Η «ασύμμετρη (ανθρωπογενής) κλιματική απειλή», η εμμονή με τις Ανανεώσιμες, και ο… τίμιος λιγνίτης που έσωσε την παρτίδα όσο η Ελλάδα φλεγόταν. Γιατί η Ισπανία έχει το ακριβότερο ρεύμα και πόσο «πράσινο» είναι πραγματικά το νέο πάρκο υδρογόνου της Γερμανίας;

Γράφει ο Γιάννης Τσιρογιάννης

Τις τελευταίες ημέρες η χώρας μας, αλλά και μεγάλο μέρος του υπόλοιπου πλανήτη, βρίσκεται σε πόλεμο με έναν «αόρατο εχθρό», όπως αρέσκονται να τον αποκαλούν οι κυβερνώντες μας. Αυτόν της κλιματικής αλλαγής.

Ένα «βολικό» για τις κυβερνήσεις εχθρό, θα συμπληρώσουμε εμείς, καθώς όντας παγκόσμιος, υπεράνθρωπος και ολίγον τι απροσδιόριστος, είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Κι όσο πιο «ασύμμετρη» είναι μια απειλή, τόσο ευκολότερο είναι για τις κυβερνήσεις να τη σκαπουλάρουν από τυχόν ευθύνες κακοδιαχείρισης ή ακόμη και να την εργαλειοποιήσουν προς όφελός τους…

Μάλιστα στη λίστα των κορυφαίων «αόρατων εχθρών» η κλιματική αλλαγή κατέχει ίσως και την πρώτη θέση, αφήνοντας κατά πολύ πίσω της το νεογέννητο ξαδερφάκι της, την πανδημία του covid-19. Κι αυτό γιατί η «οργή της φύσης» είναι (σχεδόν) ανίκητη. Πολύ πιο ανίκητη τουλάχιστον από ένα σχετικά χαμηλής θνητότητας ιό (που κατασκεύαστηκε ή δεν κατασκεύαστηκε από ανθρώπινο χέρι), αλλά μπορεί να περιοριστεί από ανθρώπινα μέτρα. «Δεν υπάρχει εμβόλιο για την κλιματική αλλαγή», όπως πρόσφατα δήλωσε ο επικεφαλής του ΠΟΥ.

Ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή;

Αυτά βέβαια εφόσον δεχθούμε πως η κλιματική αλλαγή, η οποία είναι μια φυσιολογική κυκλική διαδικασία που συμβαίνει στη Γη από τη γέννησή της, αποτελεί «αόρατη απειλή» που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος και που μπορεί να ανατρέψει ο ίδιος. Κάτι το οποίο ναι μεν αποτελεί την κυρίαρχη mainstream εκδοχή την τελευταία δεκαετία (αφού αυτήν άλλωστε προβάλλουν τα μίντια), ωστόσο δεν έχει ακόμη αποδειχθεί επιστημονικά. Για κάθε έρευνα εκεί έξω που παρουσιάζει ενδείξεις και δεδομένα πως ο άνθρωπος «έχει αλλάξει το κλίμα», υπάρχει άλλη μία που υποστηρίζει το αντίθετο.

Ωστόσο στο παρόν άρθρο δε θα αναλύσουμε αν ισχύει ή δεν ισχύει αυτό. Δεν είμαστε άλλωστε οι κατάλληλοι. Ας πούμε όμως πως δεχόμαστε για χάριν συζήτησης την κυβερνητική εκδοχή του «άνισου πολέμου με έναν αόρατο εχθρό» ως δικαιολογία για ανεπάρκεια. Αφού λοιπόν βρισκόμαστε σε πόλεμο, «πόλεμος πατήρ πάντων», θα πούμε εμείς. Κι ο πόλεμος αυτός, εκτός από ανεπάρκειες εξέθεσε και την υποκρισία της Ευρώπης, όσον αφορά τον τομέα της ενέργειας και συγκεκριμένα της πράσινης ενέργειας.

Νέο πάρκο «πράσινου» υδρογόνου στη Γερμανία. Πόσο πράσινο είναι;

Την ώρα που αναρίθμητα στρέμματα πρασίνου καίγονταν και η ενεργειακή ζήτηση χτυπούσε «κόκκινο», το ρόλο του πυροσβέστη ανέλαβαν όχι οι ανεπαρκείς (ειδικά σε συνθήκες 0-2 Μποφόρ) ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά και λοιπές ανανεώσιμες, αλλά οι λιγνιτικές μονάδες. Οι ίδιες μονάδες που κλείνουν, για χάριν των ΑΠΕ. Και την ίδια ώρα η Ευρώπη τι κάνει; Προωθεί ακόμη περισσότερη πράσινη υποκρισία, αυτή τη φορά με υδρογόνο.

Η Shell, ενεργειακός κολοσσός στον τομέα του LNG, ήρθε σε συμφωνία με τις RWE, Gasunie και Equinor να βαθύνουν περαιτέρω την συνεργασία τους στο project AquaSector, το οποίο αποτελεί το πρώτο offshore πάρκο υδρογόνου της Γερμανίας.

«Το έργο αποσκοπεί να αποδείξει ότι μια τέτοια λύση με την εγκαθίδρυση μιας υπεράκτιας μονάδας υδρογόνου αποτελεί έναν αποτελεσματικό, βιώσιμο και προσιτό από άποψη κόστους, τρόπο για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου», αναφέρει η κοινή ανακοίνωση.

Το έργο AquaSector περιλαμβάνει και την εγκατάσταση περίπου 300 MW μονάδων ηλεκτρόλυσης για την παραγωγή μέχρι 2,000 τόνων ετησίως πράσινου υδρογόνου σε offshore πεδίο. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του έργου, το πράσινο υδρογόνο θα μεταφέρεται μέσω αγωγού, που ονομάζεται AquaDuctus, στο Heigoland, ξεκινώντας από το 2028. Επισημαίνεται πως το έργο «μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη της αγοράς που θα δημιουργούσε μια ταχέως αυξανόμενη ζήτηση για πράσινο υδρογόνο.»

ΑΠΕ που καίνε φυσικό αέριο για να μαζέψουν… πετρέλαιο

Πάμε στα ψιλά γράμματα τώρα. Η ετήσια αυτή παράγωγη πράσινου υδρογόνου θα είναι εφικτή, εφόσον υπάρχουν επαρκή διαθέσιμα ανανεώσιμης ενέργειας. Εάν δεν υπάρχουν, τότε η εναλλακτική πηγή ενέργειας θα είναι φυσικό αέριο. Το φυσικό αέριο που παρεμπιπτόντως μόλις μας «τέλειωσε», καθώς η προ ολίγων ημερών εκτόξευση της τιμής του κατά 1.000% έβαλε τέλος στην εποχή του φθηνού φυσικού αερίου (αναλυτικά εδώ).

Η ακόμη μεγαλύτερη ειρωνεία; Το υδρογόνο που θα παράγεται από το νέο αυτό έργο ηλεκτρόλυσης, θα χρησιμοποιείται για τη διύλιση πετρελαίου στο Chemicals Park του Rheinland, το μεγαλύτερο διυλιστήριο της Γερμανίας.

Και που θα το βρει η Ευρώπη τόσο φυσικό αέριο; Από τους Ρώσους κατά πάσα πιθανότητα. Το νέο «πράσινο» πρότζεκτ υδρογόνου της Ευρώπης θα χρειαστεί 50% κρατική επιδότηση (δηλαδή λεφτά του λαού), θα «τρέχει» μάλλον σε ρωσικό φυσικό αέριο, και θα χρησιμοποιηθεί για διύλιση πετρελαίου. Τόσο «πράσινο» είναι.

Όσο και οι ανεμογεννήτριες (τις οποίες οι Γερμανοί ξεφορτώνονται) που όπως οι ίδιοι οι επιστήμονες τονίζουν, είναι εξαιρετικά ανεπαρκείς τουλάχιστον μέχρις ώτου να βρεθεί τρόπος αποθήκευσης της (χαμένης) ενέργειας σε ειδικές μπαταρίες.

Γιατί η Ισπανία έχει το ακριβότερο ρεύμα στην ΕΕ;

Στο μεταξύ στην Ισπανία οι πολίτες διαμαρτύρονται για το ρεκόρ στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι διατηρούν τα συστήματα κλιματισμού σε πλήρη ισχύ.

Γιατί όμως οι τιμές της Ισπανίας είναι τόσο υψηλές; Η αυξημένη ζήτηση ρεύματος, η απολιγνιτοποίηση, η ανεπάρκεια των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και οι απαιτήσεις της ΕΕ για «πράσινη» ενέργεια, εχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μίγμα.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι τελευταίες αυξήσεις στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας οφείλονται στις τιμές των λεγόμενων πιστοποιητικών άνθρακα, που δίνουν στις εταιρείες το δικαίωμα να απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα, τις εισαγωγές αερίου που χρειάζεται η Ισπανία για να ολοκληρώσει το ενεργειακό της μείγμα και την αυξανόμενη ζήτηση ενέργειας καλοκαιρινούς μήνες.

Σε μία ύστατη προσπάθεια για τη μείωση των τιμών, οι βουλευτές ψήφισαν την πρωτοβουλία της κυβέρνησης Sanchez να μειώσει τον φόρο προστιθέμενης αξίας στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος των περισσότερων νοικοκυριών από το 21% στο 10% μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους και να καταργήσουν φόρο 7% στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για τουλάχιστον τρεις μήνες.

Οι εταιρείες κοινής ωφέλειας μεταβιβάζουν το κόστος αυτού του φόρου στους πελάτες τους.

Η Facua, μία από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες για τα δικαιώματα των καταναλωτών στην Ισπανία, ανέφερε ότι οι Ισπανοί θα έχουν κατά μέσο όρο αύξηση 35% στο λογαριασμό ηλεκτρικής ενέργειας του Ιουλίου σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2020.

Μη μαγειρεύετε, μη σιδερώνετε το βράδυ, μην…

Η αύξηση έρχεται σε μια εποχή που πολλά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας.

Η υπουργός Περιβάλλοντος Teresa Ribera δήλωσε ότι έγραψε μια επιστολή στην εκτελεστική εξουσία της ΕΕ τονίζοντας την ανάγκη μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας του μπλοκ, αλλά προειδοποίησε ότι η ανοδική τάση των τιμών είναι πιθανό να συνεχιστεί τους επόμενους μήνες και τόνισε ότι η Ισπανία βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα.

Επιπλέον, το υπουργείο Ενέργειας ζητά από τους καταναλωτές να είναι προσεκτικοί στη χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος και να μαγειρεύουν και να σιδερώνουν το βράδυ, γεγονός που προκαλεί την αντίδραση των ενώσεων καταναλωτών.

Η Ισπανία βασίζεται επί του παρόντος σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για σχεδόν το 50% του εφοδιασμού της, καθώς η απολιγνιτοποίηση έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια με ταχύτατους ρυθμούς. Μαντέψτε τι συμβαίνει όταν βασίζεστε σε αναξιόπιστες πηγές;

Αλλά, η ΕΕ θέλει περισσότερη καθαρή ενέργεια. Επιδιώκει έναν ενεργειακό φόρο που θα αυξήσει το κόστος για τα πάντα.

Την ώρα που γίνεται μια τεράστια προσπάθεια για την απολιγνιτοποίηση της χώρας, αποδεικνύεται η καθοριστική συμβολή του λιγνίτη στο σύστημα ηλεκτροδότησης, προκειμένου να μην οδηγηθεί στην κατάρρευση.

Ο ιστορικός καύσωνας, το ρεκόρ στη ζήτηση, οι πυρκαγιές και η παρατεταμένη ξηρασία, έχουν προκαλέσει ένα εκρηκτικό μείγμα, το οποίο έχει οδηγήσει στα όριά του το σύστημα ηλεκτροδότησης.

Προς το παρόν το σύστημα αντέχει, με τη συνεισφορά του λιγνίτη να είναι καθοριστική.

Να σημειωθεί ότι οι αρχές έχουν προχωρήσει σε συστάσεις προς τις μεγάλες βιομηχανίες, ώστε να περιορίσουν ή και να μηδενίσουν τη ζήτηση, γεγονός που προκαλεί προβλήματα στη λειτουργία τους.

Η εμμονή με τις ΑΠΕ και οι λιγνίτες

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της σημασίας του λιγνίτη, αποτέλεσε η κατάρρευση του συστήματος στο Τέξας τον περασμένο Φεβρουάρι, εν μέσω πρωτοφανούς ενεργειακής κρίσης.

Η δεύτερη μεγαλύτερη πολιτεία των ΗΠΑ βυθίστηκε στο σκοτάδι, καθώς οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στη ζήτηση, όταν τέθηκε εκτός λειτουργίας ένα εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας.

Η Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ) διαμορφώθηκε στα 185,59 ευρώ/MWh καταγράφοντας την υψηλότερη τιμή στην ευρωπαϊκή αγορά, σχεδόν διπλάσια σε σχέση με τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και πολύ υψηλότερη σε σχέση με τις μεσογειακές χώρες.

Στο ενεργειακό μείγμα ο λιγνίτης κατέχει 16%, το φυσικό αέριο 47% τα υδροηλεκτρικά 6% οι εισαγωγές 16% και οι ανανεώσιμες 15%. Οι εξαγωγές διαμορφώθηκαν στις 1.531 MWh και οι εισαγωγές στις 32.835 MWh .

Οι εμπλεκόμενοι φορείς της αγοράς ακροβατούν σε λεπτές και επικίνδυνες ισορροπίες, προκειμένου να καταφέρουν να αντέξει το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της χώρας σε αυτές τις πρωτοφανείς συνθήκες καύσωνα.

Όταν η Ελλάδα καιγόταν, ο λιγνίτης κράτησε όρθιο το σύστημα

Ενδειτικά την περασμένη εβδομάδα, με στοιχεία του ΑΔΜΗΕ το πραγματικό φορτίο ήταν (ημερησία) στα 8.416 MW με πρόβλεψη για 8.500 MW .

Tα 1341 MW προέρχονται από παραγωγή λιγνίτη αντιστοιχούν σε 16% ποσοστό, τα 3935 MW από παραγωγή φυσικού αερίου σε ποσοστό 47%, τα υδροηλεκτρικά στο 19% με 1619 MW και οι AΠΕ στα 463 MW με ποσοστό μόλις 5%. Οι διασυνδέσεις με 1058 MW στο 13%.Εισαγωγές 100%.

Την ώρα που οι πυρκαγιές κατάκαιγαν τα πάντα και η ενεργειακή ζήτηση ήταν στα ύψη, οι ωριαίες τιμές στο λιγνιτικό θερμοηλεκτρικό δυναμικό κυμάνθηκαν στη διάρκεια της ημέρας από 14% έως 18%, με το φυσικό αέριο να σώζει την …παρτίδα καθώς κυμάνθηκε 42% με 54%.

Οι ΑΠΕ συνολικά συνεισέφεραν ελάχιστα, περίπου από 4% έως 8%, καθώς λόγω μηδενικών μποφόρ τα αιολικά ήταν εκτός και δούλευαν μόνο τα φωτοβολταϊκά, ενώ με το που έπεσε ο ήλιος μπήκαν πιο δυναμικά στο παιχνίδι τα υδροηλεκτρικά που ορισμένες ώρες εκπροσωπούσαν ακόμη και το 22% της παραγωγής. Υψηλά κινήθηκαν και οι εισαγωγές, γύρω στα 1.500 MW ανά ώρα, καλύπτοντας ορισμένες ώρες της ημέρας έως και το 23% της ζήτησης.

Με το σύνολο των λιγνιτικών μονάδων εν λειτουργία και το μεριδιό τους να φτάνει στο 15% του μείγματος το σύστημα άντεξε την μεγαλύτερη ζήτηση της 10ετίας και τον ισχυρότερο καύσωνα από την δεκαετία του 80.

Οι παλιές μονάδες είναι και τεχνικά ευάλωτες, οπότε πάντα υπάρχει φόβος να παρουσιάσουν βλάβες. Γι΄ αυτό όπως αναφέρουν παράγοντες της ΔΕΗ, οι τεχνικοί κινούνται στο …νήμα, κατεβάζοντας τα φορτία, ώστε να κρατηθούν σε λειτουργία οι λιγνιτικές μονάδες, καθώς, όπως λένε χαρακτηριστικά, «λόγω του καύσωνα, η ψύξη τους δεν …βγαίνει».

Τι θα γίνει χωρίς τους λιγνίτες…;

Αυτό μάλιστα επιβεβαιώθηκε από το κρασάρισμα της Μεγαλόπολης 4 που είχε διαρροή στον λέβητα την περασμένη Τετάρτη. Το ερώτημα είναι τι γίνεται χωρίς τις λιγνιτικές μονάδες και τι προκειται να γίνει σε μια αντίστοιχη περίπτωση του χρόνου ή τον χειμώνα σε μια νέα Μήδεια; Όταν μάλιστα οι πιέσεις οδήγησαν να μπει στο σύστημα η Μεγαλόπολη 3, μια μονάδα που ήταν στην εφεδρεία για 9 μήνες.

Ισως για αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία η προώθηση του Market Reform Plan και της στρατηγικής εφεδρείας, που θα αποζημιώνει την ΔΕΗ για το κόστος διατήρησης σε κατάσταση ετοιμότητας, για κάποιες από τις λιγνιτικές μονάδες, που θα επιλέξει.

Σίγουρα και στις κρίσεις της χειμερινής περιόδου, που θα έλθει, τα πράγματα θα είναι αντίστοιχα δύσκολα εκτός αν έχει μπει στο σύστημα το CCGT της Mytilineos, που θα καλύπτει μεν ένα σημαντικό τμήμα των αναγκών με τα 826 MW αλλά δεν θα κλείνει το σύνολο του ελλείμματος της ζήτησης αιχμής.

Με την επισήμανση ωστόσο ότι, η μονάδα αυτή θα ξεκινήσει χωρίς CRM, ενώ για τις μονάδες φυσικού αερίου τα ΑΔΙ απουσίασαν από την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ.

Και έρχεται χειμώνας…

Όπως είναι τα δεδομένα τώρα θα πάμε χωρίς CRM για όλο το 2022, που σημαίνει ότι πέραν της καλής πίστης και πρόθεσης του επιχειρηματία που ξεκινά πρώτος το δικό του CCGT, ουσιαστικά βασιζόμαστε και πάλι στους λιγνίτες.

Γιατί ούτε μέσα στο καταχείμωνο, ούτε μέσα στην αιχμή του καλοκαιριού οι ΑΠΕ δεν μπορούν λόγω των ειδικών συνθηκών να παίξουν τον ρόλο του αξιόπιστου σταθεροποιητή.

Αυτό έχει σαν συνέπεια το βάρος να πέφτει στις μονάδες φυσικού αερίου, που στην παρούσα φάση απλά δεν είναι αρκετές και δεν έχουν τις προϋποθέσεις για να υλοποιηθούν οι νέες επενδύσεις, με αποτέλεσμα να καταφεύγουμε στην γνωστή λύση των εισαγωγών.

Η σημερινή πραγματικότητα που στα θετικά καταγράφεται η αντοχή του συστήματος, δείχνει από την άλλη πλευρά ότι έχουμε αρκετό δρόμο για να φτάσουμε στην απολιγνιτοποίηση με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εκπομπές CO2 με ρύπναση αλλά και μεγάλο πια οικονομικό κόστος.

Είναι αντιληπτό ότι οι ΑΠΕ για να αποτελέσουν, γιατί θα αποτελέσουν την αξιόπιστη λύση χρειάζονται την αποθήκευση, αλλά και αυτό ακόμα δεν είναι τόσο κοντά.

Για τον λόγο αυτό και οι ενεργειακές επενδύσεις στον κλάδο του φυσικού αερίου θα πρέπει να στηριχτούν πιο άμεσα, καθώς η χώρα έχει φιλοδοξίες για τουριστική ανάπτυξη με κίνηση διπλάσια από την τρέχουσα στην μετά COVID – πρώτα ο Θεός – περίοδο.

Τι θα λέμε του χρόνου τέτοια εποχή αν η τουριστική κίνηση είναι 60% πιο πάνω και η θερμοκρασία χειρότερη λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Περιμένετε να βάλουμε στο σύστημα την Μεγαλόπολη 3, για μια ακόμα φορά;