Η Ευρωπαϊκή Ένωση βλέπει τα αμυντικά και οικονομικά της στηρίγματα να διαβρώνονται από τις αμερικανικές και κινεζικές πολιτικές ισχύος. Παρά τα πρόσφατα αντίμετρα —προστατευτισμός, εργαλεία οικονομικής ασφάλειας, έλεγχοι εξαγωγών— κορυφαίοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι η απάντηση είναι αργή και αποσπασματική. Η ΕΕ «θεραπεύει παλιά προβλήματα» αντί να χαράζει μακρόπνοη βιομηχανική στρατηγική.

Τι συζητούν οι «27»: απο-εξάρτηση και αμυντική βάση

Στις Βρυξέλλες οι ηγέτες αναζητούν τρόπους να μειώσουν τις στρατηγικές εξαρτήσεις και να ενισχύσουν την αμυντική τεχνολογική & βιομηχανική βάση. Η Επιτροπή ετοιμάζει οικονομικό δόγμα ασφάλειας (τι, πότε και πώς θα χρησιμοποιούνται τα εμπορικά αμυντικά εργαλεία), ενώ τρέχουν συζητήσεις G7 για κρίσιμα ορυκτά & σπάνιες γαίες. Όμως τα αποτελέσματα θα χρειαστούν χρόνια, ενώ η Κίνα ήδη ελέγχει μεγάλος μέρος των κρίσιμων αλυσίδων (EVs, καθαρές τεχνολογίες, πρώτες ύλες).

Το νέο «κουτί εργαλείων» της ΕΕ

  • Υποχρεωτικές μεταφορές τεχνολογίας από κινεζικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ (αντι-καθρέφτισμα των πολιτικών Πεκίνου).
  • Προτιμησιακή μεταχείριση ευρωπαϊκών εταιρειών στις δημόσιες προμήθειες (~2,5 τρισ. ευρώ ετησίως).
  • Επέκταση εργαλείων αντι-εξαναγκασμού, ελέγχων επενδύσεων και screening κρίσιμων κλάδων.
    Το ερώτημα: αρκούν χωρίς κοινό ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό βραχίονα τύπου «Sovereignty Fund» και χωρίς γρήγορες διαδικασίες;

Η προειδοποίηση των ειδικών

Η Μαρία Δημητρίου (Conference Board) ζητά ξεκάθαρες βιομηχανικές πολιτικές: «Να σταματήσουμε να απολογούμαστε» και να προστατεύσουμε κρίσιμες αλυσίδες από αθέμιτες πρακτικές και εξαναγκασμό. Ο Μάριο Ντράγκι ήταν ωμός: η αδράνεια απειλεί όχι μόνο την ανταγωνιστικότητα αλλά και την κυριαρχία. Οι πολίτες και οι εταιρείες «βλέπουν ότι δεν συμβαδίζουμε με τον ρυθμό αλλαγών αλλού» και φοβούνται πως οι κυβερνήσεις δεν έχουν αντιληφθεί τη σοβαρότητα.

Η σκληρή πραγματικότητα των αλυσίδων

Η ΕΕ δεν μπορεί να “κόψει” άμεσα την Κίνα: οι ευρωπαϊκές εταιρείες χρειάζονται την κινεζική αγορά και τις πρώτες ύλες. Παράλληλα, το πολυμερές σύστημα φθίνει — οι εμπορικοί πόλεμοι και ο οικονομικός εθνικισμός σπάνε το πλαίσιο κανόνων όπου στηρίχθηκε η Ευρώπη επί δεκαετίες. Αποτέλεσμα; Η Ένωση αναγκάστηκε να δεχτεί ασύμμετρες συμφωνίες με τις ΗΠΑ και να καλύψει κενά (π.χ. χρηματοδότηση Ουκρανίας) που απομυζούν πόρους.

Τι σημαίνει «να αλλάξουμε πορεία»

  1. Ενιαία βιομηχανική στρατηγική με κοινή χρηματοδότηση (άμυνα, καθαρές τεχνολογίες, μικροηλεκτρονική, AI, μπαταρίες).
  2. Fast-track αδειοδοτήσεις & φορολογικά κίνητρα για παραγωγή στην Ευρώπη.
  3. Συμμαχίες προμηθειών για κρίσιμα ορυκτά, με μακροπρόθεσμα συμβόλαια και φιλικές προς την ΕΕ χώρες.
  4. Αμοιβαιότητα στην πρόσβαση: ίδια μεταχείριση για ευρωπαϊκές εταιρείες στην Κίνα/τρίτες αγορές.
  5. Κοινή αγορά άμυνας: προτυποποίηση, συμπαραγωγές, εξαγωγική στρατηγική.
  6. Αντι-ντάμπινγκ/αντι-επιδοτήσεις πιο γρήγορα και στοχευμένα.

Το πολιτικό μήνυμα: τώρα ή ποτέ

Ο Εμανουέλ Μακρόν έθεσε το δίλημμα: «Η Ευρώπη είναι θνητή… αλλά οι επιλογές πρέπει να γίνουν τώρα». Αν η ΕΕ συνεχίσει με μισά μέτρα και βραδύτητα, ρισκάρει βιομηχανική αποψίλωση, τεχνολογική εξάρτηση και στρατηγική τρωτότητα. Αν κινηθεί τολμηρά, μπορεί να αναβαθμίσει την αυτάρκεια, να κρατήσει υψηλής αξίας παραγωγή στο έδαφός της και να θωρακίσει την κυριαρχία της.

Διαβάστε ακόμη: