Η πρόσφατη άρνηση της Ιταλίας για μια σημαντική τραπεζική συγχώνευση έχει αποκαλύψει μια αυξανόμενη προστατευτική αντίδραση στις προσπάθειες της ΕΕ να ενοποιήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρώπης.

Η αποτυχημένη προσφορά της UniCredit την περασμένη εβδομάδα για την Banco BPM, που ματαιώθηκε από τη Ρώμη παρά τις αντιρρήσεις των Βρυξελλών, έχει αποκαλύψει τη δυσκολία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να επιβάλει το όραμά της για μια ενοποιημένη οικονομική και τραπεζική αγορά σε ένα μπλοκ που επηρεάζεται όλο και περισσότερο από εθνικά συμφέροντα.

Παρά τις νομικές αντιρρήσεις της ΕΕ, οι ιταλικές αρχές διατήρησαν την αντίθεσή τους στην προσφορά της UniCredit, υποστηρίζοντας ότι η εξαγορά της τράπεζας από έναν μεγαλύτερο, πιο διεθνή ανταγωνιστή θα υπονόμευε τον ρόλο της ως πιστωτικού φορέα στη Λομβαρδία, μια σημαντική βάση στήριξης της κυβέρνησης.

Ιδιωτικά, προχώρησαν ακόμη περισσότερο: υποστήριξαν ότι η ΕΕ δεν είχε κανένα δικαίωμα να παρεμβαίνει στις στρατηγικές προτεραιότητες των ευρωπαϊκών πρωτευουσών και ότι επικαλείται ξεπερασμένες έννοιες για να τιμωρήσει τις χώρες που ακολουθούν προστατευτικές πολιτικές.

Η νίκη του προστατευτισμού έλαβε χώρα την ώρα που η ΕΕ επιδιώκει να επιταχύνει την ενοποίηση των τραπεζικών και κεφαλαιαγορών της Ένωσης στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας «ανταγωνιστικότητας» με στόχο να παρουσιάσει ένα ενιαίο μέτωπο έναντι των ΗΠΑ. 

Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια έρχεται συνεχώς αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα των εθνικών συμφερόντων, με τα κράτη μέλη να μην είναι σε θέση να λάβουν σοβαρά υπόψη τις αποφάσεις της ΕΕ.

Σε αυτή την περίπτωση, η κύρια αποτυχία της Επιτροπής ήταν η υπερβολική βραδύτητα της δράσης της. Τον Μάιο, η ιταλική κυβέρνηση δήλωσε ότι θα μπλοκάρει την προσφορά της Unicredit, εκτός εάν επιταχύνει την εκκαθάριση των εκτεταμένων δραστηριοτήτων της στη Ρωσία και διατηρήσει τα ίδια επίπεδα δανεισμού στην ενοποιημένη οντότητα για τα πρώτα πέντε έτη.

Ωστόσο, η Επιτροπή περίμενε δύο ολόκληρους μήνες πριν εκδώσει τελικά την επιστολή διαμαρτυρίας της, κατηγορώντας τη Ρώμη για παραβίαση των συνθηκών της ΕΕ και διαταραχή της ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίων, λίγες μόνο ημέρες πριν από τη λήξη της προσφοράς της UniCredit στις 23 Ιουλίου.

Η πρόοδος επιβραδύνθηκε εν μέρει λόγω της απαίτησης πως η Επιτροπή θα πρέπει να ενεργεί μόνο με την έγκριση του 27μελούς και ενίοτε διχασμένου σώματος των Ευρωπαίων Επιτρόπων. Η ιταλική ρυθμιστική αρχή για τα χρεόγραφα Consob ήταν επίσης διχασμένη, με μια ομάδα υποστηρικτών της UniCredit με επικεφαλής τον επικεφαλής της Consob, Πάολο Σαβόνα, να αντιμάχεται τους διορισμένους από την ιταλική πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι σχετικά με το αν θα παραταθεί η προθεσμία για την προσφορά της UniCredit για την BPM, σύμφωνα με πληροφορίες του POLITICO.

Αλλά πιο σημαντικό ήταν η εμφανής έλλειψη σεβασμού από την πλευρά της Μελόνι. Η Ρώμη ήταν αποφασισμένη να επιβάλει εκ νέου τους όρους στην UniCredit με μόνο μικρές τροποποιήσεις, μετά από απόφαση ιταλικού δικαστηρίου που είχε υποστηρίξει σε μεγάλο βαθμό τη στάση της — υπονοώντας την προθυμία της να αγνοήσει τις εντολές της ΕΕ. Τελικά, η UniCredit απέσυρε την προσφορά της λίγο πριν τη λήξη της προθεσμίας.

Μια παρόμοια αναμέτρηση είχε λάβει χώρα στην Ισπανία νωρίτερα φέτος, με τον πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ να παρεμποδίζει εν μέρει την κίνηση της BBVA να εξαγοράσει την καταλανική τράπεζα Sabadell, προκειμένου να διατηρήσει την υποστήριξη στην Καταλονία, μια ζωτικής σημασίας πολιτική περιφέρεια. Εν τω μεταξύ, το Βερολίνο ετοιμάζεται επίσης για μια αντιπαράθεση με την UniCredit, η οποία επιδιώκει να αποκτήσει τον έλεγχο της Commerzbank.

«Υπάρχει μια αυξανόμενη απόκλιση μεταξύ της ρητορικής που ακούμε συχνά σε επίπεδο ΕΕ και των επιλογών που κάνουν ορισμένα κράτη-μέλη όταν τίθενται επί τάπητος συγκεκριμένες συγχωνεύσεις», δήλωσε η Τζούντιθ Αρνάλ, ανώτερη ερευνήτρια στο think tank CEPS με έδρα τις Βρυξέλλες.

Ένας Ιταλός αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών επεσήμανε την ειρωνεία του γεγονότος ότι η ίδια η Επιτροπή προωθεί μια προστατευτική ατζέντα — με την ανανεωμένη εμμονή της σε μια σκληρή βιομηχανική πολιτική σε επίπεδο μπλοκ για τη διατήρηση της «στρατηγικής αυτονομίας» — ενώ κατακρίνει τον προστατευτισμό σε εθνικό επίπεδο, δείχνοντας ελάχιστο σεβασμό στις «κυριαρχικές» αρχές στις οποίες βασίστηκε η ίδια η πρόεδρος της, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για να κερδίσει τη δεύτερη θητεία της.

Διαβάστε ακόμη: