Ένα χρόνιο και ιδιαίτερα ευαίσθητο μπέρδεμα που ταλαιπωρούσε γονείς, κηδεμόνες και ανήλικα παιδιά επιχειρεί να λύσει η ΑΑΔΕ, ξεκαθαρίζοντας τι ισχύει στις κληρονομιές ανηλίκων, ειδικά όταν η περιουσία που αφήνει ο αποβιώσας συνοδεύεται από χρέη προς το Δημόσιο ή ιδιώτες.

Με νέα διευκρινιστική εγκύκλιο, η φορολογική διοίκηση βάζει τάξη στις «γκρίζες ζώνες» γύρω από την αποδοχή, τη σιωπηρή αποδοχή και την αποποίηση κληρονομιάς από ανήλικους, με στόχο να προστατευτούν από απρόβλεπτα βάρη και να μην επαναληφθούν φαινόμενα κατασχέσεων ή δεσμεύσεων για χρέη που δεν τους αναλογούν.

ΑΑΔΕ: Προσωρινοί κληρονόμοι μέχρι την τελική απόφαση

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, οι ανήλικοι θεωρούνται προσωρινοί κληρονόμοι από τη στιγμή του θανάτου του κληρονομούμενου μέχρι να υπάρξει είτε ρητή αποδοχή είτε ρητή αποποίηση της κληρονομιάς.

Το κρίσιμο σημείο είναι ότι το καθεστώς αυτό ισχύει και όταν γίνονται πράξεις που μπορεί να θεωρηθούν σιωπηρή αποδοχή. Αν δηλαδή ο γονέας ή ο κηδεμόνας προβεί σε ενέργειες που δείχνουν ότι το παιδί «χειρίζεται» την κληρονομιά –όπως χρήση ακινήτου, πληρωμές που σχετίζονται με την περιουσία ή πράξεις διαχείρισης– τότε θεωρείται ότι έχει γίνει αποδοχή, ακόμη και χωρίς επίσημη δήλωση.

Σε αυτή την περίπτωση, χάνεται το δικαίωμα αποποίησης, γι’ αυτό και η ΑΑΔΕ τονίζει ότι κάθε πράξη διαχείρισης πρέπει να αποφεύγεται μέχρι να ληφθεί οριστική απόφαση.

Η αποποίηση και το κρίσιμο χρονικό όριο

Η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει ότι ο ανήλικος έχει δικαίωμα αποποίησης της κληρονομιάς όχι μόνο κατά τη διάρκεια της ανηλικότητάς του, αλλά και έως ένα έτος μετά την ενηλικίωσή του.

Η πρόβλεψη αυτή θεωρείται κομβική, καθώς δίνει στον νέο χρόνο και δυνατότητα να ενημερωθεί πλήρως για το τι κληρονομεί –ειδικά όταν υπάρχουν χρέη– και να αποφασίσει χωρίς πίεση. Έτσι αποφεύγονται περιπτώσεις όπου παιδιά επιβαρύνονταν με υποχρεώσεις λόγω άγνοιας ή καθυστέρησης των κηδεμόνων τους.

ΑΑΔΕ: Παράδειγμα που ξεκαθαρίζει το τοπίο

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που περιλαμβάνεται στην εγκύκλιο: οφειλέτης του Δημοσίου απεβίωσε το 2015 και κληρονομήθηκε, μεταξύ άλλων, από την εγγονή του, η οποία ήταν ανήλικη κατά τον χρόνο θανάτου (γεννηθείσα το 2009).

Τον Μάρτιο του 2023, πριν ενηλικιωθεί, η εγγονή προχώρησε διά των νομίμων εκπροσώπων της σε αποποίηση της κληρονομιάς ενώπιον του αρμόδιου ειρηνοδικείου. Η αποποίηση κρίθηκε νόμιμη και εμπρόθεσμη, καθώς έγινε πριν την παρέλευση ενός έτους από την ενηλικίωση. Στο διάστημα αυτό, οι δανειστές –συμπεριλαμβανομένου του Δημοσίου– δεν μπορούν να στραφούν κατά του ανηλίκου ούτε να λάβουν μέτρα αναγκαστικής είσπραξης.

Τέλος στις κατασχέσεις και επιστροφή χρημάτων

Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η εγκύκλιος βάζει τέλος σε πρακτικές που κρίνονται άδικες. Εάν έχουν επιβληθεί δεσμεύσεις λογαριασμών ή μέτρα είσπραξης σε ανήλικο ως προσωρινό κληρονόμο, αυτά πρέπει να αρθούν άμεσα μόλις υποβληθεί αποποίηση ή ακόμη και αίτηση αποποίησης.

Παράλληλα, προβλέπεται και επιστροφή ποσών που παρακρατήθηκαν για χρέη του αποβιώσαντος. Εφόσον υποβληθεί σχετική αίτηση και τηρηθούν οι διαδικασίες συμψηφισμού, τα χρήματα επιστρέφονται στους ανήλικους ή στους γονείς και κηδεμόνες τους.

Η ρύθμιση αυτή λύνει δεκάδες πραγματικές περιπτώσεις όπου οικογένειες έχαναν χρήματα για οφειλές που τελικά δεν είχαν καμία νομική υποχρέωση να καλύψουν.

Διαβάστε ακόμη: