Χιλιάδες Έλληνες επενδυτές που είχαν δώσει «ψήφο εμπιστοσύνης» με… το πορτοφόλι τους στα κρατικά ομόλογα «καίγονται» μέσα στις πρώτες εβδομάδες του 2022, σωρεύοντας απώλειες που πλησιάζουν και το 9%, καθώς οι τιμές των κρατικών τίτλων έχουν υποχωρήσει δραματικά μέσα στον Φεβρουάριο και οι αποδόσεις, που κινούνται αντίστροφα, έχουν εκτιναχθεί στα ύψη.

Η πιο δημοφιλής μορφή έμμεσης επένδυσης σε κρατικά ομόλογα, η οποία είχε αφήσει μεγάλα κέρδη σε επενδυτές επί σειρά ετών, είναι τα Αμοιβαία Κεφάλαια (Α/Κ) ομολογιών. Από την αρχή του 2022, όμως, αυτή η κατηγορία συλλογικών επενδύσεων έχει μετατραπεί σε… ναρκοπέδιο για τους μεριδιούχους. Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών,

• Δύο Α/Κ της κατηγορίας έχουν αρνητικές αποδόσεις που ξεπερνούν το 8% και φτάνουν έως το -8,76%,
• Άλλα οκτώ έχουν αρνητικές αποδόσεις πάνω από 7%,
• Σε όλα τα υπόλοιπα οι αρνητικές αποδόσεις κυμαίνονται από -2,24% έως -6,92%.

Η έμμεση τοποθέτηση κεφαλαίων σε ομόλογα, αν και ακούγεται σαν μια επιλογή χαμηλού ρίσκου, στην πραγματικότητα μπορεί να εκθέσει έναν επενδυτή σε σημαντικές κεφαλαιακές ζημιές σε περιόδους υποχώρησης των τιμών των ομολόγων. Αυτό ακριβώς συμβαίνει το τελευταίο διάστημα και, κυρίως, μέσα στον Φεβρουάριο με τα ελληνικά ομόλογα: για παράδειγμα, το 10ετές ομόλογο έπιασε την υψηλότερη τιμή του ως τώρα στις 26 Ιανουαρίου, φθάνοντας στο 99,13, αλλά στις 10 Φεβρουαρίου η τιμή είχε κατρακυλήσει 6% χαμηλότερα, στο 93,16. Σήμερα βρίσκεται ακόμη χαμηλότερα, στο 92,2, με την απόδοση να διαμορφώνεται κοντά στο 2,60%.

Όσοι τόλμησαν να τοποθετήσουν κεφάλαια στα ελληνικά κρατικά ομόλογα μετά την αναδιάρθρωση χρέους (PSI) του 2012 βγήκαν πολύ κερδισμένοι, αν κράτησαν τις θέσεις τους τα επόμενα χρόνια. Οι τιμές των ομολόγων είχαν πέσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και μπήκαν σε πορεία συνεχούς ανόδου, μετατρέποντας σε… χρυσωρυχείο τα αμοιβαία κεφάλαια ομολογιών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η απόδοση του 10ετούς ομολόγου είχε εκτιναχθεί στις αρχές του 2012 στο 36,6% και τα επόμενα χρόνια υποχώρησε μέχρι το χαμηλότερο σημείο του 0,60% το περασμένο καλοκαίρι.

Το 2019 όλα τα Α/Κ της κατηγορίας είχαν θετική απόδοση, τα περισσότερα με διψήφιο ποσοστό αύξησης. Το 2020, επίσης όλα τα Α/Κ ομολογιών έκλεισαν με θετική απόδοση και δέκα εξ αυτών είχαν απόδοση που ξεπέρασε το 10%.

Τα δύσκολα άρχισαν από το 2021, όταν τελείωσε το μεγάλο ράλι και από το φθινόπωρο οι τιμές των ομολόγων πήραν πτωτική πορεία, με τις αποδόσεις να αυξάνονται. Έτσι, οι μεριδιούχοι των Α/Κ ομολογιών άρχισαν να… καίνε τα δάχτυλά τους, καθώς τα περισσότερα (συνολικά 24) αμοιβαία είχαν αρνητικές αποδόσεις, έως -3,92% και όσα διασώθηκαν με θετικές αποδόσεις το πέτυχαν, κατά κανόνα, επειδή είχαν στα χαρτοφυλάκιά τους μεγάλες θέσεις σε εταιρικά ομόλογα.

Με άλλα λόγια, όσοι περίμεναν ικανοποιητικές αποδόσεις από τα ομολογιακά αμοιβαία, επειδή αυτό συνέβαινε για αρκετά προηγούμενα χρόνια, έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται τη σημασία του… χρυσού κανόνα, που λέει ότι «οι προηγούμενες αποδόσεις δεν εξασφαλίζουν τις μελλοντικές».

Οι προβλέψεις των ειδικών για την πορεία των ελληνικών ομολόγων στη συνέχεια του τρέχοντος έτους δεν αφήνουν περιθώρια για μεγάλες προσδοκίες κερδών στους επενδυτές, καθώς αρχίζει να γίνεται πλέον ορατός ο τερματισμός του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και η αύξηση των επιτοκίων του ευρώ, με αποτέλεσμα η αγορά ομολόγων να κρίνει με μεγάλη αυστηρότητα τις πιο ασθενείς οικονομικά χώρες της ευρωζώνης, με πρώτη την Ελλάδα που δεν έχει καν την επενδυτική βαθμίδα από τους οίκους αξιολόγησης.

Η γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt περιγράφει την κατάσταση ως εξής: «Ο υψηλός πληθωρισμός και η προσδοκία μίας στροφής στην πολιτική επιτοκίων για την ευρωζώνη ασκούν πιέσεις στα κρατικά ομόλογα. Μεγάλη πτώση κατέγραψαν τις περασμένες εβδομάδες οι τιμές των ελληνικών ομολόγων. Αντιστρόφως ανάλογη ήταν η άνοδος στις αποδόσεις τους. Την Παρασκευή η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου, που αποτελεί βαρόμετρο, ξεπέρασε το 2,6%, φτάνοντας σε πενταπλάσια επίπεδα από τον Αύγουστο του 2021. Πολλοί επενδυτές “διώχνουν” ελληνικά ομόλογα από το χαρτοφυλάκιό τους. Αυτό αποδεικνύει πόσο έντονος είναι ο σκεπτικισμός που επικρατεί ακόμη στις αγορές για μία χώρα που πέρασε κρίση. Όλοι οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης εξακολουθούν να μην αποδίδουν την επενδυτική βαθμίδα στα ελληνικά κρατικά ομόλογα».