Σε όλο τον κόσμο οι κάρτες και οι εφαρμογές στα κινητά έχουν αναδειχτεί ως ο συνηθέστερος τρόπος πλέον για τις πληρωμές μας. Από το σούπερ μάρκετ και την βενζίνη, μέχρι τα πάγια έξοδα, λίγοι είναι εκείνοι που χρησιμοποιούν μετρητά για κάποια συναλλαγή τους.
Ωστόσο πώς θα ήταν μια κοινωνία δίχως καθόλου μετρητά;
Στο συγκεκριμένο ερώτημα το πιο ενδεικτικό παράδειγμα είναι η Σουηδία, η οποία όσο περνούν τα χρόνια τείνει να υιοθετήσει ένα μοντέλο κοινωνίας όπου οι πολίτες δεν θα χρησιμοποιούν καθόλου χαρτονομίσματα. Είναι χαρακτηριστικό πως η Τράπεζα της Σουηδίας σημειώνει ότι η ποσότητα των μετρητών που κυκλοφορούν στη χώρα έχει μειωθεί στο μισό από το 2007!
Πώς επιτεύχθηκε η μετάβαση σε μια κοινωνία χωρίς μετρητά;
Όπως σημειώνουν σε άρθρο τους στην ιστοσελίδα έρευνας και αναλύσεων theconversation.com η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψηφιακών Πολιτισμών στο Πανεπιστήμιο του Λουντ, Moa Petersén και η καθηγήτρια Σπουδών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Lena Halldenius , μέρος αυτής της κατεύθυνσης που έχει επιλέξει η χώρα οφείλεται «σε έναν μοναδικό σουηδικό νόμο που δίνει το ελεύθερο στις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, να αποφασίζουν εκείνες για το εάν θα δεχτούν μετρητά ή όχι».
«Η δημόσια συγκοινωνία, τα καταστήματα και οι υπηρεσίες συνήθως δεν δέχονται μετρητά ως πληρωμή, ενώ δεν υπάρχει υποδομή για την πληρωμή λογαριασμών μέσω γκισέ», σχολιάζουν στο άρθρο που συνυπογράφουν.
Η εφαρμογή Swish
Όπως αναφέρεται στο άρθρο, η μετάβαση στην οικονομία χωρίς μετρητά επιταχύνθηκε όταν μια ομάδα τραπεζών δημιούργησε την εφαρμογή κινητών πληρωμών Swish το 2012. Μέχρι το 2017, η Σουηδία χρησιμοποιούσε λιγότερα μετρητά από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σήμερα, περισσότερο από το 80% του πληθυσμού έχει λογαριασμό Swish!
«Για τους περισσότερους Σουηδούς, η οικονομία χωρίς μετρητά είναι γρήγορη και βολική. Αλλά για τους λίγους που εξακολουθούν να εξαρτώνται από τα μετρητά, η ζωή γίνεται πιο δύσκολη», σχολιάζουν οι καθηγήτριες του πανεπιστημίου του Λουντ.
Ποιοι επηρεάζονται από την «κοινωνία χωρίς μετρητά»
Σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν, πρόσφατη έρευνα που διενήργησαν έδειξε πως μια κοινωνία χωρίς μετρητά επηρεάζει κυρίως τις πιο ευάλωτες ομάδες της Σουηδίας. Όσοι ζουν σε συνθήκες φτώχειας ή έχουν πολύ χαμηλό εισόδημα βασίζονται στις πληρωμές με τα μετρητά, είτε επειδή δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό, είτε επειδή δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την ψηφιακή τεχνολογία. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν και οι ηλικιωμένοι που αντιμετωπίζουν για παράδειγμα δυσκολίες στην ψηφιακή πληρωμή λογαριασμών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να νιώθουν αποκλεισμένοι από τη συμμετοχή σε μεγάλο μέρος της καθημερινής ζωής, όπως αποτυπώνεται από την έρευνα.
Όπως υπογραμμίζεται στο άρθρο, πλέον τα μετρητά στη Σουηδία λειτουργούν σαν ένα τοπικό νόμισμα, απομονωμένο από την υπόλοιπη οικονομία.
«Οι Σουηδοί είναι γνωστό ότι υιοθετούν νωρίς και άκριτα την τεχνολογία. Το 2017, επιχειρηματικοί ερευνητές προέβλεψαν ότι τα μετρητά θα είναι άνευ σημασίας στη Σουηδία μέχρι τον Μάρτιο του 2023. Αυτό δεν συνέβη ακριβώς, αλλά ήταν αρκετά κοντά», σημειώνουν στο άρθρο τους οι δύο καθηγήτριες.
Και συμπληρώνουν: «Η περίπτωση της Σουηδίας είναι ακόμη πιο ιδιαίτερη λόγω του διάχυτου ρόλου των τραπεζών στην υποδομή πληρωμών και ταυτοποίησης. Οι τράπεζες δημιούργησαν την ευρέως χρησιμοποιούμενη εφαρμογή πληρωμών Swish και εκδίδουν επίσης την ηλεκτρονική ταυτότητα που απαιτείται για την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες όπως η εφορία, αλλά και για την καταβολή μιας σειράς επιδομάτων. Κατά συνέπεια, αν δεν είναι κανείς πελάτης τράπεζας, δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στα παραπάνω».
Την ίδια ώρα όπως αναφέρεται στο άρθρο το δίλλημα μετρητά ή ψηφιακές συναλλαγές μεγάλωσε και λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού για λόγους δημόσιας υγείας. «Όλοι οι παραπάνω παράγοντες καλλιέργησαν την άποψη ότι το ψηφιακό χρήμα είναι καλό και τα μετρητά συνδέονται με το έγκλημα και τη βρωμιά», υποστηρίζουν οι καθηγήτριες του πανεπιστημίου του Λουντ.
«Στη Σουηδία, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, η οικονομία χωρίς μετρητά μοιάζει αναπόφευκτη τα επόμενα χρόνια. Αλλά όπως έχουμε διαπιστώσει, οι άνθρωποι που βασίζονται στα μετρητά λόγω φτώχειας δεν διαθέτουν τα μέσα να τα καταφέρουν μόνοι τους», καταλήγει το δημοσίευμα της ιστοσελίδας.
