλον Μπράντο, αλλά βρήκε τον τελευταίο δύσκολο και αδιάφορο.
«Πήρε τα 2 εκ. δολάρια (της αμοιβής του) και έφυγε». Όμως, για εκείνον ακόμα και οι εμπορικοί ρόλοι έπρεπε να προσεγγίζονται με πάθος και προθυμία. «Για τον μπαμπά, ο Σούπερμαν έπρεπε να είναι Τέχνη», εξηγεί η κόρη του.
Ο Ριβ μετά τον Σούπερμαν
Η ταινία ήταν μια τεράστια επιτυχία, όμως όχι και τα σίκουελ της. Όχι πάντα και όχι απαραιτήτως με τον Κρίστοφερ Ριβ (ο ίδιος είχε αποκαλέσει τον Superman IV «μια καταστροφή από την αρχή μέχρι το τέλος»). Είναι η περίοδος που αποφασίζει να εστιάσει στο θέατρο και σε ταινίες με σαφώς μικρότερο εμπορικό ενδιαφέρον. Όμως, η πίεση του ρόλου του Σούπερμαν και οι απαιτήσεις που προέκυψαν μετά την τεράστια επιτυχία της ταινίας δεν τον άφησαν ανεπηρέαστο. «Δεν είμαι ήρωας, ποτέ δεν ήμουν και ποτέ δεν θα γίνω», σχολίαζε τότε, προσπαθώντας να απαγκιστρωθεί από την ταύτιση με τον χαρακτήρα μέσα από τον οποίο τον γνώρισε ο κόσμος.
Η σχέση του με τη Βρετανίδα ατζέντισσα μοντέλων Gae Exton, η οποία του χάρισε τα δύο πρώτα του παιδιά, επιβαρύνθηκε από την τρελή δημοσιότητα και ξαφνικά το ζευγάρι βρέθηκε να δέχεται ανηλεή κριτική, επειδή δεν είχε παντρευτεί. Ξαφνικά όλοι ξέχασαν το όνομα της Exton, για τον πολύ κόσμο «ουσιαστικά ήταν μία ανύπανδρη μητέρα».
Η σχέση τους έληξε και σύντομα γνώρισε την Dana Morosini, ηθοποιό και τραγουδίστρια, και παντρεύτηκαν το 1992 και απέκτησαν έναν γιο την ίδια χρονιά.
Η ταινία περιγράφει λεπτομερώς πόσο δύσκολη ήταν η ζωή του Ριβ μετά το ατύχημα, επηρεάζοντας τα πάντα στο σώμα και τον οργανισμό του, την κίνηση και την επικοινωνία με το περιβάλλον: όλα είχαν υποστεί σημαντική βλάβη, από το έντερο και την ουροδόχο κύστη του μέχρι το δέρμα και την ομιλία του. «Ήταν τόσο τρομοκρατημένος ότι θα μπορούσε να πεθάνει ανά πάσα στιγμή», θυμάται η φίλη του και βραβευμένη ηθοποιός, Γκλεν Κλόουζ.
Όμως, η αποθεραπεία έγινε ένα μαγικό μέρος για εκείνον, σπρώχνοντάς τον μακριά από την απομόνωση στην οποία τον έστειλε το ίδιο του το σώμα, ενώ την ίδια εποχή είχε αρχίσει να εκφράζεται και δημοσίως η στήριξη από συναδέλφους του φημισμένους ηθοποιούς, μεταξύ των οποίων ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, η Κάθριν Χέπμπορν, αλλά και από καλλιτέχνες όπως ο Πολ Μακάρτνεϊ. Βέβαια, η στήριξη αυτή ερχόταν σε μία χρονική συγκυρία που η κατ’ οίκον θεραπεία του ξεπερνούσε πλέον τις 400.000 τον χρόνο,
Ταυτόχρονα, μαζί με εκείνον η κοινή γνώμη μάθαινε πόσο αβίωτη είναι η ζωή ενός ατόμου με αναπηρία και πόσο ακατάλληλο μέρος ο κόσμος για να ζει κάποιος που έχασε σχεδόν το 100% της αρτιμέλειάς του.
Ο Ριβ και οι αμφιλεγόμενες στιγμές του, αλλά και το εμπνευσμένο μήνυμα στο Συνέδριο των Δημοκρατικών
«Η Αμερική δεν επιτρέπει στους άπορους πολίτες της να τα βγάλουν πέρα μόνοι», είχε πει σε μία ομιλία που ξεσήκωσε τους πάντες το 1996, στο περιθώριο του Εθνικού Συνεδρίου Δημοκρατικών.
Ωστόσο, η εκστρατεία του προκειμένου να βοηθήσει στην έρευνα για τη θεραπεία ανθρώπων με παρόμοια προβλήματα είχε και τις μελανές ή έστω τις αμφιλεγόμενες σελίδες της. Τόσο αμφιλεγόμενες, όσο είχε χαρακτηριστεί και ένα διαφημιστικό σποτ στο οποίο πρωταγωνιστούσε για να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη, όμως, η χρήση οπτικών εφέ που τον έδειχναν να περπατά ξανά και να οδηγεί, δημιούργησε αντιδράσεις.
Τα τρία παιδιά του παίζουν σημαντικό ρόλο στο ντοκιμαντέρ και περιγράφουν λεπτομερώς πώς άλλαξε η προσέγγισή του στη γονική μέριμνα μετά το ατύχημα, δίνοντας προτεραιότητα στις συχνά υπερβολικά ανταγωνιστικές δραστηριότητες και ασχολούμενος μαζί τους σε πιο προσωπικό επίπεδο. «Χρειάστηκε να σπάσω το λαιμό μου για να μάθω κάποια από αυτά τα πράγματα», έλεγε τότε ο Ριβ.
Το τέλος τόσο του ίδιου όσο και της συζύγου του ήταν ένα μακρύ ταξίδι πένθους για τα παιδιά τους, καθώς πέθαναν ο ένας μετά τον άλλο, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Εκείνος πέθανε, ύστερα από επιπλοκές μιας μόλυνσης το 2004, ενώ η σύζυγός του κατέληξε λίγους μήνες μετά από καρκίνο των πνευμόνων.
«Αυτή ήταν η στιγμή από την οποία και μετά έμεινα μόνος», ακούγεται να λέει στο ντοκιμαντέρ ο γιος τους
Άλλο κεφάλαιο στη ζωή του Ριβ ήταν η φιλία του με τον Ρόμπιν Γουίλιαμς, με τον οποίο αποφοίτησαν μαζί, ήταν συγκάτοικοι, με κοινά όνειρα να καταξιωθούν σε μία σκληρή βιομηχανία και παρέμειναν φίλοι ως το τέλος. Μέχρι τότε, ο Γουίλιαμς, διοργάνωνε κάθε χρόνο ένα μεγάλο πάρτι υποστήριξης, στην επέτειο ατυχήματος του κολλητού του φίλου. Τα συγκλονιστικά πλάνα μετά τον θάνατο του Ριβ δείχνουν έναν καταρρακωμένο Γουίλιαμς να παλεύει να σταθεί στα πόδια του.
«Πάντα πίστευα ότι αν ο Κρις ήταν ακόμη εδώ, τότε ο Ρόμπιν θα ήταν ακόμη ζωντανός», ακούγεται να αναφέρει η Γκλεν Κλόουζ. Το ντοκιμαντέρ κλείνει με ελπίδα, με μια κινηματογραφική ωδή στην κληρονομιά που άφησε πίσω του ο Ριβ και δεν είναι άλλη από το ίδρυμα που δημιουργήθηκε στο όνομά του και με τα τρία παιδιά του να συνεχίζουν το έργο του. Ως αποφώνηση οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ επέλεξαν να κλείσουν με τον Ριβ να απαντά στην ερώτηση «τι σημαίνει ήρωας για εκείνον». Η απάντηση διαφέρει καθώς δίνει μια άλλη πριν το ατύχημα που του άλλαξε τη ζωή και κάτι εντελώς διαφορετικό, όταν πια ήταν καθηλωμένος και απολύτως εξαρτώμενος από τους δικούς του ανθρώπους.
«Ήρωας είναι ένα συνηθισμένο άτομο που βρίσκει τη δύναμη να επιμένει και να υπομένει παρά τα αξεπέραστα εμπόδια», ακούγεται να λέει.