Πριν από δύο εβδομάδες, οδηγώντας προς τη δουλειά νωρίς το πρωί, βρέθηκα μπροστά σε ένα τροχαίο ατύχημα. Είχε συμβεί έξω από ένα μικρό, καφέ take away.

Οι οδηγοί –παγιδευμένοι στη ρουτίνα της καθημερινής βιασύνης– είχαν σταματήσει όπως όπως για να πάρουν τον «πολύτιμο» καφέ τους. Παρκαρισμένα αυτοκίνητα και στα δύο ρεύματα, φωνές, κόρνες και τελικά, σύγκρουση.

Δεν ένιωσα έκπληξη. Ήταν ζήτημα χρόνου να συμβεί. Το σημείο του καφέ ακατάλληλο, η οδική συμπεριφορά των οδηγών προβλέψιμα χαοτική. Μια κουλτούρα καφενειακού πανικού σε fast forward.

Κι έτσι άρχισα να αναρωτιέμαι:

Τι είναι αυτό που έχει μετατρέψει μια απλή απόλαυση –μια ζεστή γουλιά καφέ– σε αντικείμενο εμμονής;

Γιατί έχουμε φτάσει στο σημείο να διακινδυνεύουμε, να ξοδεύουμε υπερβολικά, να καθορίζουμε ολόκληρο το πρωινό μας πρόγραμμα γύρω από την αγορά ενός καφέ στο χέρι;

Ζούμε σε εποχές όπου το φαγητό στο σπίτι έχει βελτιωθεί εντυπωσιακά. Οι περισσότεροι από εμάς διαθέτουμε στο σπίτι ποιοτικές μηχανές καφέ.

Κάψουλες, μονοποικιλιακοί κόκκοι, φίλτρα νερού — εργαλεία για ροφήματα ασύγκριτης ποιότητας. Και όμως, καθημερινά, χιλιάδες θερμός μένουν άδεια, ενώ ουρές σχηματίζονται στα πεζοδρόμια για έναν καφέ του δρόμου.

Η ειρωνεία είναι προφανής: την ώρα που η τεχνολογία έχει φέρει τον τέλειο espresso στην κουζίνα μας, εμείς επιλέγουμε να σταθούμε στη βροχή ή στον ήλιο, να διπλοπαρκάρουμε, να κινδυνεύουμε, απλώς για να τον αγοράσουμε με τριπλάσιο κόστος.

Αυτό δεν είναι πλέον συνήθεια. Είναι εξάρτηση.

Είναι η ψευδαίσθηση της πολυτέλειας μέσα στην ασφυξία της ρουτίνας. Είναι η μικρή τελετουργία που προσδίδει νόημα σε μια άνοστη καθημερινότητα. Ένα είδος «πολιτισμικού ναρκωτικού» — απόλυτα κοινωνικά αποδεκτού.

Όμως αυτή η φαινομενικά αθώα πράξη κρύβει ψυχαναγκασμό.

Κρύβει την ανάγκη για τυπικότητα, για τεχνητή αναζωογόνηση, για κοινωνική επιβεβαίωση.

Για πολλούς, δεν είναι ο καφές αυτός καθαυτός – είναι η αίσθηση ότι «ανήκεις», ότι «ξεκινάς» όπως πρέπει, ότι μιμείσαι την αστική εικόνα του μοντέρνου, πολυάσχολου ανθρώπου.

Μήπως, τελικά, ο καθημερινός take away καφές δεν είναι τίποτα άλλο από ένα σύμπτωμα;

Ένα μικρό ξέσπασμα καταναλωτισμού, ένα διάλειμμα από το άγχος, μια μάταιη αναζήτηση ισορροπίας μέσα στον θόρυβο της πόλης.

Φυσικά, ας μη συζητήσουμε την αλόγιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση που προκύπτει από αυτή την καθημερινή «ιεροτελεστία».

Τα αμέτρητα χάρτινα ποτηράκια με τα χαριτωμένα σχέδια –στιγμιαία αντικείμενα πόθου και φωτογραφίας– καταλήγουν στα σκουπίδια λίγα λεπτά μετά την αγορά.

Κάθε μέρα, χιλιάδες τέτοια ποτήρια γεμίζουν τους κάδους της πόλης, θυμίζοντάς μας τη σαρωτική επίδραση μιας φαινομενικά ασήμαντης συνήθειας.

Και για να μην ξεχνιόμαστε, πολλές φορές τα εν λόγω ποτήρια διακοσμούνται με λέξεις όπως eco, biodegradable ή recyclable, συνοδευόμενα από τα —σχεδόν ειρωνικά— «οικολογικά» καλαμάκια.

Πλαστικά ή χάρτινα, βιοδιασπώμενα ή όχι, όλα μοιράζονται την ίδια μοίρα: γίνονται σκουπίδια μέσα σε λίγα λεπτά.

Ο καφές λοιπόν δεν είναι πια απλώς μια συνήθεια. Είναι μικρογραφία μιας κοινωνίας που θέλει τα πάντα τώρα, εύκολα, όμορφα πακεταρισμένα – κι ας κοστίζει αυτό πολύ περισσότερο απ’ όσο φαίνεται στο ταμείο.

Δεν μιλάμε απλώς για μια αθώα πρωινή συνήθεια. Μιλάμε για μια ψυχαναγκαστική συμπεριφορά που έχει πάρει διαστάσεις συλλογικής ψύχωσης.

Ανήκει πια στο ίδιο πολιτισμικό ράφι με τις υπερβολές της δερματοστιξίας-μόδας, τις φωτογραφικές εμμονές του Instagram και την παθολογική αγάπη για τα κατοικίδια που πολλές φορές ξεπερνάει την αγάπη για τον άνθρωπο.

Δεν είναι ο καφές το πρόβλημα. Είναι η ανάγκη να γεμίσουμε το κενό με τελετουργίες. Να νοηματοδοτήσουμε το πρωινό μας με μια «στάση» – κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Ίσως τελικά αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι άλλος ένας καφές, αλλά μια στάση προς τα μέσα.

Διαβάστε ακόμη: